15-16 સપ્ટેમ્બરના રોજ સમરકંદ, ઉઝબેકિસ્તાનમાં યોજાનારી શાંઘાઈ કોઓપરેશન ઓર્ગેનાઈઝેશન સમિટ (SCO) આ પ્રાદેશિક સંગઠનનો ચહેરો અને ક્ષેત્ર બંને બદલી નાખશે. આ બેઠક સાથે SCOમાં અને સંવાદ ભાગીદાર તરીકે ઈરાનનો પ્રવેશ થશે. સાથે ચાર આરબ દેશો સહિત 6 દેશોમાંથી પ્રવેશ આ પૂર્વ એશિયા, મધ્ય એશિયા, દક્ષિણ એશિયા અને મધ્ય-પૂર્વ એશિયાના દેશોનું પ્રતિનિધિત્વ કરતી વિશ્વની સૌથી મોટી પ્રાદેશિક સહકાર સંસ્થા બનશે.
આ બેઠક માટે નેતાઓ સુધી પહોંચવાની પ્રક્રિયા શરૂ થઈ ગઈ છે. ચીન, ઈરાન અને મંગોલિયાના રાષ્ટ્રાધ્યક્ષ ઉઝબેકિસ્તાન પહોંચી ગયા છે. જયારે વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી બેઠકમાં ભાગ લેવા માટે 15 સપ્ટેમ્બરની મોડી સાંજ સુધીમાં સમરકંદ પહોંચશે. આ બેઠકમાં 15 દેશોના વડાઓ ભાગ લેશે. ગુરૂવારે સાંજથી જ કાર્યક્રમો શરૂ થશે. પીએમ નરેન્દ્ર મોદી સમિટ પહેલા આયોજિત નેતાઓના ડિનર અને તેમનું સ્વાગત કરવાના કાર્યક્રમમાં હાજરી આપી શકશે નહીં.
અત્યાર સુધી સમરકંદમાં પીએમ નરેન્દ્ર મોદીની રશિયન રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિન, ઈરાનના રાષ્ટ્રપતિ ઈબ્રાહિમ રાયસી અને ઉઝબેકિસ્તાનના રાષ્ટ્રપતિ શૌકત મિર્ઝીયોયેવ સાથે દ્વિપક્ષીય બેઠકનો એજન્ડા નિર્ધારિત છે, પરંતુ ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગ સાથેની દ્વિપક્ષીય બેઠક પર બંને પક્ષે મૌન જાળવવામાં આવી રહ્યું છે. શાંઘાઈ કોઓપરેશન ઓર્ગેનાઈઝેશન સમિટ દરમિયાન 16 સપ્ટેમ્બરે બંને નેતાઓ (ચીન રાષ્ટ્રપતિ અને ભારતના પીએમ) લગભગ 6 કલાક સાથે રહેશે. આવી સ્થિતિમાં, પુલ-સાઇડ-મીટિંગ એટલે કે મુખ્ય મીટિંગ દરમિયાન થોડો સમય માટે અલગ મીટિંગ અને વાતચીતની શક્યતાને નકારી શકાય નહીં.
દરમિયાન, શાંઘાઈ કોઓપરેશન ઓર્ગેનાઈઝેશનની બેઠક માટે 30 થી વધુ દસ્તાવેજો પર હસ્તાક્ષર થવાની અપેક્ષા છે. આમાં, ખાસ કરીને 2023-2027 માટે, SCO સભ્ય દેશો વચ્ચે સારા પડોશી, મિત્રતા અને સહકાર પર આધારિત કરાર પર હસ્તાક્ષર કરવા પડશે. તેને સમરકંદ સ્પિરિટ ડિક્લેરેશન નામ આપવામાં આવ્યું છે. આ ઉપરાંત, રાષ્ટ્રપતિ કાર્યાલયના જણાવ્યા અનુસાર, બેઠક પછી જે દસ્તાવેજો પર હસ્તાક્ષર થવાની અપેક્ષા છે તેમાં પ્રાદેશિક સ્થિરતા, સુરક્ષા, ટકાઉ આર્થિક વિકાસ, પરિવહન સંબંધોને મજબૂત કરવા અને સાંસ્કૃતિક સંવાદને ગાઢ બનાવવા માટે ભાગીદારી જેવા મુદ્દાઓનો સમાવેશ થાય છે.
સમરકંદની બેઠકમાં જ્યાં ઈરાનને SCO સભ્ય દેશ તરીકે સામેલ કરવાના કરાર પર મહોર મારવામાં આવશે. જયારે આરબ લીગ, સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સંગઠનના ESCAP અને UNESCO જેવા સંગઠનોને પણ સંવાદ ભાગીદાર તરીકે સામેલ કરવામાં આવશે.
