- કાઠમંડુના મેયરની ચેમ્બરમાં ‘ગ્રેટર નેપાળ’નો નકશો.
- બૃહદ નેપાળના નકશામાં હિમાચલ, યુપી, બિહાર સામેલ
- અખંડ ભારતના નકશાના જવાબમાં નાપાક કૃત્ય
નેપાળની રાજધાની કાઠમંડુના મેયર બલેન્દ્ર શાહે પોતાની ચેમ્બરમાં ‘ગ્રેટર નેપાળ’નો નકશો મૂકીને નવો વિવાદ સર્જ્યો છે. બૃહદ નેપાળના આ નકશામાં હિમાચલથી બિહાર સુધીના ઘણા વિસ્તારો બતાવવામાં આવ્યા છે. એવું માનવામાં આવે છે કે કાઠમંડુના મેયરે ભારતની સંસદમાં સમ્રાટ અશોકના સમયના અખંડ ભારતના નકશાના જવાબમાં આ ઘૃણાસ્પદ કૃત્ય કર્યું છે. બલેન્દ્ર શાહના આ પગલાની ભારતમાં ટીકા થઈ રહી છે ત્યારે નેપાળમાં જ ચર્ચા શરૂ થઈ ગઈ છે. નેપાળના કાયદાના નિષ્ણાતો તેને ‘બાલિશ’ કૃત્ય ગણાવી રહ્યા છે. એટલું જ નહીં નેપાળના નિષ્ણાતો કાઠમંડુના મેયરના આ કૃત્યને દેશના બંધારણ અને રાષ્ટ્રીય હિતોની વિરુદ્ધ ગણાવી રહ્યા છે.
નેપાળના કાનૂની નિષ્ણાતો કહી રહ્યા છે કે મેયર શાહ માત્ર કાઠમંડુના મેયર છે અને તેઓ માત્ર તેમને જ જવાબદાર છે. મેયર શાહે બંધારણની ભાવના વિરુદ્ધનું કામ કર્યું હોવાનું બંધારણવિદો કહી રહ્યા છે. શાહ હાલમાં ભારતના બેંગ્લોર શહેરમાં છે અને તેમણે તેમના સાથીદારોને પૂછીને આ નકશો સ્થાપિત કરાવ્યો હતો. તેમના એક સાથીદારે કહ્યું, ‘આપણે નેપાળના ગૌરવશાળી ઈતિહાસને યાદ રાખવો જોઈએ. આ પગલું રાષ્ટ્રવાદ વિશે સકારાત્મક સંદેશ આપે છે.
નેપાળના બંધારણના જાણકાર બિપિન અધિકારી કહે છે કે ચૂંટાયેલા પ્રતિનિધિઓને માત્ર નેપાળના બંધારણ દ્વારા માન્ય નકશો લગાવવાનો અધિકાર છે. આ પહેલા ભારતીય વિદેશ મંત્રી એસ. જયશંકરે અખંડ ભારત વિવાદ પર સ્પષ્ટતા કરી હતી કે તે માત્ર અશોકનું સામ્રાજ્ય દર્શાવે છે. મિત્ર દેશો આને સમજશે. તમે પાકિસ્તાનને ભૂલી જાઓ, તેમની પાસે આ સમજવાની ક્ષમતા નથી. આ કોઈ રાજકીય મુદ્દો નથી. આ રાજકીય નહીં પણ સાંસ્કૃતિક નકશો છે.
વાસ્તવમાં, એક સમયે નેપાળનો વિસ્તાર પૂર્વમાં તિસ્તા નદીથી પશ્ચિમમાં સતલજ નદી સુધી ફેલાયેલો હતો. દરમિયાન અંગ્રેજો સાથેના યુદ્ધમાં નેપાળે તેની જમીનનો મોટો હિસ્સો ગુમાવ્યો હતો. યુદ્ધ પછી, મેચીથી તિસ્તા અને મહાકાલીથી સતલજ સુધીના વિસ્તારોને કાયમ માટે ભારતમાં ભેળવી દેવામાં આવ્યા. નેપાળ અને ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપની વચ્ચે 4 માર્ચ 1816ના રોજ સુગૌલી સંધિ પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા, જેણે નેપાળના વિસ્તારને મેચી-મહાકાલી નદી સુધી ઘટાડી દીધો હતો. શાહની ઓફિસમાં ‘ગ્રેટર નેપાળ’ નકશામાં પૂર્વ તિસ્તાથી પશ્ચિમ કાંગડા સુધીના વિસ્તારોનો સમાવેશ થાય છે જે હાલમાં ભારતીય ક્ષેત્ર છે. અત્યારે પણ એવી માંગ ઉઠી છે કે ભારતે તે જમીન નેપાળને પરત કરવી જોઈએ.
સુગાલીની સંધિ પછી નેપાળ આજની સરખામણીએ તેની 60 ટકા જમીન ગુમાવી ચૂક્યું હતું. નેપાળના બંધારણીય નિષ્ણાત કહે છે કે માત્ર જમીનથી દેશ નથી બની શકતો, વસ્તી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. જવાબદાર ચૂંટાયેલા પ્રતિનિધિ જ્યારે આવો નિર્ણય લે છે ત્યારે ખૂબ જ સાવધાની સાથે લેવાની જરૂર છે. નેપાળના નકશા નિષ્ણાત બુધી નારાયણ શ્રેષ્ઠે પણ કાઠમંડુના મેયરના નિર્ણયની આકરી ટીકા કરી છે. શ્રેષ્ઠા કહે છે, ‘શાહ નેપાળની રાજધાનીના ચૂંટાયેલા મેયર છે. તેમનો પ્રોટોકોલ રાજ્યકક્ષાના મંત્રીની સમકક્ષ છે. તેઓએ આનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ. તેઓએ એવું કોઈ કામ ન કરવું જોઈએ જેનાથી બંને દેશો વચ્ચે તણાવ પેદા થાય. શાહે બંધારણનું પાલન કરવું જોઈએ.
આ પહેલા નેપાળના વડાપ્રધાન પ્રચંડે તેમની ભારત મુલાકાત દરમિયાન આ અખંડ ભારતનો મુદ્દો ઉઠાવ્યો હતો. પ્રચંડે કહ્યું હતું કે અમે તેને ગંભીરતાથી રાખ્યો હતો પરંતુ ભારતીય પક્ષે અમને કહ્યું હતું કે તે એક સાંસ્કૃતિક અને ઐતિહાસિક નકશો છે, રાજકીય નકશો નથી. અખંડ ભારતના નકશામાં આધુનિક નેપાળની લુમ્બિની અને કપિલવસ્તુ પણ બતાવવામાં આવી છે. આ પહેલા પણ ભારતના રાજકીય નકશામાં કાલાપાનીનો સમાવેશ કર્યા બાદ નેપાળે પોતાનો નકશો જાહેર કર્યો હતો અને મોટા પાયે ભારતીય વિસ્તારને પોતાનો ગણાવ્યો હતો. ચીનના ઈશારે કેપી ઓલી દ્વારા લેવામાં આવેલા આ પગલાથી બંને દેશોના સંબંધો પાતાળમાં ગયા.
અધિકારીએ કહ્યું કે કાઠમંડુના મેયરે કાયદાનું પાલન કરવું જોઈએ અને ‘ગ્રેટર નેપાળ’ના વિવાદાસ્પદ વિચારને સમર્થન આપવાની સ્વતંત્રતા નથી. તેમણે કહ્યું કે કાઠમંડુના મેયરે આવા નિર્ણય લેતા પહેલા બે વાર વિચારવું જોઈએ. આ બાલિશ વર્તન કાઠમંડુના મેયરને ગમતું નથી અને સ્વીકાર્ય પણ નથી. જ્યારે નેપાળ સરકારે અખંડ ભારત વિવાદ પર કંઈ કહ્યું નથી, ત્યારે વિપક્ષી પાર્ટીઓના હુમલા તેજ થઈ રહ્યા છે. CPN-UML સહિત વિપક્ષી પાર્ટીઓએ અખંડ ભારતના આ નકશાનો વિરોધ કર્યો છે. રાષ્ટ્રવાદી કાર્યકર્તા ફણીન્દ્ર નેપાળ લાંબા સમયથી બૃહદ નેપાળ માટે પ્રચાર કરી રહ્યા છે.
નેપાળની સંસદમાં સૌથી મોટી પાર્ટી નેપાળી કોંગ્રેસના મહાસચિવ ગગન થાપાએ ગુરુવારે કહ્યું હતું કે દેશે ‘ગ્રેટર નેપાળ’નો નકશો પણ સત્તાવાર રીતે પ્રકાશિત કરવો જોઈએ. થાપાએ કહ્યું કે, જો કોઈ દેશ સાંસ્કૃતિક નકશો પ્રકાશિત કરે છે, તો નેપાળને પણ ગ્રેટર નેપાળનો નકશો પ્રકાશિત કરવાનો અને તેના પર વિચાર કરવાનો અધિકાર છે. જો નેપાળ નવો નકશો જાહેર કરવાનું વિચારે તો ભારતે તેની સામે વાંધો ઉઠાવવો જોઈએ નહીં. તેના બદલે તેણે તેને સ્વીકારવું જોઈએ.
ભારતીય સંસદની નવી ઇમારતમાં ‘અખંડ ભારત’નો નકશો લગાવવાને લઈને ઉશ્કેરાયેલા નેપાળના વિરોધ પક્ષોએ હવે નાપાક હરકતો કરી છે. કાઠમંડુના મેયર બલેન્દ્ર શાહે અખંડ ભારતના જવાબમાં પોતાની ઓફિસમાં નવો ગ્રેટર નેપાળ નકશો મૂક્યો છે. જેમાં યુપી અને બિહારના ઘણા વિસ્તારોને નેપાળના ભાગ તરીકે દર્શાવવામાં આવ્યા છે. બીજી તરફ, નેપાળ સરકારે આ મામલે અત્યાર સુધી કોઈ પ્રતિક્રિયા આપી નથી, પરંતુ વિપક્ષી પાર્ટીઓ આ સમગ્ર મામલાને બિનજરૂરી રીતે ગરમ કરી રહી છે. કેપી ઓલી અને તેમની પાર્ટી સહિત અનેક વિપક્ષી દળોએ પ્રચંડ સરકારને અખંડ ભારત ગ્રેફિટીનો મુદ્દો ભારત સાથે ઉઠાવવાની માંગ કરી છે. દરમિયાન ભારતીય વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકરે આજે ફરી એકવાર સ્પષ્ટતા કરી છે કે આ નકશો સમ્રાટ અશોકનું સામ્રાજ્ય દર્શાવે છે.
કાઠમંડુના મેયર હાલમાં તેમની પત્નીની સારવાર માટે બેંગલુરુમાં છે. તેમણે ભારતની મુલાકાત પહેલા આ નકશો તેમની ઓફિસમાં લગાવ્યો હતો. એક સમયે નેપાળનું રાજ્ય પૂર્વમાં તિસ્તાથી પશ્ચિમમાં સતલજ નદી સુધી વિસ્તરેલું હતું. જોકે, બ્રિટન સાથેના યુદ્ધ બાદ નેપાળને આ વિશાળ વિસ્તાર ગુમાવવો પડ્યો હતો. આ યુદ્ધ પછી, મેચીથી તિસ્તા અને મહાકાલીથી સતલજ સુધીનો વિસ્તાર કાયમ માટે ભારતનો ભાગ બની ગયો. આ નવા નકશામાં યુપીના ગોરખપુર અને તેની આસપાસના વિસ્તારો અને બિહારના ઘણા વિસ્તારોને નેપાળના ભાગ તરીકે દર્શાવવામાં આવ્યા છે.
નેપાળી મેયરના કાર્યાલયમાં પ્રદર્શિત ગ્રેટર નેપાળનો નકશો પૂર્વમાં તિસ્તા અને પશ્ચિમમાં કાંગડા સુધીનો ભારતીય વિસ્તાર દર્શાવે છે. એટલું જ નહીં, હવે નેપાળમાં એવી માંગ ઉઠી છે કે આ વિસ્તારો નેપાળને પરત કરવામાં આવે. ભારત તરફી નેપાળી કોંગ્રેસ પાર્ટીના નેતા ગગન થાપાએ ગુરુવારે કહ્યું કે નેપાળ સરકારે ‘ગ્રેટર નેપાળ’નો નકશો સત્તાવાર રીતે પ્રકાશિત કરવો જોઈએ. થાપાએ કહ્યું, ‘જો કોઈ દેશ સાંસ્કૃતિક નકશો પ્રકાશિત કરે છે અને આગળ વધે છે, તો નેપાળને પણ ગ્રેટર નેપાળનો નકશો પ્રકાશિત કરવાનો અધિકાર છે.’
થાપાએ કહ્યું કે જો નેપાળ નવો નકશો જાહેર કરે તો ભારતે તેની સામે વાંધો ન લેવો જોઈએ. તેના બદલે ભારતે તેનો સ્વીકાર કરવો જોઈએ. આ સમગ્ર અખંડ ભારત વિવાદમાં તાજેતરમાં નવી દિલ્હીની મુલાકાતે આવેલા નેપાળના પીએમ પ્રચંડે ભારતનો બચાવ કર્યો છે. તેમણે કહ્યું કે અમે આ મુદ્દો ભારત સમક્ષ ઉઠાવ્યો છે પરંતુ અમે મીડિયામાં તેની વિગતો પ્રકાશિત કરી શકતા નથી. તેના જવાબમાં ભારતે કહ્યું હતું કે આ એક સાંસ્કૃતિક અને ઐતિહાસિક નકશો છે, રાજકીય નકશો નથી. તેને રાજકીય રીતે જોવું જોઈએ નહીં. આ નકશાના અભ્યાસની જરૂર છે પરંતુ મેં આ મુદ્દો ભારત સમક્ષ ઉઠાવ્યો હતો.
આ પહેલા નેપાળના પૂર્વ વડાપ્રધાન બાબુરામ ભટ્ટરાયે અખંડ ભારત નકશા મામલે ભારતને ચેતવણી આપી હતી. હાલમાં ભારત અને નેપાળ વચ્ચે કાલાપાની, લિપુલેખ અને લિમ્પિયાધુરાને લઈને સરહદ વિવાદ ચાલી રહ્યો છે. આ તમામ વિસ્તારો હાલમાં ભારતના નિયંત્રણ હેઠળ છે અને નેપાળ તેનો દાવો કરે છે. વર્ષ 2020માં ચીનના ઈશારે નાચનારા કેપી ઓલીએ આ વિસ્તારોને નેપાળના ભાગ તરીકે દર્શાવતો નવો નકશો બહાર પાડ્યો હતો. આ પછી બંને વચ્ચેના સંબંધો પાતાળમાં ગયા.
આ પણ વાંચો:છેતરપિંડીનો ભોગ બનેલા 700 ભારતીય વિદ્યાર્થીઓને કેનેડાથી પરત ફરવું પડે તેવું જોખમ
આ પણ વાંચો:ઈમરાન ખાનની મુસીબત વધી, વકીલની હત્યાના મામલામાં આતંકવાદ વિરોધી એક્ટ હેઠળ કેસ નોંધાયો
આ પણ વાંચો: સસ્તું હોવા છતાં પણ સરકારી કંપનીઓ નહિ ખરીદે ચીની ચીજવસ્તુઓ ! સરકારે બહાર પાડી લીસ્ટ
આ પણ વાંચો:7 વર્ષ પછી, દર ઉનાળામાં આર્કટિક મહાસાગરમાંથી બરફ થઈ જશે ગાયબ, વૈજ્ઞાનિકોએ જણાવ્યું કારણ
