મા છિન્નમસ્તિકાનું મંદિર : દેશમાં ચૈત્ર નવરાત્રી 2022ની ઉજવણી કરવામાં આવી રહી છે. આજે ત્રીજા દિવસે મા દુર્ગાના ચંદ્રઘંટા સ્વરૂપની આરાધના ચાલી રહી છે. સવારથી જ માતાના મંદિરોમાં ભક્તોની ભીડ જોવા મળી રહી છે. લાલ ફુલ અને લાલ ચુનરીથી માની પૂજા કરવામાં આવે છે. આ અવસર પર ઝારખંડના છિન્નમસ્તિકા દેવી મંદિરમાં ભક્તોનો ધસારો જોવા મળી રહ્યો છે. રાજધાની રાંચીથી લગભગ 80 કિલોમીટરના અંતરે આવેલા રામગઢ જિલ્લાના રાજરપ્પામાં આ મંદિરનો ઈતિહાસ છ હજાર વર્ષ જૂનો છે. અહીં માતા માથા વગર બિરાજમાન છે અને તે મા કામાખ્યા મંદિર પછી વિશ્વનું બીજું સૌથી મોટું શક્તિપીઠ છે. વાંચો આ મંદિરનો ચમત્કારિક ઈતિહાસ.
માથા વિનાની માતા દેવી
મા છિન્નમસ્તિકાનું મંદિર રાજરપ્પાની ભૈરવી-ભેડા અને દામોદર નદીના સંગમ પર આવેલું છે. જો કે અહીં આખા વર્ષ દરમિયાન ભક્તો આવે છે, પરંતુ નવરાત્રિ દરમિયાન અહીં મોટી સંખ્યામાં ભક્તો પહોંચે છે. માતા મંદિરમાં માથા વગર બિરાજમાન છે.
ગરદન દ્વારા લોહીનો પ્રવાહ
મંદિરમાં માતાની મૂર્તિમાં, તેનું કપાયેલું માથું તેના હાથમાં છે, અને તેની ગરદનમાંથી લોહીનો પ્રવાહ વહે છે. જે બંને સહયીકાના મુખમાં જાય છે. ખડકમાં દેવીની ત્રણ આંખો છે. ગળામાં સર્પ મલ અને મુંડમલ છે. માતાના વાળ ખુલ્લા છે અને જીભ બહાર નીકળી રહી છે. માતા કામદેવ અને રતિની ટોચ પર નગ્ન અવસ્થામાં ઊભા છે. તેના જમણા હાથમાં તલવાર છે.
માથા વિનાની માતાની વાર્તા શું છે
માતા અહીં માથા વગર બિરાજમાન છે તેની પાછળ એક પૌરાણિક કથા છે. જે મુજબ એક વખત મા ભવાની તેના બે મિત્રો સાથે મંદાકિની નદીમાં સ્નાન કરવા ગઈ હતી. સ્નાન કર્યા પછી, તેના મિત્રોને ભૂખ લાગી. ભૂખની તડપ એટલી વધી ગઈ કે આ કારણે તેનો રંગ કાળો થવા લાગ્યો. તેણે તેની માતાને ખાવા માટે કંઈક માંગ્યું. તેના મિત્રોને દુઃખી થતા જોઈને માતાએ તલવાર વડે તેનું માથું કાપી નાખ્યું. દંતકથા અનુસાર, આ પછી માતાનું કપાયેલું માથું તેના ડાબા હાથમાં પડ્યું અને તેમાંથી લોહીની ત્રણ ધારાઓ વહેવા લાગી. માતાએ તેના માથામાંથી નીકળતા તે બે પ્રવાહોને તેના બે મિત્રો તરફ વહેવડાવ્યાં. બાકીનું લોહી તેણે પોતે પીવાનું શરૂ કર્યું. ત્યારથી તેમના આ સ્વરૂપને છિન્નમસ્તિકા નામથી પૂજવામાં આવે છે.
ઈતિહાસ છ હજાર વર્ષ જૂનો છે
આ મંદિરનો ઈતિહાસ છ હજાર વર્ષ જૂનો હોવાનું કહેવાય છે. મંદિરનો ઉલ્લેખ પુરાણોમાં પણ જોવા મળે છે. મંદિરનું નિર્માણ તેની પ્રાચીનતાનો પુરાવો છે. એવું કહેવાય છે કે આ મંદિરનું નિર્માણ મહાભારતના સમયમાં થયું હોવું જોઈએ. આ મંદિર સિવાય અન્ય સાત મંદિરો છે જેમાં મહાકાલી મંદિર, સૂર્ય મંદિર, દાસ મહાવિદ્યા મંદિર, બાબાધામ મંદિર, બજરંગબલી મંદિર, શંકર મંદિર અને વિરાટ રૂપ મંદિરનો સમાવેશ થાય છે. દામોદર નદી પશ્ચિમમાંથી વહે છે અને ભૈરવી નદી દક્ષિણમાંથી વહે છે.
માતા રાત્રે મંદિરે ચાલે છે
એવું માનવામાં આવે છે કે મા છિન્નમિસ્તા અહીં રાત્રે દેખાય છે અને આસપાસ ફરે છે. આ જ કારણ છે કે જ્યારે રાત્રિ દરમિયાન સંપૂર્ણ એકાંત હોય છે, ત્યારે ઘણા સાધકો તંત્ર-મંત્રની સિદ્ધિ મેળવવામાં વ્યસ્ત હોય છે. નવરાત્રિ દરમિયાન અહીં મોટી સંખ્યામાં ઋષિ-મુનિઓ આવે છે અને મંદિરના 13 હવન કુંડમાં વિશેષ અનુષ્ઠાન કરીને સિદ્ધિ પ્રાપ્ત કરે છે.
પરંપરા શું છે
અહીં મહાવિદ્યાની કતારમાં માતાનું મંદિર બનાવવામાં આવ્યું છે. ધાર્મિક માન્યતાઓ અનુસાર આ સ્થાન માતાનું અંતિમ વિશ્રામ સ્થાન પણ છે. માતાને બકરાનું બલિદાન આપવામાં આવે છે, જેને સ્થાનિક ભાષામાં પાથા કહે છે. આ પરંપરા અહીં સદીઓથી ચાલુ છે. અહીં ચૈત્ર નવરાત્રિની સપ્તમી તિથિની સવારે બકરાનું બલિદાન આપવામાં આવે છે. આ પછી, બકરીના કપાયેલા માથા પર કપૂર મૂકીને માતાની આરતી કરવામાં આવે છે.
