સેવા ક્ષેત્રના કર્મચારીઓના ઈમિગ્રેશનમાં શિક્ષણ અને કમાણી માટેની શરતો હળવી કરવામાં આવશે, વિઝા ટૂંક સમયમાં મળશે, ફીમાં પણ ઘટાડો થશેભારતીય કંપનીઓ માટે યુરોપિયન યુનિયનના બજારોમાં પ્રવેશવું સરળ બન્યું છે. આ સમજૂતીમાં ઈમિગ્રેશનને સરળ બનાવવાની ભારતની સૌથી મહત્વની માંગને પણ સ્વીકારવામાં આવી છે. આ માંગને લઈને, યુરોપિયન યુનિયન અને યુકે સાથે ફ્રી ટ્રેડ એગ્રીમેન્ટ (FTA) પર હજુ સુધી કોઈ સમજૂતી થઈ નથી. વિશ્લેષકોના મતે UK અને EU સાથે ટૂંક સમયમાં FTAની શક્યતાઓ વધી છે.
EFTA માં સ્વિટ્ઝર્લેન્ડ, નોર્વે, આઇસલેન્ડ અને લિક્ટેંસ્ટાઇનનો સમાવેશ થાય છે. આ ચાર પૈકી સ્વિત્ઝર્લેન્ડ ભારતનું સૌથી મોટું વેપારી ભાગીદાર છે. EFTA સાથેનો વેપાર અને આર્થિક ભાગીદારી કરાર (TEPA) એ 2022ની શરૂઆતથી મોદી સરકારનો ત્રીજો મોટો વેપાર સોદો છે. આ સમયગાળા દરમિયાન, ભારતે સંયુક્ત આરબ અમીરાત (UAE) અને ઓસ્ટ્રેલિયા સાથે અલગ-અલગ દ્વિપક્ષીય કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે.
TEPAની ખાસ વાત એ છે કે વેપારની સાથે સાથે ઈમિગ્રેશનને પણ તેમાં સ્થાન મળ્યું છે. આનાથી સેવા ક્ષેત્રના વ્યાવસાયિકો માટે આ દેશોમાં મુસાફરી કરવાનું સરળ બનશે. આ કરાર હેઠળ, વિઝા અને વર્ક પરમિટ મેળવવાની પ્રક્રિયાને સરળ બનાવવામાં આવશે. નોંધનીય છે કે ભારત-ઇએફટીએ વેપાર કરાર પર વાતચીત જાન્યુઆરી 2008માં શરૂ થઈ હતી, પરંતુ લાંબા સમય સુધી અટકી રહી હતી.
આ ચાર દેશોમાંથી ભારતની મુખ્ય આયાતમાં સોનું, ચાંદી, કોલસો, ફાર્માસ્યુટિકલ્સ, વનસ્પતિ તેલ, ડેરી મશીનરી, તબીબી વસ્તુઓ, ક્રૂડ તેલ અને વૈજ્ઞાનિક સાધનો છે. ભારત આ દેશોમાં રસાયણો, લોખંડ અને સ્ટીલ, કિંમતી પથ્થરો, દોરા, રમતગમતનો સામાન, કાચનાં વાસણો અને જથ્થાબંધ દવાઓની નિકાસ કરે છે. કરાર મુજબ, EFTA પ્રાણીઓના વપરાશ માટે વપરાતા ચોખા સિવાય ભારતીય ચોખાની નિકાસ પરના ટેરિફને દૂર કરશે.
જો કોઈ રોકાણ ન હોય તો ટેરિફ મુક્તિ પર પુનર્વિચાર કરો.
EFTA એ ભારતમાં $100 બિલિયનનું રોકાણ કરવા અને આગામી 15 વર્ષમાં 10 લાખ સીધી નોકરીઓનું સર્જન કરવા માટે પણ બંધનકર્તા પ્રતિબદ્ધતા દર્શાવી છે. જો તેની રોકાણ પ્રતિબદ્ધતાઓ પૂરી ન થાય તો ભારતે કરારમાંથી ખસી જવાનો અધિકાર અનામત રાખ્યો છે. જો તૃતીય પક્ષ EFTA દ્વારા ભારતમાં રોકાણ કરે છે, તો તેને EFTA રોકાણ તરીકે ગણવામાં આવશે નહીં. ઇએફટીએમાં નોંધપાત્ર વ્યવસાયિક પ્રવૃત્તિઓ ન ધરાવતી હોય તેવી કોઈપણ ત્રીજા દેશની કંપનીનું રોકાણ પણ આમાં સામેલ કરવામાં આવશે નહીં.
નિકાસકારોની સંસ્થા FIEO ના ડિરેક્ટર જનરલ અને CEO અજય સહાય આ કરારને ઘણી રીતે અનોખો માને છે. તેઓ કહે છે, “પ્રથમ વખત ભારતે વિકસિત દેશના જૂથ સાથે વેપાર કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે. ઓસ્ટ્રેલિયા કે જાપાન સાથે દેશ કક્ષાનો કરાર થયો છે. ભારતનો આસિયાન સાથે કરાર છે પરંતુ તે વિકસિત દેશો નથી. બીજું, અમે પ્રથમ વખત ટેરિફ મુક્તિને રોકાણ સાથે જોડી છે. અમે કહ્યું છે કે જો $100 બિલિયનનું રોકાણ નહીં આવે, તો અમે ટેરિફ મુક્તિ ચાલુ રાખવા પર પુનર્વિચાર કરીશું. ત્રીજું, અમે પ્રથમ વખત ટકાઉ વિકાસ માટે કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે. આ કરાર પર્યાવરણ, શ્રમ અને લિંગ સાથે સંબંધિત છે.” તેમણે કહ્યું કે આ દેશો ગ્રીન ટેક્નોલોજી, મેડિકલ ઇક્વિપમેન્ટ કે ઇલેક્ટ્રિકલ મશીનરી જેવા ક્ષેત્રોમાં આગળ છે. ભારતમાં આ ક્ષેત્રોમાં રોકાણ કરવું આપણા માટે ઘણું સારું રહેશે.
સેવાઓની નિકાસ અને રોકાણમાં લાભ થશે
સહાયના મતે ભારતને કોમોડિટી નિકાસમાં વધુ નફો મળવાની શક્યતા નથી. સ્વિટ્ઝર્લેન્ડે 1 જાન્યુઆરીથી ઔદ્યોગિક માલની આયાત પરની ડ્યૂટી નાબૂદ કરી છે. તેથી ભારતને વધારાનો લાભ નહીં મળે. અમને કૃષિ ઉત્પાદનોમાં લાભો મળી શકે છે, પરંતુ તેમના ધોરણો એટલા ઊંચા છે કે અમારા નિકાસકારો માટે તેમને મળવું મુશ્કેલ બનશે. જોકે, ભારતને પ્રોસેસ્ડ ફૂડ સેગમેન્ટમાં એન્ટ્રી મળી શકે છે.
માહિતી અનુસાર, “અમે આ FTAમાં રોકાણ અને સેવાઓ વચ્ચે સંતુલન સાધ્યું છે. અમે 100 અબજ ડોલરના રોકાણની શરત રાખી છે. જો આટલા પૈસા ત્યાંથી આવે અને 200 થી 300 બિલિયન ડૉલરનું સ્થાનિક સ્તરે પણ રોકાણ કરવામાં આવે તો એકંદર રોકાણ ઘણું મોટું હશે.” તેમને કહ્યું કે સેવાઓમાં અમે તે દેશોને બિઝનેસ સર્વિસ, હેલ્થ સેક્ટર જેવા ક્ષેત્રોમાં છૂટ આપી છે. અમને આઇટી, બિઝનેસ સર્વિસ, ઓડિયો વિઝ્યુઅલ, એનિમેશન ગેમિંગ, શૈક્ષણિક સેવાઓમાં પણ છૂટછાટ મળી છે.
“બીજી મહત્વની બાબત એ છે કે કરાર પરસ્પર માન્યતાની વાત કરે છે. તે નર્સો, ચાર્ટર્ડ એકાઉન્ટન્ટ્સ, આર્કિટેક્ટ્સ જેવા વ્યાવસાયિકો માટે છે. અમે અગાઉ જોયું છે કે જ્યાં સુધી અમારી ડિગ્રીને માન્યતા ન મળે ત્યાં સુધી અમને તે દેશોમાં પ્રવેશ મળતો નથી. “પરસ્પર માન્યતા દ્વારા, અમારા વ્યાવસાયિકોને તેમના બજારોમાં સરળતાથી પ્રવેશ મળશે.”
ભારતીય કંપનીઓ સ્વિત્ઝર્લેન્ડને પોતાનો આધાર બનાવી શકે છે
EFTA એ તેની ટેરિફ લાઇનમાંથી 92.2% મુક્તિ આપી છે. ભારતમાંથી આ દેશોમાં 99.6% નિકાસ આ માલની છે. ભારતે 82.7% ટેરિફ લાઇન પર EFTA મુક્તિ આપી છે. આ ત્યાંથી ભારતમાં થતી 95.3% આયાતની સમકક્ષ છે. આમાં પણ 80% આયાત સોનાની છે. ફાર્મા, મેડિકલ ડિવાઈસ અને પ્રોસેસ્ડ ફૂડ જેવા PLI સેક્ટરની કાળજી લેવામાં આવી છે. ડેરી, સોયા, કોલસો અને સંવેદનશીલ કૃષિ ઉત્પાદનો આમાં સામેલ નથી. EFTA માંથી માત્ર 1.5% આયાતને જ ડ્યુટી ફ્રી એક્સેસ મળશે.
આ કરાર ભારતીય કંપનીઓને યુરોપિયન યુનિયન માર્કેટમાં બિઝનેસ વિસ્તારવાની તક પૂરી પાડશે. સ્વિટ્ઝર્લેન્ડની 40% થી વધુ સેવાઓની નિકાસ યુરોપિયન યુનિયનમાં થાય છે. ભારતીય કંપનીઓ સ્વિટ્ઝર્લેન્ડને EU માર્કેટ માટે આધાર બનાવી શકે છે.
“આ ચાર દેશો સાથે ભારતનો કુલ વેપાર લગભગ $19.5 બિલિયન છે. તેમાંથી 18.5 બિલિયન ડોલર સ્વિટ્ઝર્લેન્ડ પાસે છે. આનો મોટો હિસ્સો પણ સોનાનો બનેલો છે. “અમે સ્વિટ્ઝર્લેન્ડમાંથી ઘણું સોનું આયાત કરીએ છીએ.”
ઘરેલું ઉદ્યોગ માટે તૈયારી માટે પૂરતો સમય
જાણકારી અનુસાર, આયાત વિશે વાત કરીએ તો, અમે ત્યાંથી ઘડિયાળો, ચોકલેટ વગેરેની આયાત પર શૂન્ય ડ્યુટીની તેમની માંગ સ્વીકારી લીધી છે, પરંતુ આ 7 વર્ષમાં થશે. ઘડિયાળો અને ચોકલેટ પણ ભારતમાં બને છે. સ્થાનિક ઉદ્યોગને 7 વર્ષમાં સ્પર્ધા માટે સમય મળશે. તેવી જ રીતે, અમે વાઇનની આયાતને ડ્યુટી ફ્રી બનાવવા માટે 11 વર્ષનો સમય લીધો છે. આ રીતે જોવામાં આવે તો સ્થાનિક ઉદ્યોગને સ્પર્ધા માટે તૈયાર થવા માટે પૂરતો સમય આપવામાં આવ્યો છે.
કરારના અન્ય મુખ્ય મુદ્દાઓ
ડ્યુટી, કર અને અન્ય શુલ્ક સિવાય, ક્વોટા, આયાત-નિકાસ લાઇસન્સ અથવા અન્ય માધ્યમો દ્વારા વેપાર પર પ્રતિબંધો પ્રતિબંધિત રહેશે. ચૂકવણીની સંતુલન જાળવવા માટે કોઈ નિયંત્રણો લાદવામાં આવશે નહીં. કાઉન્ટરવેલિંગ તપાસ શરૂ કરતા પહેલા, અન્ય દેશ સાથે પરસ્પર સંમતિ દ્વારા ઉકેલ શોધવાના પ્રયાસો કરવા પડશે. જો કાઉન્ટરવેલિંગ ડ્યુટી લાદવાનો નિર્ણય લેવામાં આવે તો પણ આ ડ્યુટી સબસિડી માર્જિન કરતા ઓછી હશે.
બંને પક્ષો એકબીજાના બૌદ્ધિક સંપદા અધિકારોનું રક્ષણ કરશે. આ સંદર્ભમાં, અમે અમારા પોતાના નાગરિક તરીકે એકબીજાના નાગરિકોને સમાન પ્રાથમિકતા આપીશું. બંને પક્ષોની સરકારી એજન્સીઓ અને સંસ્થાઓ પૃથ્વી વિજ્ઞાન, ટેલિમેડિસિન, STEM, હેલ્થકેર, બાયોટેકનોલોજી, ડિજિટલ ટેક્નોલોજી, રિન્યુએબલ એનર્જી, ક્લીન ટેક્નોલોજી અને ટકાઉ ધાતુઓમાં એકબીજાને સહકાર આપશે.
કોઈપણ પક્ષ એન્ટી ડમ્પિંગ ડ્યુટી અંગે મનસ્વી અથવા સંરક્ષણવાદી પગલાં લેશે નહીં. તપાસ શરૂ કરતા 10 દિવસ પહેલા બીજા પક્ષને જાણ કરવાની રહેશે. નિકાસકાર દેશ 10 દિવસમાં આયાતકારના વાંધાઓ દૂર કરવા પગલાં લેશે. જો કોઈ પક્ષ એન્ટિ-ડમ્પિંગ ડ્યૂટી લાદે છે, તો ડ્યૂટીનો દર ડમ્પિંગ માર્જિન કરતાં ઓછો હશે. કરારના પાંચ વર્ષ પછી એન્ટી ડમ્પિંગ સંબંધિત જોગવાઈઓની સમીક્ષા કરવામાં આવશે. કોઈપણ પક્ષ વિવાદનું સમાધાન કરવા જશે નહીં.
TEPA પર વાણિજ્ય મંત્રી પીયૂષ ગોયલ, સ્વિસ ફેડરલ કાઉન્સેલર અને ફેડરલ ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ ઈકોનોમિક અફેર્સના હેડ ગાય પરમેલીન, આઈસલેન્ડના વિદેશ મંત્રી બજાર્ની બેનેડિક્ટસન, લિક્ટેંસ્ટેઈનના વિદેશ મંત્રી ડોમિનિક હાસ્લર અને નોર્વેના વેપાર મંત્રી જાન ક્રિશ્ચિયન વેસ્ટ્રે દ્વારા હસ્તાક્ષર કર્યા હતા. ગોયલે જણાવ્યું હતું કે આ કરાર મેક ઇન ઇન્ડિયા ઝુંબેશને વેગ આપશે અને ભારતીય કર્મચારીઓને તકો પૂરી પાડશે. આ ભારતીય નિકાસકારોને મોટા યુરોપીયન અને વૈશ્વિક બજારો સુધી પહોંચવા માટેનો માર્ગ પૂરો પાડશે.
તે જ સમયે, EFTA કાઉન્સેલર ગાય પરમેલીને જણાવ્યું હતું કે આ કરાર EFTA દેશોને એક મોટા વિકસતા બજાર સુધી પહોંચ આપશે. અમારી કંપનીઓ તેમની સપ્લાય ચેઇનમાં વિવિધતા લાવવા માંગે છે. ભારત આમાં મદદ કરશે. તે જ સમયે, ભારતને વિદેશી રોકાણ મળશે, જે આખરે વધુ નોકરીઓમાં અનુવાદ કરશે.
આ કરારથી ભવિષ્યના FTAમાં પણ મદદ મળવાની અપેક્ષા છે. સહાય કહે છે, “ભારતે આ કરારમાં રોકાણની કલમ દાખલ કરી હતી જેને ખૂબ જ સારો પ્રતિસાદ મળ્યો હતો. તેથી, શક્ય છે કે ભારત ભવિષ્યના કરારોમાં પણ રોકાણની કલમનો સમાવેશ કરી શકે. જો કે, તે કેટલું સફળ થશે તેના પર નિર્ભર રહેશે કે તે દેશ સાથે આપણા સંબંધો કેવા છે.
આ પણ વાંચો:Loksabha Election 2024/હરિયાણામાં ભાજપ અને જેજેપી ગઠબંધનમાં તિરાડ, CM મનોહરલાલ ખટ્ટર રાજીનામું આપે તેવી સંભાવના
આ પણ વાંચો:Agni-5 MIRV missile/શા માટે અગ્નિ-5 એમઆઈઆરવી મિસાઈલ ભારત માટે ગેમ ચેન્જર છે, ટોચના વૈજ્ઞાનિકે સમજાવ્યું
આ પણ વાંચો:રાજસ્થાન-પોખરણ/પોખરણમાં આજે ‘ભારત શક્તિ’ મેગા કવાયત, ત્રણેય સેનાઓ સંયુક્ત યુદ્ધ અભ્યાસ કરશે, PM મોદી રહેશે હાજર
