બિહાર રાજયની વાત કરીએ તો, લાલુપ્રસાદ યાદવનું નામ લેવું જ પડે. જયપ્રકાશ નારાયણની પ્રેરણાથી ૧૯૭૮ પછી બિહારના સક્રિય રાજકારણમાં લાલુપ્રસાદ યાદવે એન્ટ્રી કરી. ધીમે ધીમે તેમનો રાજકીય ઉદય થવા લાગ્યો. વર્તમાન સમયમાં લાલુપ્રસાદ યાદવ બહુ જ ઝડપભેર રાજકીય અસ્તાચળ તરફ જઇ રહયાં હોય તેવું લાગે છે પણ એક જમાનામાં રાજકારણના અઠંગ ખેલાડી તરીકે લાલુપ્રસાદ યાદવનું નામ ભારતીય રાજકારણમાં લેવાતું હતું. કેન્દ્રીય રેલ્વે પ્રધાનનું પદ શોભાવી ચૂકેલા લાલુપ્રસાદ યાદવ તેમની તળપદી બિહારી બોલી માટે આખા દેશમાં જાણીતા છે આજે આપણે લાલુપ્રસાદ યાદવે ૨૬ વર્ષ પહેલાં રાષ્ટ્રીય જનતા પાર્ટીની રચના કરીને પોતાની સત્તા કઇ રીતે બચાવી હતી તે ઇતિહાસ જોઇએ.
આજથી બરાબર 26 વર્ષ પહેલા દિલ્હીમાં આરજેડી(રાષ્ટ્રીય જનતા દળ)ની સ્થાપના થઈ હતી. ઘાસચારા કૌભાંડમાં ધરપકડ વોરંટ જારી થયા બાદ જ્યારે જનતા દળે લાલુ પ્રસાદને રાજીનામું આપવાનો આદેશ આપ્યો ત્યારે લાલુપ્રસાદ યાદવ સમગ્ર દેશમાં ચર્ચાનું કેન્દ્ર બન્યા હતા. લાલુ પ્રસાદ યાદવનું રાષ્ટ્રીય જનતા દળ (RJD) આજે પોતાનો ૨૬મો સ્થાપના દિવસ મનાવી રહ્યું છે, પરંતુ RJDનો પાયો નાખનાર લાલુ પ્રસાદ યાદવ હોસ્પિટલમાં બિમાર હાલતમાં સારવાર હેઠળ છે. લાલુ પ્રસાદ હોસ્પિટલમાં હોવાના કારણે નેતાઓ અને કાર્યકરોમાં નિરાશા છે. ખભામાં ફ્રેક્ચર અને સુગર લેવલ વધવાથી તેમને હોસ્પિટલમાં દાખલ કરવામાં આવ્યા છે. લાલુ પ્રસાદનો આખો પરિવાર તેમની દેખભાળમાં લાગેલો છે. આવી સ્થિતિમાં સ્થાપના દિવસની ઉજવણીનો માહોલ ઉમટી પડ્યો છે. લાલુ પ્રસાદની નાદુરસ્ત તબિયતના કારણે આરજેડીના સ્થાપના દિવસ પર મૌન છે, પરંતુ 26 વર્ષ પહેલા લાલુ પ્રસાદ યાદવે પોતાની પાર્ટી રાષ્ટ્રીય જનતા દળની સ્થાપના કરી હતી, ત્યારપછી આખા ભારતમાં તેની ચર્ચા થઈ હતી. 26 વર્ષ પહેલા 5 જુલાઈ 1997ના રોજ બિહારની આ પાર્ટીની સ્થાપના દિલ્હીમાં થઈ હતી. દિલ્હીમાં તેની સ્થાપના સમયે, લાલુ પ્રસાદ યાદવે રઘુવંશ પ્રસાદ સિંહ, કાંતિ સિંહ અને 8 રાજ્યસભા સાંસદો સહિત 17 લોકસભા સાંસદોની હાજરીમાં તેની રચના કરી હતી.
હવે સવાલ એ છે કે તત્કાલીન સમયે રાષ્ટ્રીય જનતા દળની રચના શા માટે કરવામાં આવી?
આરજેડીની સ્થાપના પછી લાલુ પ્રસાદ તેના પ્રથમ અધ્યક્ષ બન્યા, કે જેઓ ચારા કૌભાંડના પાંચ કેસમાં દોષિત ઠર્યા પછી અને બીમાર પડ્યા પછી હોસ્પિટલમાં દાખલ થયા. દિલ્હીમાં રાજકીય શક્તિ પ્રદર્શન કરવામાં આવ્યું અને પછી બાદ બિહારની આ પ્રાદેશિક પાર્ટી દિલ્હીમાં બની હતી. પરંતુ સવાલ એ છે કે જનતા દળના મોટા નેતા લાલુ પ્રસાદે પોતાની પાર્ટીની રચના કેમ કરી? લાલુ પ્રસાદે શા માટે છોડી દીધી એ પાર્ટી કે જે પાર્ટીએ તેમને મુખ્યમંત્રી બનાવ્યા? તો તેનું કારણ એ છે કે લાલુ પ્રસાદ ચારા કૌભાંડના મામલામાં ફસાયા બાદ લાલુ પ્રસાદની ખુરશી ખતરામાં હતી. જે બાદ રાજનીતિના દિગ્ગજ લાલુ પ્રસાદે પોતાની પાર્ટી બનાવી
લોકદળમાંથી સાંસદ અને જનતા દળમાંથી મુખ્યમંત્રી બનેલા લાલુ પ્રસાદની પોતાની પાર્ટી બનાવવા સુધીની તેમની રાજકીય સફરને સમજવા માટે અતિતમાં જઇને લાલુ પ્રસાદ યાદવની રાજનીતિ સમજવી પડશે. લાલુ પ્રસાદ યાદવનો જન્મ 11 જૂન, 1948ના રોજ બિહારના ગોપાલગંજમાં થયો હતો. ગોપાલગંજથી રાયસીના સુધીની તેમની સફરમાં પટના યુનિવર્સિટીનું ઘણું મહત્વ રહ્યું છે. અહીંથી તેમણે એલએલબીનો અભ્યાસ કર્યો અને અહીંથી તેઓ વિદ્યાર્થી સંઘના અધ્યક્ષ પદ પર રહીને જેપી આંદોલનમાં જોડાયા. 29 વર્ષની ઉંમરે તેઓ લોકદળની ટિકિટ પર લોકસભા પહોંચ્યા હતા.
1980માં બિહાર વિધાનસભા ચૂંટણી જીત્યા બાદ લાલુ પ્રસાદ ધારાસભ્ય બન્યા હતા. 10 માર્ચ 1990ના રોજ લાલુ યાદવ પહેલીવાર બિહારના મુખ્યમંત્રી બન્યા. સીએમ બનતા પહેલા તેઓ 1989માં બિહારના પૂર્વ મુખ્યમંત્રી કર્પૂરી ઠાકુરના નિધન બાદ વિધાનસભામાં વિપક્ષના નેતા પણ બન્યા હતા. લાલુ પ્રસાદને વિપક્ષના પ્રથમ નેતા અને સીએમ બનાવવામાં બિહારના વર્તમાન મુખ્યમંત્રી નીતિશ કુમારનું ઘણું યોગદાન છે.
સીએમ બન્યા બાદ ટ્રાન્સફર પોસ્ટિંગ, ભ્રષ્ટાચાર, યાદવવાદના આક્ષેપો છતાં લાલુ પ્રસાદનું રાજકીય ચડતી ચાલુ જ રહી. 23 સપ્ટેમ્બર 1990ના રોજ પૂર્વ નાયબ વડાપ્રધાન શ્રી લાલકૃષ્ણ અડવાણીના નેતૃત્વ હેઠળની સોમનાથ રથયાત્રાને બિહારના સમસ્તીપુર ખાતે અટકાવી અને લાલકૃષ્ણ અડવાણીની ધરપકડ કરી તેનાથી લાલુ પ્રસાદની રાજનીતિમાં પોતાની બિનસાંપ્રયદાયિક છબી તરીકે પ્રસ્થાપિત કરવામાં સફળ થયા. પરંતુ ઘાસચારા કૌભાંડે તેમની વણથંભી રાજકીય દોડમાં અચાનક જ બ્રેક લગાવી દીધી હતી.
1995ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં પણ જનતા દળની જીત થઈ અને લાલુ પ્રસાદ ફરીથી મુખ્યમંત્રી બન્યા. પરંતુ 1997માં જ્યારે ચારા કૌભાંડમાં લાલુ પ્રસાદ વિરુદ્ધ ધરપકડ વોરંટ જારી કરવામાં આવ્યું ત્યારે જનતા દળમાં જ તેમની વિરુદ્ધ અવાજ ઉઠાવવાનું શરૂ કર્યું. લાલુ પ્રસાદ પર રાજીનામું આપવાનું દબાણ હતું. 4 જુલાઈની સાંજે તત્કાલીન વડાપ્રધાન સ્વ. શ્રી ઈન્દર કુમાર ગુજરાલે દિલ્હીમાં તેમના નિવાસસ્થાને બેઠક બોલાવી હતી. તેમાં લાલુ પણ જોડાયા. અહીં લાલુ પ્રસાદે કહ્યું કે તેઓ સીએમ પદ પરથી રાજીનામું આપી દેશે પરંતુ તેમને જનતા દળના અધ્યક્ષ રહેવા દેવા જોઈએ. ત્યારે ઘાસચારા કૌભાંડમાં ખરાબ રીતે ફસાયેલા લાલુ પ્રસાદ યાદવની વાત સાંભળવામાં આવી ન હતી.
બીજા જ દિવસે 5 જુલાઈ, ૧૯૯૭ના રોજ લાલ પ્રસાદે અલગ પાર્ટી રાષ્ટ્રીય જનતા દળની રચના કરી. આ પછી લાલુ પ્રસાદે બીજી શરત કરતાં 25 જુલાઈએ પોતાની પત્ની રાબડી દેવીને મુખ્યમંત્રી બનાવીને બધાને ચોંકાવી દીધા હતા. ઘાસચારા કૌભાંડમાં ખરાબ રીતે ફસાયા બાદ એવું લાગી રહયું હતું કે, લાલુ પ્રસાદની રાજનીતિનો સૂર્યાસ્ત થવા જઈ રહ્યો છે. પણ લાલુપ્રસાદ યાદવે તેની રાજકીય યાત્રા સતત ચાલુ રાખી ત્યારબાદ લાલુ પ્રસાદે પણ પોતાની પાર્ટી બનાવી અને 2005 સુધી લાલુ પ્રસાદ પાસે રહેલી સત્તાને બચાવી લીધી. આજે લાલુપ્રસાદ યાદવ સત્તાવિહિન છે અને શરીર પણ સાથ આપી રહયું નથી હવે તેઓ બિછાને બેઠા બેઠા પોતાનો ભૂતકાળ વાગોળે છે.
