ગુજરાતમાં ચૂંટણી પ્રચાર જેમ જેમ તેજ થઈ રહ્યો છે તેમ તેમ રાજ્યમાં કોંગ્રેસ માટે એક નવી યુવા ત્રિપુટી આશા બનીને ઉભરી રહી છે. આ દિવસોમાં વાંસદાના ધારાસભ્ય અનંત પટેલ (42) વડગામના ધારાસભ્ય જીગ્નેશ મેવાણી (41) અને પાટીદાર નેતા હાર્દિક પટેલ (28) એકસાથે સ્ટેજ શેર કરતા જોવા મળે છે. અનંત પટેલ અને હાર્દિક કોંગ્રેસના સભ્ય છે, જિજ્ઞેશ મેવાણી એક અપક્ષ ધારાસભ્ય છે જેણે પાર્ટીને સમર્થન આપ્યું છે. ઉલ્લેખનીય છે કે, કોંગ્રેસ 1995થી ગુજરાતમાં સત્તાની બહાર છે. તેણે 2017માં ગુજરાતની 182 વિધાનસભા બેઠકોમાંથી 77 બેઠકો જીતી હતી.
અનંત, હાર્દિક અને મેવાણી ગયા અઠવાડિયે ગાંધીનગરમાં સ્ટેજ શેર કરતા જોવા મળ્યા હતા. ત્રણેય ગુજરાતમાં પ્રસ્તાવિત પાર-તાપી-નર્મદા નદી-લિંકિંગ પ્રોજેક્ટ સામે અવાજ ઉઠાવી રહ્યા હતા. કોંગ્રેસે આ આંદોલનને ‘આદિવાસી સત્યાગ્રહ’ નામ આપ્યું છે. ગત બુધવારે દિલ્હીમાં એક પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં અનંતે કહ્યું હતું કે તેઓ વિકાસના વિરોધી નથી. પરંતુ આ વિકાસ આદિવાસી સમુદાયના ભોગે તો નહિ જ.
આ ‘આંદોલન’નો હેતુ આદિવાસીઓને બચાવવા હતો. એમ તેમણે જણાવ્યું હતું. કોંગ્રેસે અત્યાર સુધી વલસાડ, તાપી અને ડાંગ જિલ્લામાં વિરોધ પ્રદર્શનો કર્યા છે. અમે હવે આવા 14 વધુ વિરોધ પ્રદર્શન કરવાની યોજના બનાવીએ છીએ. રિવર લિન્કિંગ પ્રોજેક્ટ બંધ કરવાની લેખિત ખાતરી બાદ જ અમારો આ વિરોધ અટકશે. જો કે હાલમાં ચૂંટણીને ધ્યાને રાખી કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા આ પ્રોજેક્ટ બંધ રાખવાનો નિર્ણય લેવામ આવ્યો છે.
હાર્દિક કહે છે, “સૌથી પહેલા, સરદાર સરોવર ડેમ હતો, જ્યાં ડેમનું પાણી આસપાસના સમુદાયો સુધી પહોંચતું નથી.” ત્યારબાદ સરદાર પટેલના નામે સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટીનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું હતું. સરદાર પટેલ સૌથી વધુ નારાજ હશે કે તેમના નામના સ્મારક માટે ઘણા આદિવાસીઓ વિસ્થાપિત થયા.
જાતિ સમીકરણ
આ ત્રણેયનો અલગ-અલગ સમુદાય પર ઘણો પ્રભાવ છે, જેના કારણે આ ત્રણેય એક શાનદાર ટીમ બનાવતા જોવા મળે છે. અનંત આદિવાસી નેતા છે, જીગ્નેશ દલિત નેતા છે અને હાર્દિક પાટીદાર છે. આ ત્રણેય સમુદાયો મળીને ગુજરાતની વસ્તીનો ત્રીજા ભાગનો હિસ્સો ધરાવે છે.
2015માં હાર્દિક અનામતના મુદ્દે પાટીદાર આંદોલનના ચહેરા તરીકે ઉભરી આવ્યો હતો. ત્યારબાદ તેમણે જાહેરાત કરી હતી કે જ્યાં સુધી ગુજરાતના તત્કાલિન મુખ્યમંત્રી આનંદીબેન પટેલ તેમની માંગણીઓ સ્વીકારશે નહીં ત્યાં સુધી તેઓ આમરણાંત ઉપવાસ ચાલુ રાખશે. તેમણે રાજ્યમાં 100થી વધુ રેલીઓ યોજીને રાજ્યની ભાજપ સરકારને હચમચાવી દીધી હતી.
તેમણે તે સમયે કહ્યું હતું કે, “પાટીદાર સમુદાયે જ તમામ 26 લોકસભા બેઠકો પર ભાજપની જીત સુનિશ્ચિત કરી, મંત્રી બનાવ્યા અને મુખ્યમંત્રી ચૂંટ્યા.” પરંતુ જો તમે આ સમુદાયને નુકસાન પહોંચાડશો તો સરકાર પડી જશે. જેમ ખુરશીના બે પગ ખેંચાય ત્યારે તે ખુરશી પડી જાય છે.
જીગ્નેશ દલિત આંદોલનમાં ગુજરાતનો એક ચહેરો છે. સાહિત્યના વિદ્યાર્થી રહી ચૂકેલા મેવાડી સામાજિક કાર્યકર પણ રહી ચૂક્યા છે. તેમણે વકીલ મુકુલ સિંહા સાથે સફાઈ કામદારો અને સુરક્ષાકર્મીઓના અધિકારો પર કામ કર્યું. આ પછી તેઓ AAPમાં જોડાતા પહેલા વકીલાત તરફ વળ્યા.
2016માં ગુજરાતના ઉનામાં ચાર દલિતોને નિર્દયતાથી મારવામાં આવ્યા હતા. આ ઘટનાએ ફરી એકવાર દેશમાં ફેલાયેલા જ્ઞાતિ ભેદભાવનો ચહેરો ઉજાગર કર્યો હતો. આ અંગે દેશભરમાં હોબાળો થયો હતો. આ ઘટના મેવાણી માટે રાજકારણમાં ટર્નિંગ પોઈન્ટ બની ગઈ. તેમણે રાષ્ટ્રીય દલિત અધિકાર મંચ (RDAM)ની સ્થાપના કરી. આ ઘટનાના વિરોધમાં તેમણે અમદાવાદથી ઉના સુધી 10 દિવસની કૂચનું આયોજન કર્યું હતું. અને પાછળથી એક અગ્રણી દલિત અવાજ તરીકે ઉભરી આવ્યા. તેમણે 2017ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં અપક્ષ ઉમેદવાર તરીકે પ્રથમ ચૂંટણી લડી હતી અને જીતી હતી.
ગયા સપ્ટેમ્બરમાં, જ્યારે જવાહરલાલ નહેરુ યુનિવર્સિટીના ભૂતપૂર્વ વિદ્યાર્થી સંઘના નેતા કન્હૈયા કુમાર દિલ્હીમાં પાર્ટીના મુખ્યાલયમાં કોંગ્રેસમાં જોડાયા હતા, ત્યારે તેણે રાજકીય વર્તુળોમાં હલચલ મચાવી હતી. કાર્યક્રમમાં મેવાણી કન્હૈયા કુમાર સાથે દેખાયા હતા પરંતુ તેઓ સત્તાવાર રીતે પાર્ટીમાં જોડાયા ન હતા.
ત્યારથી હાર્દિક સાથે ‘ફાયરબ્રાન્ડ ટ્રોઇકા’ બનાવવાની આ જોડી વિશે અટકળો ચાલી રહી છે, જે યુવાનોમાં પાર્ટીની અપીલને વધારવામાં મદદ કરી શકે છે. જો કે, આ ચર્ચા ટૂંક સમયમાં સમાપ્ત થઈ ગઈ. મેવાણી અને હાર્દિકે ગુજરાતમાં સત્તાધારી ભાજપ પર દબાણ લાવવા માટે અનંત પટેલ સાથે હાથ મિલાવ્યા છે.
નવસારીમાં જન્મેલા 42 વર્ષીય અનંત પટેલે સુરતની વીર નર્મદ દક્ષિણ ગુજરાત યુનિવર્સિટીમાંથી માસ્ટર ડિગ્રી મેળવી અને આર.કે. દેસાઈ કોલેજ ઓફ એજ્યુકેશનમાંથી B.Ed કર્યું છે. તેઓ સામાજિક કાર્યકર અને લોકપ્રિય આદિવાસી નેતા રહ્યા છે. તેઓ 2017માં કોંગ્રેસની ટિકિટ પર વાંસદાથી ચૂંટણી લડ્યા હતા અને ધારાસભ્ય બન્યા હતા.
અનંત પાર-તાપી-નર્મદા નદી-લિંક પ્રોજેક્ટ સામે આંદોલનનો ચહેરો બની ગયો છે. આ પ્રોજેક્ટમાં મહારાષ્ટ્રના પશ્ચિમ ઘાટમાંથી વધારાનું પાણી સિંચાઈ, પુનઃ વીજળી અને પાણી પુરવઠા માટે સૌરાષ્ટ્ર અને કચ્છના અર્ધ-શુષ્ક વિસ્તારોમાં લાવવામાં આવે તેવી કલ્પના કરવામાં આવી છે. 25 માર્ચે, કોંગ્રેસે હજારો લોકોને ભેગા કર્યા અને નદી લિંકિંગ પ્રોજેક્ટના વિરોધમાં ગાંધીનગરમાં વિધાનસભા તરફ કૂચ કરી. વિરોધ કરવા બદલ અનેક નેતાઓની અટકાયત કરવામાં આવી હતી.
ચૂંટણીને ધ્યાનમાં રાખીને કેન્દ્ર સરકારે પાર-તાપી-નર્મદા નદી-જોડાણ પ્રોજેક્ટને રોકવાનો નિર્ણય કર્યો છે, પરંતુ તે પ્રોજેક્ટને સંપૂર્ણપણે બંધ કર્યો નથી. નદી લિંકિંગ પ્રોજેક્ટને રોકવાના નિર્ણયને નકારી કાઢતા, ત્રણેયએ દાવો કર્યો હતો કે તે “લોકોને મૂર્ખ બનાવવા” માટે માત્ર એક ચૂંટણી યુક્તિ છે અને મતદાન પૂર્ણ થયા પછી પ્રોજેક્ટ ફરીથી શરૂ થશે. મેવાણી કહે છે કે સત્ય એ છે કે સરકારે પ્રોજેક્ટને રોકવા માટે દબાણ અનુભવ્યું છે અને આ એક ‘પોતામાં નાનો વિજય’ છે.
ચૂંટણી, ભવિષ્યની યોજનાઓ પર નજર રાખવી
વિધાનસભામાં આ ત્રણમાંથી બે ધારાસભ્યો છે. આ ત્રણેયનું સમગ્ર ધ્યાન આ વર્ષના અંતમાં યોજાનારી ગુજરાત વિધાનસભાની ચૂંટણી પહેલા રાજ્યમાં મહત્તમ સમર્થન મેળવવાનું છે. હાર્દિક પટેલ કહે છે, “અમે દરેક મુદ્દા માટે નક્કર યોજના બનાવી રહ્યા છીએ. મેવાણીએ કહ્યું કે તેમના એજન્ડામાં બેરોજગારી એક મોટો મુદ્દો છે કારણ કે દરેક તેની સામે લડી રહ્યા છે.
હાર્દિક કહે છે, ‘રાજ્યમાં વધી રહેલી બેરોજગારી પર કોંગ્રેસે ધ્યાન આપવાની જરૂર છે. અમને 25 માર્ચે વિરોધ કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી ન હતી, છતાં હજારો લોકો આવ્યા હતા. તે દર્શાવે છે કે લોકો બેરોજગારીને લઈને કેટલા ચિંતિત છે.
મેવાણી અને હાર્દિક 2016થી એકબીજાને ઓળખે છે. તેઓએ કહ્યું કે “સરકારને મુશ્કેલીમાં મુકવાની” તેમની પરસ્પર ઇચ્છા મિત્રતામાં ફેરવાઈ ગઈ, હાર્દિકે કહ્યું, ‘હું જીગ્નેશને 2017 પહેલાથી ઓળખતો હતો. અમે એક ચળવળમાંથી ઉભરી આવ્યા છીએ અને વધુ લોકો અમારી સાથે જોડાય તેવું ઈચ્છીએ છીએ. દલિત અને આદિવાસી સમુદાયો માટે કામ કરવાનો ઈરાદો તેમને અને અનંતને સાથે લાવ્યા છે.
કેન્દ્ર સરકારના બે મોટા પ્રોજેક્ટ – સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી પ્રોજેક્ટ અને 2018માં પ્રસ્તાવિત પાર-તાપી-નર્મદા પ્રોજેક્ટનો રાજ્યના આદિવાસી વિસ્તારોમાં ભારે વિરોધ જોવા મળી રહ્યો છે. કોંગ્રેસ તેનો ફાયદો ઉઠાવવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે.
મેવાણી કહે છે, ‘કોંગ્રેસમાં યુવાનો અને કાર્યકરોએ એક થઈને આ મુદ્દાઓ પર ચૂંટણીનું વાતાવરણ ઊભું કર્યું છે, પ્રામાણિકપણે, પક્ષને જીત અપાવવા માટે.’ આદિવાસીઓમાં એવું વાતાવરણ છે, જે તેઓએ પહેલા ક્યારેય જોયું નથી. આ જ કારણ છે કે પાર્ટી આદિવાસીઓ માટે આરક્ષિત 28 બેઠકો જ નહીં, પરંતુ તે તમામ 46 મતવિસ્તારો પણ જીતશે જ્યાં આદિવાસીઓનું વર્ચસ્વ છે.
મેવાણીએ આમ આદમી પાર્ટી (AAP) ને પણ નકારી કાઢી હતી, જે પંજાબમાં તેની શાનદાર જીત સાથે ગુજરાતમાં છાપ બનાવવાની આશા રાખે છે. AAPએ ગયા વર્ષે સુરત મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનની ચૂંટણીમાં 120 બેઠકોમાંથી 27 બેઠકો જીતી હતી, જે સ્થાનિક સંસ્થામાં મુખ્ય વિરોધ પક્ષ બની હતી. AAPને કોંગ્રેસની કિંમત પર આ જીત મળી હતી અને કોંગ્રેસ અહીં ખાલી હાથ હતી.
અનંતે કહ્યું કે પાર-તાપી-નર્મદા નદીને જોડવાનો પ્રોજેક્ટ માત્ર આદિવાસીઓની સમસ્યા નથી – તે જમીન અને જંગલોની લડાઈ છે. “આ પ્રોજેક્ટને કારણે લગભગ 6,000 શાળાઓ બંધ થઈ જશે,” તેમણે જણાવ્યું. આ માત્ર નદીને જોડવાના પ્રોજેક્ટ સામેની લડાઈ નથી, પરંતુ આપણી જમીન અને જંગલોને બચાવવાની લડાઈ છે. અમે કોંક્રિટના જંગલોમાં રહેવા માંગતા નથી.
OMG! / ‘એમ્નીયોટિક સેક’ સાથે જન્મેલી જોડિયા છોકરીઓ, તેમનો ફોટો અને વીડિયો સોશિયલ મીડિયા પર વાયરલ
ફરી કુદરતના ખોળે / ચાલો ઘર ચકલીને આપણા ઘરે પાછી લાવીએ….
World/ 75 વર્ષમાં પાકિસ્તાનનો કોઈ PM 5 વર્ષનો કાર્યકાળ પૂરો કરી શક્યો નથી
