માનવ શરીરમાં એક જ લીવર હોય છે, પરંતુ જે લોકોને લીવરની ગંભીર બીમારી હોય તેઓ નવી ટેક્નોલોજી વડે બીજુ લીવર વિકસાવી શકે છે. તેઓ આ ટેકનિકથી બીજું, ત્રીજું અથવા કદાચ પાંચમું લીવર પણ મેળવી શકે છે. વિશ્વમાં આ પ્રથમ માનવ અજમાયશ છે, જેના માટે એક સ્વયંસેવક ટૂંક સમયમાં આ પ્રક્રિયામાંથી પસાર થશે. આ સાથે તેમના માટે બીજું લિવર વિકસાવી શકાય છે અને તેમનો જીવ બચાવી શકાય છે.
એમઆઈટી ટેક્નોલોજી રિવ્યુ જર્નલમાં પ્રકાશિત પેપર અનુસાર, જો આ પ્રયોગ સફળ થશે, તો ભવિષ્યમાં, સ્વયંસેવકો પર મજબૂત ડોઝનું પરીક્ષણ કરવામાં આવશે, જેથી 6 ‘મિની લિવર’ વિકસાવી શકાય.
એક લીવરથી 75 દર્દીઓને ફાયદો થશે
સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો, આ પ્રક્રિયામાં દાતાના યકૃતમાંથી કોષોને દર્દીના લસિકા ગાંઠોમાં ઇન્જેક્ટ કરવામાં આવે છે અને આશા છે કે નવા અવયવો વધશે. દાનમાં આપેલા લીવર ટ્રાન્સપ્લાન્ટ માટે યોગ્ય નથી, પરંતુ તેમ છતાં દર્દીઓના જીવન બચાવવાનો વિકલ્પ આપી શકે છે. સંશોધકો માને છે કે 75 થી વધુ લોકોની સારવાર માત્ર એક લીવરથી થઈ શકે છે.
લીવર ટ્રાન્સપ્લાન્ટનો વિકલ્પ જરૂરી હતો
લીવરના આવા ઘણા કિસ્સાઓ છે જેમાં લીવરને વધુ નુકસાન થાય છે. આ કિસ્સાઓમાં, વારંવાર ટ્રાન્સપ્લાન્ટની જરૂર પડે છે. જો કે, લીવરની બિમારીથી પીડિત દર્દીઓ જે અંતિમ તબક્કામાં હોય છે તેઓ હંમેશા ટ્રાન્સપ્લાન્ટ કરાવવાની સ્થિતિમાં હોતા નથી. કારણ કે તેઓ એટલા બીમાર છે કે તેઓ સર્જરી કરાવી શકતા નથી. કમનસીબે, એવા કિસ્સામાં પણ જ્યાં ટ્રાન્સપ્લાન્ટ એ એકમાત્ર વિકલ્પ હોય છે, તંદુરસ્ત યકૃતને ક્ષતિગ્રસ્ત સાથે બદલવું એટલું સરળ નથી. દાન કરેલા લીવરની સંખ્યા પણ ઓછી છે અને તેને મેળવવામાં ઘણો સમય લાગે છે. આ રીતે ઘણા દર્દીઓ મૃત્યુ પામે છે. તેથી જ તેના વિકલ્પની સખત જરૂર છે.
પ્રાણીઓ પર કરવામાં આવેલ પ્રયોગો સફળ રહ્યા
તાજેતરમાં જ એક બાયોટેક કંપનીએ ઉંદરોના કૃત્રિમ ભ્રૂણ બનાવ્યા છે. તેનો હેતુ ભ્રૂણની અંદર શરીરના જુદા જુદા ભાગોમાંથી કોષોનો વિકાસ કરીને અંગોનો વિકાસ કરવાનો છે. આ અંગો જરૂરિયાતમંદોને કામમાં આવી શકે છે. જો કે તેની ટીકા પણ થઈ રહી છે. પરંતુ કંપની LyGenesisની આ નવી ટ્રીટમેન્ટમાં કોઈ સમસ્યા નથી.
અત્યાર સુધી ટીમને પ્રાણીઓમાં સફળતા મળી છે, હવે તેઓ મનુષ્યો પર ટ્રાયલ કરવા જઈ રહ્યા છે અને આશા છે કે તેમને અહીં પણ સફળતા મળશે. ડુક્કર પરના પ્રયોગમાં, સંશોધકોએ નબળા યકૃત કાર્ય સાથે પિગના લસિકા ગાંઠોમાં યકૃતના કોષોનો વિકાસ કર્યો.
સમય જતાં, લસિકા ગાંઠ સંપૂર્ણપણે અદૃશ્ય થઈ જાય છે, લિજેનેસિસના સહ-સ્થાપક માઈકલ હફર્ડ કહે છે, અને જે બાકી રહે છે તે એક નાનું લઘુચિત્ર યકૃત છે, જે પ્રાણીના રક્ત પુરવઠાને ફિલ્ટર કરવામાં મદદ કરે છે. તે બરાબર છે જે આપણે હવે મનુષ્યોમાં કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છીએ.
લીવરની બિમારીથી પીડિત છેલ્લા સ્ટેજના 12 પુખ્ત વયના લોકોમાં આ સારવાર સૌપ્રથમ કરવામાં આવશે. પ્રથમ દર્દીને લગભગ 5 કરોડ લીવર સેલ અને પછીના દર્દીને લગભગ 25 કરોડ આપવામાં આવશે. કોષોની આ સંખ્યામાંથી, પછીના દર્દીઓમાં 5 મિની લીવર વિકસી શકે છે. ઈન્જેક્શન પછી, દરેક દર્દીનો એક વર્ષ સુધી અભ્યાસ કરવામાં આવશે. તેમનું શરીર આ મિની લીવરને નકારી ન શકે તે માટે, તેઓએ જીવનભર ઇમ્યુનોસપ્રેસન્ટ દવાઓ લેવી પડશે.
