ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન એટલે કે ઈસરોનો અવકાશયાન મોકલવાનો સમૃદ્ધ ઈતિહાસ છે, તાજેતરમાં ઈસરોએ ચંદ્રયાન 3 ચંદ્રના તે ભાગમાં મોકલ્યું છે, જ્યાં આજ સુધી દુનિયાનું કોઈ અવકાશયાન પહોંચ્યું નથી. બે દિવસ પછી, ભારતીય ચંદ્રયાન 3 નું ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર લેન્ડિંગ છે જેના પર સમગ્ર વિશ્વની નજર છે. ત્યારે આવામાં સવાલ એ થાય છે કે શું આપણા પાડોશી દેશ કંગાલ પાકિસ્તાનમાં પણ કોઈ સ્પેસ એજન્સી છે, જો એમ હોય તો તેણે આજ સુધી શું કર્યું છે?
ISROનું ચંદ્રયાન 3 ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર ઉતરવાનું છે. આ ચંદ્ર પર એક એવી જગ્યા છે, જ્યાં દેશનું કોઈ રોવર પહોંચી શક્યું નથી. આ ઉપરાંત અંતરિક્ષના મામલે પણ ભારતની ગણતરી વિશ્વના કેટલાક ટોચના દેશોમાં થાય છે. રશિયાનું લૂના-25 આપણા અવકાશયાનના બે દિવસ પહેલા ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર ઉતરવાનું હતું, પરંતુ તેની ઝડપ અને તકનીકી કારણોસર તે ચંદ્ર પર ઉતરતા પહેલા જ નાશ પામ્યું હતું. હવે વિશ્વની નજર આપણા સ્પેસશીપ પર છે. જો કે ઈસરોએ આ પહેલા પણ ઘણા મોટા અંતરિક્ષ મિશન કર્યા છે, જેના કારણે અવકાશ સંશોધનના મામલે ભારતની ગણતરી વિશ્વના ટોચના દેશોમાં થાય છે. પરંતુ આ મામલે પાકિસ્તાન ભારતથી ઘણું પાછળ છે.
પાકિસ્તાનની સ્પેસ એજન્સી ઈસરોના 8 વર્ષ પહેલા શરૂ થઈ હતી
નોંધનીય વાત એ છે કે કંગાલ પાકિસ્તાનની સ્પેસ એજન્સી આપણાથી 8 વર્ષ પહેલા એટલે કે ઈસરોના 8 વર્ષ પહેલા શરૂ થઈ હતી. પરંતુ રાજકીય ઉથલપાથલ, નબળી ઈચ્છાશક્તિના કારણે પાકિસ્તાન આતંકની ફેક્ટરી બનવાની ઈચ્છામાં કંગાળ બની ગયું અને તેની સ્પેસ એજન્સી ભારતના ઈસરો કરતાં ઘણું પાછળ રહી ગઈ.
પાકિસ્તાનની સ્પેસ એજન્સીની રચના ક્યારે થઈ હતી?
ભારતથી અલગ થયા પછી, પાકિસ્તાને આવી ઘણી આધુનિક વસ્તુઓ શરૂ કરી જે ભારતે ઘણા વર્ષો પછી શરૂ કરી. જો કે આ પછી પણ આજે પાકિસ્તાન આધુનિકતા અને અવકાશ સંશોધનના મામલે ભારતથી દૂર છે. પાકિસ્તાને 16 સપ્ટેમ્બર 1961ના રોજ ‘સ્પેસ એન્ડ અપર એટમોસ્ફિયર રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન’ નામની સંસ્થા બનાવી. તેની રચના ઈસરોના આઠ વર્ષ પહેલા થઈ હતી, પરંતુ હવે તે અવકાશ સંશોધનની બાબતમાં ક્યાંય ટકી રહી નથી. આજે પાકિસ્તાનની હાલત એટલી ખરાબ છે કે તે અવકાશયાન મોકલવાનું વિચારી પણ શકતું નથી. અંતરિક્ષ ક્ષેત્રે જે પણ નાનું કામ થયું છે, ચીન તેમાં સંપૂર્ણપણે દખલ કરી રહ્યું છે.
પાકિસ્તાન દ્વારા અત્યાર સુધીમાં કેટલા સેટેલાઇટ લોન્ચ કરવામાં આવ્યા છે?
- પાકિસ્તાને અત્યાર સુધીમાં માત્ર 5 સેટેલાઇટ લોન્ચ કર્યા છે. તેમાંથી પ્રથમ 16 જુલાઈ 1990ના રોજ બહાર પાડવામાં આવ્યું હતું. તેને પાકિસ્તાને બદર-1 નામ આપ્યું હતું. ખાસ વાત એ છે કે તે એક કૃત્રિમ ડિજિટલ સેટેલાઇટ હતો. જો કે, તે માત્ર 6 મહિના સુધી જ ચાલી શક્યું, ત્યારબાદ તેણે કામ કરવાનું બંધ કરી દીધું.
- પાકિસ્તાન દ્વારા 10 ડિસેમ્બર, 2001ના રોજ બદર-બીના નામે બીજો ઉપગ્રહ છોડવામાં આવ્યો હતો.
- ત્રીજા ઉપગ્રહનું નામ પાકટ-1 હતું જે પાકિસ્તાન દ્વારા 11 ઓગસ્ટ 2011ના રોજ લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. આ સેટેલાઇટ લોન્ચ કરવા માટે પાકિસ્તાને ચીનની મદદ લીધી હતી. સ્પષ્ટ શબ્દોમાં કહીએ તો, તે ફક્ત ચીન દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હતું.
- ચોથા ઉપગ્રહની વાત કરીએ તો તેને પાકિસ્તાન દ્વારા 21 નવેમ્બર 2013ના રોજ લોન્ચ કરવામાં આવ્યો હતો. તેનું નામ Ecube-1 હતું. પાકિસ્તાનનો ચોથો ઉપગ્રહ પણ માત્ર બે વર્ષ જ ચાલ્યો.
- પાંચમા ઉપગ્રહની વાત કરીએ તો તેને પણ પાકિસ્તાન દ્વારા ચીનની મદદથી અવકાશમાં મોકલવામાં આવ્યો હતો. તે 9 જુલાઈ 2018 ના રોજ લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. ત્યારપછી પાકિસ્તાને અવકાશમાં કોઈ સેટેલાઈટ મોકલ્યો નથી.
દેશ ગરીબ છે, તિજોરી ખાલી છે, પાકિસ્તાન માટે સ્પેસ પ્રોગ્રામ માત્ર એક કાલ્પનિક છે
આજે પાકિસ્તાન ગરીબોની સ્થિતિમાં ઉભું છે. તે આખી દુનિયા પાસેથી લોનની ભીખ માંગી રહ્યો છે. ક્યારેક કોઈ મુસ્લિમ દેશ તેના પર દયા કરે છે અને ચોક્કસપણે આર્થિક મદદ કરે છે. પરંતુ એ હકીકત છે કે પાકિસ્તાનની તિજોરી ખાલી થઈ ગઈ છે. સરકારો નબળી છે, કડક નિર્ણયો લેવામાં અસમર્થ છે. એકબીજાની લડાઈની પરાકાષ્ઠા એવી છે કે શાહબાઝ સરકારે હકાલપટ્ટી કરાયેલા વડાપ્રધાનને જેલમાં ધકેલી દેવા પૂરો જોર લગાવી દીધો છે. બીજી તરફ પાકિસ્તાનની સેના પોતાનું વર્ચસ્વ જાળવી રાખવા માંગે છે. આવી સ્થિતિમાં પાકિસ્તાનનું ટોચનું નેતૃત્વ વિભાજિત છે. આ જ કારણ છે કે પાકિસ્તાન પ્રગતિના પંથે એટલું પાછળ પડી ગયું છે કે તેના માટે અવકાશ કાર્યક્રમોની કલ્પના કરવી પણ દૂર રહી.
આ પણ વાંચો:Pakistan/આ કેસમાં પાકિસ્તાનના પૂર્વ વિદેશ મંત્રી શાહ મહેમૂદ કુરેશીની ધરપકડ, ઈમરાન ખાનને વધુ એક ઝટકો
આ પણ વાંચો:કૌભાંડ/આ ભારતીયે અમેરિકામાં 46.3 કરોડ ડોલરનું કર્યું કૌભાંડ , કોર્ટે આપી કડક સજા
આ પણ વાંચો:Nepal-India Relation/નેપાળ આગામી 10 વર્ષમાં ભારતને આટલા હજાર મેગાવોટ વીજળી આપશે, PM પ્રચંડની જાહેરાતથી ચીનને આંચકો
