Ethanol Blended Petrol: દેશના કેટલાક શહેરોમાં E20 પેટ્રોલ એટલે કે ઇથેનોલ મિશ્રિત પેટ્રોલનું વેચાણ શરૂ થઈ ગયું છે. સરકાર આ EBP એટલે કે ઇથેનોલ બ્લેન્ડિંગ પ્રોગ્રામ હેઠળ કરી રહી છે. તેનું વેચાણ પ્રથમ તબક્કામાં દસથી વધુ શહેરોમાં શરૂ થઈ ગયું છે, આગામી બે વર્ષમાં E20 પેટ્રોલ દેશભરમાં ઉપલબ્ધ થશે. શું છે આ ઈથેનોલ મિશ્રિત પેટ્રોલ? જોઈએ મંતવ્ય વિશેષમાં…
આજે મંતવ્ય વિશેષમાં જાણીશું કે E20 પેટ્રોલ શું છે, તેનો શું ફાયદો છે, શું તેનો જૂના વાહનોમાં પણ ઉપયોગ કરી શકાય છે અને શું તે પેટ્રોલ કરતા સસ્તું થશે.
શું આ યોજના દેશની તિજોરીનો બોજ હળવો કરશે?
દેશમાં ઉર્જાની સમસ્યા હળવી કરતા ઇથેનોલ પેટ્રોલ 1 એપ્રિલ 2023 થી દેશમાં ઘણા સ્થળોએ ઉપલબ્ધ થવાનું શરૂ થશે. કેન્દ્રીય પેટ્રોલિયમ મંત્રી હરદીપસિંહ પુરી એ આ માહિતી આપી છે. તેમણે ઉમેર્યું કે પેટ્રોલમાં E20 એટલે કે 20 ટકા ઇથેનોલ મિશ્રણ દેશમાં તબક્કાવાર રીતે વાહનોમાં ઉપયોગ માટે ઉપલબ્ધ થશે. તેનો પહેલો તબક્કો 1 એપ્રિલ, 2023થી શરૂ થવા જઈ રહ્યો છે. તે દેશના કેટલાક શહેરોમાં ઉપલબ્ધ થવાનું શરૂ થશે. આ પછી તેને ધીમે ધીમે સમગ્ર દેશમાં લાગુ કરવાની યોજના છે. આ સાથે સરકારને પેટ્રોલ પરના ભારણમાંથી ઘણી રાહત મળવાની આશા છે.
સરકારની યોજના શું છે ?
આ કામ માટે દેશના કેટલાક પસંદગીના શહેરોના પેટ્રોલ પંપની પસંદગી કરવામાં આવશે જ્યાં આ ઇંધણને સામાન્ય લોકોના ઉપયોગ માટે ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવશે. આ માટે તમારે કારના એન્જિનમાં કોઈ ફેરફાર કરવાની જરૂર નથી. મંત્રાલયની સૂચિત યોજનાના અમલીકરણથી પેટ્રોલમાં ઇથેનોલ મિશ્રિત કરવાની સરકારની યોજનાને વેગ મળશે જેમાં વર્ષ 2025-26 સુધીમાં સમગ્ર દેશમાં પેટ્રોલના કુલ પુરવઠામાં 20 ટકા ઇથેનોલનું મિશ્રણ કરવાનો લક્ષ્યાંક નિર્ધારિત કરવામાં આવ્યો છે. જો કે, આ મિશ્રણની છેલ્લી તારીખ અગાઉ 2030 રાખવામાં આવી હતી, જે હવે ઘટાડી દેવામાં આવી છે કારણ કે ક્રૂડ ઇથેનોલનો પુરવઠો ખૂબ જ ઝડપથી વધી ગયો છે.
ઇથેનોલ માટે વૈશ્વિક માંગ
પુરી કહે છે કે ભારત 2040 સુધીમાં ઇથેનોલની વૈશ્વિક માંગનો 25 ટકા હિસ્સો મેળવવાના માર્ગે છે. ભારતે પેટ્રોલમાં ઇથેનોલ મિશ્રણ 2013-14માં 1.53 ટકાથી વધારીને 2022માં 10.17 ટકા કર્યું છે. 2025 સુધીમાં 20 ટકા મિશ્રણનો લક્ષ્યાંક હાંસલ કરવા માટે, દેશને 10.2 થી 11 અબજ લિટર ઇથેનોલની જરૂર છે.
ઉત્પાદન આ રીતે થશે
દેશમાં ઇથેનોલની ઉત્પાદન ક્ષમતામાં વધુ વધારો કરવામાં આવી રહ્યો છે. દેશને લગભગ 14.5 અબજ લિટર ઇથેનોલની જરૂર છે. તેના કેટલાક ઉત્પાદનનો ઉપયોગ સ્ટાર્ચ અને રાસાયણિક ઉદ્યોગોમાં થાય છે. ઉત્પાદનની વાત કરીએ તો શેરડીમાંથી લગભગ 7.6 અબજ લિટર ઇથેનોલનું ઉત્પાદન થાય છે. 7.2 બિલિયન લિટર અનાજ અને બિન-અનાજ આધારિત સ્ત્રોતો જેવા કે ડાંગરના સ્ટ્રો વગેરેમાંથી ઉત્પાદન કરવામાં આવે છે. ગુજરાતમાં ગાંધીનગરમાં એક લીટર પેટ્રોલ 96.63 રૂપિયા પ્રતિ લીટર વેચાઈ રહ્યું છે જયારે ડીઝલની કિંમત 92.38 રૂપિયા પ્રતિ લીટર છે. રાજસ્થાન શ્રી ગંગાનગરમાં એક લીટર પેટ્રોલ 113.49 રૂપિયા પ્રતિ લીટર વેચાઈ રહ્યું છે જયારે ડીઝલની કિંમત 98.24 રૂપિયા પ્રતિ લીટર છે.
સરકાર સાથે જોડાયેલ એક ઉચ્ચ અધિકારીએ જણાવ્યું કે, દેશના વિવિધ રાજ્યોમાં પ્રાથમિક ધોરણે લગભગ 67 પેટ્રોલ પમ્પ પર E20નું વેચાણ શરુ થશે. વર્ષ 2014માં 1.4 ટકા ઈથેનોલ બ્લેન્ડિંગ સાથે શરુઆત કરી હતી. નવેમ્બર 2022 સુધીમાં આ મિશ્રણ વધીને 10 ટકા સુધી પહોંચી ગયુ હતું. પહેલા એવી યોજના હતી કે વર્ષ 2030 સુધીમાં 20 ટકા બ્લેન્ડિંગ કરવામાં આવશે, પરંતુ તેમાં સુધારો કરીને 2025 અને હવે 2023નો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે.
પ્રશ્ન: E20 પેટ્રોલ શું છે?
જવાબ: જ્યારે 80% પેટ્રોલ અને 20% ઇથેનોલ મિશ્રિત થાય છે, ત્યારે તેને E20 પેટ્રોલ કહેવાય છે. તેનો ઉપયોગ પેટ્રોલની જેમ જ ઈંધણ તરીકે થઈ શકે છે.
પ્રશ્ન: આ EBP શું છે?
જવાબ: EBP એટલે ઇથેનોલ બ્લેન્ડિંગ પ્રોગ્રામ. આ સરકારનો એક કાર્યક્રમ છે, જે અંતર્ગત વર્ષ 2018માં લક્ષ્ય નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું કે વર્ષ 2030 સુધીમાં દેશમાં દરેક જગ્યાએ 20% ઇથેનોલ મિશ્રણવાળું પેટ્રોલ ઉપલબ્ધ થશે. પરંતુ વર્ષ 2021માં સરકારે આ લક્ષ્યની સમયમર્યાદામાં પાંચ વર્ષનો ઘટાડો કર્યો હતો. હવે 2025 સુધીમાં દરેક જગ્યાએ E20 પેટ્રોલ ઉપલબ્ધ કરાવવાનું લક્ષ્ય નક્કી કરવામાં આવ્યું છે.
પ્રશ્ન: ઇથેનોલ શું છે?
જવાબ: ઇથેનોલ એક પ્રકારનો આલ્કોહોલ છે. તે સ્ટાર્ચ અને ખાંડના આથોમાંથી બનાવવામાં આવે છે. તે શેરડીના રસ, મકાઈ, સડેલા બટાકા, સડેલા શાકભાજી, બીટ, જુવાર, ચોખા, ઘઉંની થૂલી અથવા વાંસમાંથી બનાવવામાં આવે છે.
પ્રશ્ન: શું ફ્લેક્સ ફ્યુઅલ પણ એ જ કહેવાય છે?
જવાબ: હા, E20 પેટ્રોલને જ ફ્લેક્સ ફ્યૂઅલ અથવા ફ્લેક્સિબલ ફ્યૂલ કહેવામાં આવે છે. કારણ કે તેનો ઉપયોગ કોઈપણ વાહનમાં થઈ શકે છે.
પ્રશ્ન: શું E20 પેટ્રોલનો ઉપયોગ તમામ પ્રકારના વાહનોમાં થઈ શકે છે?
જવાબ: હા, E20 પેટ્રોલનો ઉપયોગ તમામ વાહનોમાં થઈ શકે છે. ભારતમાં મોટાભાગના વાહનોમાં BS-4 થી BS-6 સ્ટેજના એન્જિન હોય છે. આ સાથે એન્જિન બનાવતી કંપનીઓને પહેલાથી જ E20 પેટ્રોલ માટે એન્જિન બનાવવાની સૂચના આપવામાં આવી હતી. સરકારનું લક્ષ્ય છે કે 1 એપ્રિલ, 2023 સુધીમાં તમામ વાહનોના એન્જિન E20 પેટ્રોલ માટે અનુકૂળ થઈ જશે.
પ્રશ્ન: શું હવેથી E20 પેટ્રોલ તમામ પેટ્રોલ પંપ પર ઉપલબ્ધ થશે?
જવાબ: ના, E20 પેટ્રોલ હજુ દેશના તમામ પેટ્રોલ પંપ પર ઉપલબ્ધ થવાનું શરૂ થયું નથી. હાલમાં, E20 પેટ્રોલ 11 રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં માત્ર પસંદગીના પેટ્રોલ પંપ પર જ ઉપલબ્ધ થશે.
પ્રશ્ન: E20 પેટ્રોલ દેશભરમાં ક્યારે ઉપલબ્ધ થશે?
જવાબ: વર્ષ 2025 સુધીમાં દેશના તમામ પેટ્રોલ પંપ પર E20 પેટ્રોલ ઉપલબ્ધ થશે. સરકારે વાહન ઉત્પાદકોને 2025 સુધીમાં તમામ એન્જિન E20ને સુસંગત બનાવવાની સૂચના પણ આપી છે.
પ્રશ્ન: શું E20 ની કિંમત સામાન્ય પેટ્રોલ કરતા ઓછી હશે?
જવાબ: હાલમાં પેટ્રોલમાં માત્ર 10% ઇથેનોલ મિશ્રિત થાય છે. આ પેટ્રોલ પર 52% ટેક્સ લાગે છે. આવી સ્થિતિમાં, એવી અપેક્ષા છે કે E20 પેટ્રોલની કિંમત અગાઉ ઉપલબ્ધ પેટ્રોલ કરતા ઓછી હશે. પરંતુ જે લોકો એવું વિચારી રહ્યા છે કે આનાથી ઈંધણના ભાવમાં ભારે ઘટાડો થશે તેઓ ખોટા છે.
બીજી બાજુ, થોડા વર્ષો પછી, જ્યારે 80 થી 85% ઇથેનોલનો ઉપયોગ કરવામાં આવશે, ત્યારે તેની કિંમત નોંધપાત્ર રીતે નીચે આવી શકે છે. તેની કિંમત 60 રૂપિયા પ્રતિ લીટર સુધી હોઈ શકે છે. હમણાં માટે, તે ખાતરી આપે છે કે ભલે તે E20 હોય કે ફ્લેક્સ ફ્યુઅલનું અપગ્રેડેડ વર્ઝન, ફેવર્ડ એન્જિન સાથેનું વાહન વધુ સારું માઈલેજ મેળવશે અને પેટ્રોલ પર નાણાં બચાવશે.
પ્રશ્ન: શું E20 પેટ્રોલ જૂના વાહનોમાં પણ મૂકી શકાય?
જવાબ: જૂના વાહનોમાં E20 પેટ્રોલનો ઉપયોગ કરી શકાય છે, પરંતુ ઓછા માઇલેજ અને ઓછા પાવરની શક્યતા રહેશે. તેનાથી બચવા માટે જૂના વાહનના એન્જિનમાં કેટલાક ફેરફાર કરી શકાય છે.
પ્રશ્ન: જૂના વાહનોને E20 પેટ્રોલમાં કેવી રીતે કન્વર્ટ કરવું?
જવાબ: જો વધુ જૂના વાહનો હોય, તો તેને નવી સ્ક્રેપ નીતિ હેઠળ સ્ક્રેપ કરી શકાય છે. આ સિવાય એન્જિનના પાઈપ અને પ્લાસ્ટિકના કેટલાક ભાગો બદલી શકાય છે. જો કે, તે થોડું મોંઘું હોઈ શકે છે.
પ્રશ્ન: શું E20 પેટ્રોલના કોઈ ગેરફાયદા છે?
જવાબ: હા, E20 પેટ્રોલ જૂના એન્જિનવાળા વાહનોને નુકસાન પહોંચાડશે. તેની ઉર્જા ઘનતા શુદ્ધ પેટ્રોલ કરતા ઓછી છે. આનો અર્થ એ છે કે E20 પેટ્રોલનું આઉટપુટ ઓછું અને માઈલેજ ઓછું હશે. આ સિવાય ઈથેનોલના કારણે એન્જિનના પાર્ટ્સને નુકસાન થઈ શકે છે. તેથી, એન્જિનના પાઈપો અને પ્લાસ્ટિકના ભાગોને નુકસાન થઈ શકે છે.
પરંતુ આ નુકસાન નવા વાહનો અને E20 સુસંગત વાહનોમાં થશે નહીં. વાહન જેટલું જૂનું હશે, તેમાં ઓછું ઇથેનોલ મિશ્રણ સાથેનું પેટ્રોલ વધુ સારું રહેશે.
ઈથેનોલ મિશ્રિત ઈંધણ સાથે કાર-બાઈક ઓટો એક્સપોમાં આવી
આવનારા 1-2 વર્ષમાં તમને 60-62 રૂપિયા પ્રતિ લિટર ઈંધણ મળી શકે છે. હવે પેટ્રોલની કિંમત 108 રૂપિયાની આસપાસ ચાલી રહી છે. વાસ્તવમાં પેટ્રોલ-ડીઝલ વાહનોથી થતા વાયુ પ્રદૂષણને રોકવા અને ઈંધણના ભાવ ઘટાડવા માટે વિશ્વભરની સરકારો ઈથેનોલ મિશ્રિત ઈંધણ પર કામ કરી રહી છે. ભારતમાં પણ ઇથેનોલને પેટ્રોલ અને ડીઝલના વિકલ્પ તરીકે જોવામાં આવી રહ્યું છે. તેનાથી વાહનોની માઈલેજ પણ વધશે.
દેશમાં 5% ઇથેનોલ સાથે પ્રયોગ શરૂ થયો હતો, જે હવે 10% સુધી પહોંચી ગયો છે. હવે સરકાર નેશનલ બાયો ફ્યુઅલ પોલિસી લાગુ કરીને 22મી એપ્રિલથી E-20 એટલે કે 20% ઇથેનોલ + 80% પેટ્રોલથી E-80 એટલે કે 80% ઇથેનોલ + 20% પેટ્રોલ પર જવાની પ્રક્રિયા શરૂ કરવા જઈ રહી છે. એપ્રિલથી માત્ર ફ્લેક્સ ફ્યુઅલ કમ્પ્લાયન્ટ વાહનો વેચવામાં આવશે. આ સાથે જૂના વાહનોને ઇથેનોલ કમ્પ્લાયન્ટ વાહનોમાં બદલી શકાય છે.
બ્રાઝિલ પાસે પહેલેથી જ ફ્લેક્સ ફ્યુઅલ ટેક્નોલોજી છે. ઓટો એક્સ્પો 2023માં ઇથેનોલ પેવેલિયનની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. અહીં ફ્લેક્સ ફ્યુઅલ પર ચાલતા ભાવિ વાહનોની ઝલક જોવા મળી હતી. અહીં અમે તમને ઇથેનોલ અને તેના પર ચાલતા વાહનો વિશે જણાવી રહ્યા છીએ.
1G ઇથેનોલ: પ્રથમ પેઢીના ઇથેનોલ શેરડીના રસ, બીટ, સડેલા બટેટા, મીઠી જુવાર અને મકાઈમાંથી બનાવવામાં આવે છે.
2G ઇથેનોલ: સેકન્ડ જનરેશન ઇથેનોલ સેલ્યુલોઝ અને લિગ્નોસેલ્યુલોસીક પદાર્થો જેમ કે ચોખાની ભૂકી, ઘઉંની ભૂકી, કોર્નકોબ, વાંસ અને વુડી બાયોમાસમાંથી બનાવવામાં આવે છે.
3G બાયોફ્યુઅલ: ત્રીજી પેઢીના બાયોફ્યુઅલ શેવાળમાંથી બનાવવામાં આવશે. અત્યારે કામ ચાલી રહ્યું છે.
ઇથેનોલના મિશ્રણનો ફાયદો શું છે?
પેટ્રોલમાં ઇથેનોલનું મિશ્રણ પેટ્રોલના ઉપયોગથી થતા પ્રદૂષણને ઘટાડવામાં મદદ કરશે. આનો ઉપયોગ કરીને, વાહનો 35% ઓછા કાર્બન મોનોક્સાઇડનું ઉત્સર્જન કરે છે. ઇથેનોલ સલ્ફર ડાયોક્સાઇડ અને હાઇડ્રોકાર્બનના ઉત્સર્જનને પણ ઘટાડે છે. ઇથેનોલમાં હાજર 35% ઓક્સિજનને કારણે, આ ઇંધણ નાઇટ્રોજન ઓક્સાઇડના ઉત્સર્જનને પણ ઘટાડે છે.
સામાન્ય માણસને શું ફાયદો
ઇથેનોલ મિશ્રિત પેટ્રોલ પર ચાલતી કાર પેટ્રોલની સરખામણીમાં ઘણી ઓછી ગરમ થાય છે. ઇથેનોલમાં આલ્કોહોલ ઝડપથી બાષ્પીભવન થાય છે, જેના કારણે એન્જિન ઝડપથી ગરમ થતું નથી. આ સિવાય તે ક્રૂડ ઓઈલ કરતા ઘણું સસ્તું હશે. તેનાથી મોંઘવારીમાંથી પણ રાહત મળવાની આશા છે.
ખેડૂતોને ફાયદો
ઇથેનોલનો ઉપયોગ વધવાથી ખેડૂતોની આવકમાં પણ વધારો થશે. કારણ કે ઈથેનોલ શેરડી, મકાઈ અને અન્ય ઘણા પાકોમાંથી બનાવવામાં આવે છે. સુગર મિલોને આવકનો નવો સ્ત્રોત મળશે અને તેમની આવકમાં વધારો થશે. ઇથેનોલથી ખેડૂતોને 21 હજાર કરોડ રૂપિયાનો ફાયદો થયો છે.
ઈથેનોલ મિશ્રિત પેટ્રોલથી દેશનું વિદેશી હુંડિયામણ બચશે. આપણે અત્યારે કુલ આયાતના 80 ટકા માત્ર ક્રૂડ ઓઈલ પર કરીએ છીએ. જેનાથી ખુબ જ મોટી સંખ્યામાં વિદેશી હુંડિયામણ વપરાય છે. આ વિદેશી હુંડિયામણમાં થોડી બચત થશે.
આ પણ વાંચો: સંશોધન/દર વર્ષે મેડિકલ રિસર્ચના નામે આટલા કરોડ પ્રાણીઓની કરવામાં આવે છે હત્યા, રિસર્ચમાં ખુલાસો, છતા દવા માટેનો આ પ્રયોગ
