દેશભરમાં અગ્નિપથ યોજનાનો વિરોધ થઈ રહ્યો છે. ઘણા શહેરોમાંથી આગચંપી અને હિંસાના અહેવાલો આવી રહ્યા છે. સરકારની આ નવી યોજના અગ્નિપથ ‘ટૂર ઓફ ડ્યુટી એન્ટ્રી સ્કીમ’ છે. આ યોજના હેઠળ સૈનિકો (આર્મી, નેવી, એરફોર્સ)માં નિશ્ચિત સમયગાળા માટે કોન્ટ્રાક્ટના આધારે ભરતી કરવામાં આવશે અને તાલીમ બાદ યુવાનોને વિવિધ ક્ષેત્રોમાં પોસ્ટ કરવામાં આવશે.
યુવાનોમાં રોષ એ છે કે આ યોજનાને કારણે તેઓ 4 વર્ષ પછી બેરોજગાર થઈ જશે અને તેમને કોઈ પૂછનાર નથી. પરંતુ સરકાર વિશ્વના તમામ દેશોને પોતાની તરફેણમાં દાખલા પણ રજૂ કરી રહી છે.આવી સ્થિતિમાં એ જાણવું જરૂરી છે કે વિશ્વના કેટલા દેશોમાં ‘ટૂર ઑફ ડ્યુટી’ સ્કીમ લાગુ છે. ત્યાં શું શરતો છે? કયા મોટા દેશોમાં યુવાનો માટે લશ્કરી સેવા ફરજિયાત છે? તેમજ કેટલા દેશ એવા છે જ્યાં 4 વર્ષ કે તેનાથી ઓછા સમય માટે સેનાની ભરતી કરવામાં આવે છે.
આ દેશોમાં આ નિયમ છે
ઉલ્લેખનીય છે કે દુનિયામાં 30 થી વધુ દેશો એવા છે જ્યાં ટૂર ઓફ ડ્યુટી કોઈને કોઈ રીતે લાગુ કરવામાં આવી છે. તેમાંથી 10 દેશો એવા છે જ્યાં સ્ત્રી અને પુરૂષ બંનેને ફરજીયાતપણે સેનામાં ફરજ બજાવવી પડે છે. જેમાં ચીન, ઈઝરાયેલ, સ્વીડન, યુક્રેન, નોર્વે, ઉત્તર કોરિયા, મોરોક્કો, કેપ વર્ડે, ચાડ, ઈરીટ્રીયા જેવા દેશોનો સમાવેશ થાય છે.
ઈઝરાયેલ
ઇઝરાયેલમાં પુરુષો અને સ્ત્રીઓ બંને માટે લશ્કરી સેવા ફરજિયાત છે. ઈઝરાયેલના સંરક્ષણ દળમાં પુરુષો 3 વર્ષ અને મહિલાઓ લગભગ 2 વર્ષ સુધી સેવા આપે છે. કેટલાક સૈનિકોને અલગ-અલગ જવાબદારીઓ હેઠળ એક વધારાનો મહિનો સેવા પણ આપવી પડી શકે છે. આ દેશ અને વિદેશમાં રહેતા ઇઝરાયેલના તમામ નાગરિકોને લાગુ પડે છે. તબીબી આધાર પર જ સેના છોડવાની મંજૂરી આપી શકાય છે.
ચીન
ભારતના પડોશી દેશ ચીનમાં પણ લોકો માટે સૈન્યમાં ફરજ બજાવવી ફરજિયાત છે. ફરજનો આ પ્રવાસ 18 થી 22 વર્ષના યુવાનો માટે છે અને તેની મર્યાદા બે વર્ષ માટે નક્કી કરવામાં આવી છે. મકાઉ અને હોંગકોંગને આમાંથી મુક્તિ આપવામાં આવી છે.
રશિયા
અહીં નાગરિકો 18 થી 27 વર્ષની વયના કોઈપણ સમયે ફરજ પરની ટૂર કરી શકે છે. આમાં ઓછામાં ઓછી 12 મહિનાની સેવા આપવી ફરજિયાત છે.
બ્રિટન
અહીં આર્મી, નેવી અને એરફોર્સ માટે અલગ-અલગ ટૂર ઓફ ડ્યુટીની મર્યાદા નક્કી કરવામાં આવી છે. સેનામાં 18 વર્ષથી ઉપરના યુવાનોએ ચાર વર્ષ સુધી ટૂર ઓફ ડ્યુટી કરવી પડે છે. 18 વર્ષ પહેલા ભરતી થયેલા યુવાનોએ 22માં જન્મદિવસ સુધી ફરજ પરની ટુર કરવાની હોય છે. નેવીમાં તાલીમ લીધા પછી સાડા ત્રણ વર્ષ અને એરફોર્સમાં તાલીમ લીધા પછી ત્રણ વર્ષ સેવા આપવી પડે છે.
ઉત્તર કોરીયા
અહીં પુરુષોને ત્રણેય સેનામાં ટુર ઓફ ડ્યુટી હેઠળ કામ કરવું પડે છે. આ અંતર્ગત નેવીમાં 23 મહિના, એરફોર્સમાં 24 મહિના અને આર્મીમાં 21 મહિનાનો સમય આપવામાં આવે છે.
બ્રાઝિલ
બ્રાઝિલમાં 18 વર્ષથી વધુ ઉંમરના કોઈપણ માટે લશ્કરી સેવા આવશ્યક છે. આ 1 વર્ષ માટે થાય છે. તે 18 વર્ષની ઉંમર પૂર્ણ કરતાની સાથે જ દરેક પુરૂષ નાગરિકને લાગુ પડે છે. લોકોને સ્વાસ્થ્યના કારણોના આધારે જ છૂટ મળી શકે છે. જો તમે યુનિવર્સિટીમાં અભ્યાસ કરી રહ્યાં હોવ, તો સેવા સ્થગિત કરી શકાય છે, પરંતુ તેને રદ કરી શકાતી નથી.
રશિયા
રશિયામાં 18 થી 27 વર્ષની વયના યુવાનો માટે ફરજિયાત લશ્કરી સેવા જરૂરી છે. અગાઉ અહીં ફરજિયાત લશ્કરી સેવા માટે યુવાનોને 2 વર્ષ આપવા પડતા હતા. પરંતુ 2008 થી તે ઘટાડીને માત્ર 12 મહિના કરવામાં આવી છે. ડોકટરો, શિક્ષકો જેવી જગ્યાઓ પર નિયુક્ત કરાયેલા લોકો માટે તેમાં છૂટછાટ આપવામાં આવી છે. તે જ સમયે, જે પુરુષોને 3 વર્ષ કે તેથી ઓછા બાળકો છે તેમને પણ આમાંથી મુક્તિ આપવામાં આવી છે.
બર્મુડા
બર્મુડામાં, સરકાર સૈન્યમાં પુરુષોની ભરતી કરવા માટે લોટરી ચલાવે છે. આમાં 18 થી 32 વર્ષની વયજૂથના પુરુષોની ભરતી કરવામાં આવે છે. આ લોટરીમાં જેમના નામ દેખાય છે, તેમણે બરમુડા રેજિમેન્ટમાં 38 મહિના ફરજીયાતપણે સેવા આપવી પડશે.
દક્ષિણ કોરિયા
દક્ષિણ કોરિયામાં, તમામ સક્ષમ શરીરવાળા પુરુષોએ આર્મીમાં 21 મહિના, નેવીમાં 23 મહિના અને એરફોર્સમાં 24 મહિના સેવા આપવી પડે છે. પોલીસ ફોર્સ, કોસ્ટગાર્ડ, ફાયર સર્વિસ સહિત અનેક સરકારી વિભાગોમાં કામ કરવાનો વિકલ્પ પણ છે. દક્ષિણ કોરિયામાં મોટાભાગના વર્ષોથી ફરજિયાત લશ્કરી સેવા છે. પુરૂષો માટે લગભગ 11 વર્ષ અને મહિલાઓ માટે લગભગ 7 વર્ષ સુધી સેવા આપવાનો નિયમ છે.
સીરિયા
સીરિયામાં તમામ પુરુષો માટે લશ્કરી સેવા ફરજિયાત છે. માર્ચ 2011 માં, ફરજિયાત લશ્કરી સેવા 21 મહિનાથી ઘટાડીને 18 મહિના કરવામાં આવી હતી. અહીં નિયમો એટલા કડક છે કે જે લોકો લશ્કરી સેવાઓને મુલતવી રાખે છે તેઓ તેમની નોકરી પણ ગુમાવી શકે છે. સેવા આપીને નાસી છૂટનાર માટે જેલની સજાની જોગવાઈ છે. મહિલાઓ માટે એવું નથી, તેઓ સ્વયંસેવક સેવા આપી શકે છે.
સ્વિટ્ઝર્લૅન્ડ
સ્વિત્ઝર્લેન્ડમાં ફરજિયાત લશ્કરી સેવા અમલમાં છે. અહીં તમામ સ્વસ્થ પુરુષોએ પુખ્ત થતાંની સાથે જ સૈન્યમાં જોડાવું પડે છે. મહિલાઓ પોતે ઇચ્છે તો સેનામાં જોડાઇ શકે છે, અન્યથા તેમના માટે તે જરૂરી નથી. આ સેવા લગભગ 21 અઠવાડિયા માટે છે. આ પછી તેને જરૂરી તાલીમ અનુસાર વધારી શકાય છે. સામાન્ય રીતે તે 6 તાલીમ સમયગાળા ધરાવે છે. દરેક તાલીમ 19 દિવસની છે.
સિંગાપોર
સિંગાપોરમાં લશ્કરી સેવા ફરજિયાત છે. દરેક માણસે 18 વર્ષની ઉંમરે સિંગાપોર આર્મ્ડ ફોર્સમાં જોડાવું જરૂરી છે. આ સિવાય તે સિંગાપોર સિવિલ ડિફેન્સ ફોર્સ અથવા સિંગાપોર પોલીસ ફોર્સમાં જોડાઈ શકે છે. આ નિયમનું ઉલ્લંઘન કરનારને 10 હજાર સિંગાપોરિયન ડોલરનો દંડ, ત્રણ વર્ષની જેલ અથવા બંને થઈ શકે છે.
થાઈલેન્ડ
થાઇલેન્ડમાં ફરજિયાત લશ્કરી સેવા 1905 થી અમલમાં છે. તમામ પુરુષોએ સેનામાં ભરતી થવી જરૂરી છે. પુરુષોએ 21 વર્ષની ઉંમરે પહોંચતા જ સેનામાં જોડાવું પડે છે.
તુર્કી
તુર્કીમાં પણ આર્મી ભરતી જરૂરી છે. તે તમામ પુરુષો જેમની ઉંમર 20 થી 41 વર્ષની વચ્ચે છે, તેઓએ તુર્કીની સેનામાં જોડાવું પડશે. જેમનું ઉચ્ચ શિક્ષણ અથવા વ્યવસાયિક તાલીમ ચાલી રહી છે, તેઓ તેમની લશ્કરી તાલીમ થોડા દિવસો માટે મુલતવી રાખી શકે છે.
નોર્વે
નોર્વેમાં, 19 થી 44 વર્ષની વયના નાગરિકોએ ફરજિયાતપણે સેનામાં ભરતી કરીને દેશની સેવા કરવી પડે છે.
આ દેશોમાં પણ લશ્કરી તાલીમ ફરજિયાત છે
ઑસ્ટ્રિયા, અંગોલા, ડેનમાર્ક, મેક્સિકો, ઈરાન જેવા 15 દેશોમાં નાગરિક અને લશ્કરી તાલીમ ફરજિયાત છે. આ સિવાય 11 દેશો એવા છે જ્યાં નાગરિકો પાસે સૈન્ય તાલીમનો વિકલ્પ છે. ચીન, કુવૈત, ફ્રાન્સ, સિંગાપોર, માલી, કોલંબિયા, તાઈવાન, થાઈલેન્ડ જેવા 10 દેશો છે જ્યાં સૈન્યમાં ફરજ બજાવવી ફરજિયાત અને સ્વૈચ્છિક છે.
