- કર્ણાટકમાં કોંગ્રેસનો વિજય, ભાજપને હટાવી
- 224 બેઠકોની વિધાનસભામાં કોંગ્રેસ પાસે 136 બેઠકો
- યુપી નગરપાલિકાની ચૂંટણીમાં ભાજપનો એકતરફી વિજય
- 2018ની વિધાનસભા ચૂંટણી બાદ પણ વિપક્ષો ખૂબ ખુશ હતા
- 2019ની લોકસભા ચૂંટણીમાં ચિત્ર બદલાઈ ગયું હતું
કર્ણાટક વિધાનસભા ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસે જોરદાર જીત મેળવીને ભાજપ પાસેથી તેનો એકમાત્ર દક્ષિણ કિલ્લો છીનવી લીધો. બીજી તરફ યુપી નગરપાલિકાની ચૂંટણીમાં ભાજપે જંગી જીત મેળવી છે. કર્ણાટકના પરિણામોથી કોંગ્રેસ ખુશ છે. પરંતુ યુપીના પરિણામો ભાજપ માટે આશ્વાસન સમાન છે.
કર્ણાટકમાં કોંગ્રેસની બમ્પર જીતે સમગ્ર વિપક્ષને બૂસ્ટર ડોઝ આપી દીધો છે. કોંગ્રેસની સાથે સમગ્ર વિપક્ષ કર્ણાટકની જીતનો જશ્ન મનાવવામાં વ્યસ્ત છે. વિપક્ષો એક અવાજે દાવો કરવા લાગ્યા છે કે આવનારી ચૂંટણીમાં પણ ભારતીય જનતા પાર્ટીની આ જ રીતે હાર થશે. નિષ્ણાતો કહે છે કે કર્ણાટકના પરિણામોને 2024 અથવા આ વર્ષે ઘણા રાજ્યોમાં યોજાનારી ચૂંટણીના પરિણામ તરીકે માનવું યોગ્ય રહેશે નહીં. કર્ણાટકની હાર બાદ દક્ષિણમાં બીજેપીના તમામ ગેટવે બંધ થઈ ગયા છે તેવું માનવું પણ યોગ્ય નથી. તેલંગાણામાં તેના માટે આશાનું કિરણ છે. 2019ની લોકસભા ચૂંટણી દરમિયાન તેલંગાણામાં બીજેપીના વોટ શેરમાં જબરદસ્ત ઉછાળો આવ્યો હતો. બીજી વાત એ છે કે કર્ણાટકના લોકો જે રીતે વિધાનસભા ચૂંટણીમાં મતદાન કરે છે, તે વલણ લોકસભામાં થતું નથી. આ વર્ષે રાજ્યોમાં યોજાનારી ચૂંટણીમાં ભાજપે વધુ ઉર્જા લગાવવી પડશે. 2024ની લોકસભા ચૂંટણી પહેલા કર્ણાટકમાં અપમાનજનક હારમાંથી બહાર આવવા માટે આ ટોનિક સાબિત થશે. ભાજપ પણ આ વાત સમજે છે. કર્ણાટકની હાર બાદ તે ચોક્કસપણે પોતાની ચૂંટણીની રણનીતિ બદલશે. ભાજપ પોતાની રણનીતિમાં વધુ આક્રમક બની શકે છે.
જો કે કોંગ્રેસે બહુ ખુશ થવાની જરૂર નથી. 2018 માં, મધ્યપ્રદેશ, રાજસ્થાન અને છત્તીસગઢની વિધાનસભા ચૂંટણીના પરિણામો પછી, તેની સમાન આશંકા હતી. ત્યારે પણ ભાજપ માટે કાઉન્ટડાઉનની ચર્ચા હતી. જો કે, લોકસભાની ચૂંટણીમાં સમગ્ર વિપક્ષ સપાટો પડી ગયો હતો. 2014માં 282 બેઠકો જીતનાર ભાજપ 2019માં 303 લોકસભા બેઠકો જીતવામાં સફળ રહી હતી. એકંદરે આખું ગણિત ખોરવાઈ ગયું.
તે બિલકુલ એવું નથી. કર્ણાટકની હાર ભાજપ માટે બધાનો અંત નથી. તેમજ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની છબીને પણ અસર થઈ નથી. જો કે, એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે જો PMએ આટલી શક્તિ ન લગાવી હોત તો જે સીટો દેખાઈ રહી છે તે ન આવી હોત. વાસ્તવમાં ભાજપને સૌથી વધુ નુકસાન સત્તા વિરોધી લહેરનું છે. આ હાર માટે કોઈ જવાબદાર હોય તો બસવરાજ બોમાઈ.
ભ્રષ્ટાચાર ભાગ્યે જ ચૂંટણીને અસર કરતો મુદ્દો બની જાય છે. પરંતુ જ્યારે લોકોના મનમાં સરકાર વિશેની ધારણા પ્રબળ બને છે કે તેમાં ભ્રષ્ટાચારનું વર્ચસ્વ છે, ત્યારે તેના પરિણામો કર્ણાટક જેવા આવે છે. 2014માં કેન્દ્રમાં યુપીએ-2 સરકારની હારનું કારણ પણ ભ્રષ્ટાચાર અંગેની જનતાની ધારણા હતી. બોમ્માઈ સરકારને ’40 ટકા કમિશન’ ગણાવવાની ઝુંબેશમાં કોંગ્રેસે પોતાની તમામ શક્તિ લગાવી અને સફળતા મેળવી. તેમના લોકપ્રિય વચનો પણ તેમના માટે કામ કરતા હતા. બીજેપીને કદાચ પહેલાથી જ ખબર પડી ગઈ હતી કે દક્ષિણ ભારતમાં તેના એકમાત્ર કિલ્લાને તોડવામાં આવી છે, તેથી તેણે તેને બચાવવા માટે તેની તમામ તાકાત લગાવી દીધી. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ આક્રમક પ્રચાર કર્યો. પીએમની રેલીઓ યોજાઈ હતી. રોડ શો થયો. ‘બજરંગ દળ’ પર પ્રતિબંધ મૂકવાના કૉંગ્રેસના વચનના બહાને ‘બજરંગ બલી’નું આહ્વાન કરીને ચૂંટણીનું ધ્રુવીકરણ કરવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો, પરંતુ કંઈ કામ થયું નહીં.
કર્ણાટક અને યુપીના ચૂંટણી પરિણામોમાં એક મોટો સંદેશ છુપાયેલો છે કે ભાજપ માત્ર મોદી પર ભરોસો રાખીને રાજ્યોમાં જીત મેળવી શકશે નહીં. તેના માટે સ્થાનિક સ્તરે અસરકારક નેતૃત્વ પણ જરૂરી છે. નાગરિક ચૂંટણીના પરિણામોથી યોગીની કડક વહીવટકર્તાની છબી વધુ મજબૂત થઈ છે. એક વર્ષ પહેલા યુપી વિધાનસભા ચૂંટણીમાં ભાજપની જીત પાછળ આ પરિબળ હતું. પરંતુ કર્ણાટકમાં સ્થાનિક નેતૃત્વની નબળાઈ ભાજપને મોંઘી પડી. રાજ્યમાં ભાજપે અધવચ્ચે જ મુખ્યમંત્રી બદલવો પડ્યો. બોમાઈ પોતાની છાપ ઉભી કરવામાં નિષ્ફળ ગયા અને ભ્રષ્ટાચારના આરોપોને લઈને ચૂંટણીમાં પક્ષ વિભાજિત થઈ ગયો. આ માટે સ્થાનિક સ્તરે અસરકારક નેતૃત્વ પણ જરૂરી છે. નાગરિક ચૂંટણીના પરિણામોથી યોગીની કડક વહીવટકર્તાની છબી વધુ મજબૂત થઈ છે. એક વર્ષ પહેલા યુપી વિધાનસભા ચૂંટણીમાં ભાજપની જીત પાછળ આ પરિબળ હતું. પરંતુ કર્ણાટકમાં સ્થાનિક નેતૃત્વની નબળાઈ ભાજપને મોંઘી પડી. રાજ્યમાં ભાજપે અધવચ્ચે જ મુખ્યમંત્રી બદલવો પડ્યો. બોમાઈ પોતાની છાપ ઉભી કરવામાં નિષ્ફળ ગયા અને ભ્રષ્ટાચારના આરોપોને લઈને ચૂંટણીમાં પક્ષ વિભાજિત થઈ ગયો.
કર્ણાટક ચૂંટણીના પરિણામો 2024ની લોકસભા ચૂંટણી પહેલા કોંગ્રેસ માટે ટોનિક સમાન છે. મોટાભાગના એક્ઝિટ પોલ્સે કોંગ્રેસ માટે લીડ અથવા બહુમતીની આગાહી કરી હતી, પરંતુ પાર્ટીએ વધુ સારું પ્રદર્શન કર્યું હતું. જેડીએસના એચડી કુમારસ્વામીના કિંગમેકર બનવાના સપના ધૂળધાણી થઈ ગયા છે. રાજ્યમાં રિસોર્ટ રાજકારણના દરવાજા બંધ થઈ ગયા. હિમાચલની જીતના 6-7 મહિનાની અંદર કોંગ્રેસના હાથમાં વધુ એક રાજ્ય આવી ગયું છે. બંને જગ્યાએ પાર્ટીએ શાનદાર રીતે ભાજપને સત્તા પરથી હટાવી દીધો. દેશના નકશા પર સતત સંકોચાઈ રહેલી કોંગ્રેસ આ પરિણામોથી બાઉન્સ બેક થઈ ગઈ છે. હવે રાજસ્થાન, છત્તીસગઢ, હિમાચલ, કર્ણાટક બાદ 4 રાજ્યોમાં પણ તેની સરકાર છે. ગુજરાતની ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસને જે રીતે હારનો સામનો કરવો પડ્યો અને ત્યાં આમ આદમી પાર્ટીએ પ્રવેશ કર્યો, આ કારણે, ગ્રાન્ડ ઓલ્ડ પાર્ટી વિશે એક ધારણા બનાવવામાં આવી રહી હતી કે તે ધીમે ધીમે રાજકીય દ્રશ્યમાંથી બહાર નીકળી રહી છે અને આમ આદમી પાર્ટી ધીમે ધીમે તેનું સ્થાન લઈ શકે છે. પરંતુ કર્ણાટકની ચૂંટણીએ બતાવ્યું કે ગ્રાન્ડ ઓલ્ડ પાર્ટી હજુ પણ જીવંત છે! જો નેતાઓ મતભેદો ભૂલીને સાથે મળીને ચૂંટણી લડે તો ગુમાવેલી જમીન પાછી મેળવવી બહુ મુશ્કેલ નથી.
કર્ણાટકમાં કોંગ્રેસની જંગી જીતથી વિપક્ષના નેતાઓમાં રાહુલ ગાંધીનું કદ વધી ગયું છે. ભારત જોડો યાત્રાએ રાહુલ ગાંધીની ‘રિલેક્ટન્ટ પોલિટિશિયન’ની છબી બદલી નાખી છે અને તેઓ પોતાને લડાયક નેતા તરીકે રજૂ કરવામાં સફળ થયા છે. હવે કર્ણાટકની જબરદસ્ત જીતે તેની છબી વધુ મજબૂત કરી છે. તેણે તેને ‘નફરત પર પ્રેમની જીત’ ગણાવી છે. લોકસભાની ચૂંટણીના માંડ એક વર્ષ પહેલાં, મોટા રાજ્યમાં આટલી જંગી જીત રાહુલ ગાંધીને વિપક્ષનો સૌથી મોટો ચહેરો બનાવે છે. 2024માં મોદી વિરુદ્ધ વિપક્ષી એકતાની કવાયતમાં બાકીના પક્ષો અને વિપક્ષના નેતાઓ માટે રાહુલ ગાંધીને નજરઅંદાજ કરવું મુશ્કેલ બનશે. કર્ણાટકની જીત સાથે જ વિપક્ષ તરફથી રાહુલ ગાંધીનો પીએમ પદનો દાવો હવે મમતા બેનર્જી, અરવિંદ કેજરીવાલ, કેસીઆર જેવા નેતાઓ કરતાં વધુ મજબૂત બન્યો છે. જોકે, લોકસભાની ચૂંટણીને હજુ એક વર્ષનો સમય બાકી છે.
કર્ણાટક વિધાનસભા ચૂંટણીના પરિણામોએ રાષ્ટ્રીય સ્તરે કોંગ્રેસના મહાસચિવ પ્રિયંકા ગાંધી વાડ્રા માટે મોટી ભૂમિકા માટે સ્ટેજ સેટ કર્યો છે. પ્રિયંકાએ પોતાની જાતને યુપીના રાજકારણ સુધી સીમિત કરી લીધી હતી પરંતુ તેણે હિમાચલની ચૂંટણીમાં જોરદાર પ્રચાર કર્યો હતો. કર્ણાટકમાં પણ તે રેલીઓ અને રોડ શો દ્વારા પોતાની ઓળખ બનાવવામાં સફળ રહી. પ્રિયંકાની રેલી અને રોડ શોમાં પણ ભારે ભીડ ઉમટી હતી. ચૂંટણી પ્રચાર દરમિયાન, તેમણે તેમની દાદી ઈન્દિરા ગાંધી અને કર્ણાટક સાથેના તેમના સંબંધોને યાદ કરીને લોકો સાથે હૃદયને જોડવાનો પ્રયાસ કર્યો. પરિણામો દર્શાવે છે કે તેણી આ પ્રયાસમાં સફળ રહી છે. હવે કોંગ્રેસમાં રાષ્ટ્રીય સ્તરે તેમની ભૂમિકા અને સક્રિયતા વધુ વધવાની છે. જો રાહુલ ગાંધીને માનહાનિના કેસમાં ઉપલી કોર્ટમાંથી રાહત નહીં મળે તો પ્રિયંકા ગાંધી વાડ્રા પણ કોંગ્રેસ તરફથી પીએમ પદના દાવેદાર બની શકે છે.
આ પણ વાંચો:ગેહલોત સરકારે એક સાથે 74 આઇએએસની કરી બદલી
આ પણ વાંચો:કર્ણાટકમાં કોંગ્રેસની જીત પર પ્રશાંત કિશોરે શું કહ્યું?જાણો
આ પણ વાંચો:કોંગ્રેસે કર્ણાટકના મુખ્યમંત્રીના નામ પર લગાવી મહોર? કાલે થઈ શકે છે જાહેરાત
આ પણ વાંચો:UP કેડરના IPS અધિકારી દીપક રતનનું હાર્ટ એટેકથી નિધન, CRPFમાં IG તરીકે તૈનાત હતા
