ઈસરોને ઓગસ્ટ મહિનામાં મોટી સફળતા મળી જ્યારે તેણે ચંદ્રયાન-3ને ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર સુરક્ષિત રીતે લેન્ડ કર્યું. આ સાથે જ ભારતનું 14 દિવસનું મૂન મિશન પણ શરૂ થયું. બાદમાં, ચંદ્ર પર રાત પડ્યા પછી, પ્રજ્ઞાન અને વિક્રમને ચંદ્ર પર સ્લીપ મોડમાં મૂકવામાં આવે છે. જો કે, રાત્રી બાદ સવાર થવા છતાં તે સક્રિય થઈ શક્યો ન હતો. ઘણા દિવસો વીતી ગયા પછી પણ ઈસરોના વૈજ્ઞાનિકોને આશા છે કે કોઈ દિવસ વિક્રમ અને પ્રજ્ઞાન ફરી સક્રિય થઈ શકે છે.
ઈસરોના વડા એસ સોમનાથે કહ્યું છે કે વિક્રમ લેન્ડર પોતાનું કામ ખૂબ જ સારી રીતે કર્યા પછી ચંદ્ર પર ખુશીથી સૂઈ રહ્યો છે. જો અવકાશયાન સ્લીપ મોડમાં રહેશે તો તેને ચંદ્ર પર નવા જોખમોનો સામનો કરવો પડી શકે છે. તેના માટે એક નવી સમસ્યા ઉભી થઈ છે. વાસ્તવમાં, મીડિયા અનુસાર, લેન્ડર વિક્રમ અને રોવર પ્રજ્ઞાનને નિષ્ક્રિય કરવામાં આવ્યા છે અને હવે તેઓ ચંદ્ર પર સૌથી મોટો ખતરો છે જે સૂક્ષ્મ ઉલ્કાના પ્રભાવો છે જે ચંદ્રની સપાટી પર સતત બોમ્બમારો કરે છે. આવી સ્થિતિમાં કોઈ મોટી અપ્રિય ઘટના બનવાની ભીતિ સેવાઈ રહી છે. ISROના વરિષ્ઠ અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે તે બંને (પ્રજ્ઞાન અને વિક્રમ) ચંદ્રની સપાટી સાથે અથડાતા માઇક્રોમેટોરોઇડ્સથી પ્રભાવિત થઈ શકે છે. જો કે, એવું નથી કે ઈસરોને પહેલાથી જ આની જાણ ન હતી, પરંતુ તે પહેલાથી જ જાણતી હતી અને ભૂતકાળમાં મિશનને પણ આ પ્રકારનું નુકસાન થયું છે. આમાં એપોલો અવકાશયાન પણ સામેલ છે.
મણિપાલ સેન્ટર ફોર નેચરલ સાયન્સના પ્રોફેસર અને ડિરેક્ટર ડૉ. પી. શ્રીકુમારે જણાવ્યું હતું કે ચંદ્ર પર વાતાવરણ કે ઓક્સિજન ન હોવાથી અવકાશયાનના ધોવાણનું કોઈ જોખમ નથી. જો કે, એ જોવાનું રહે છે કે ચંદ્રની ઠંડી રાતો સિવાય, સૂક્ષ્મ ઉલ્કાઓ અવકાશયાનને નુકસાન તો નથી પહોંચાડતી. તેમણે કહ્યું, “ચંદ્ર પર કોઈ વાતાવરણ ન હોવાથી તેના પર સૂર્યના કિરણોત્સર્ગથી સતત બોમ્બમારો પણ થાય છે. આનાથી થોડું નુકસાન પણ થઈ શકે છે. જો કે, અમને હજુ સુધી ખબર નથી કે શું થશે કારણ કે તેનાથી સંબંધિત વધારે ડેટા નથી.
આ પહેલા ઈસરોના અધ્યક્ષ એસ સોમનાથે કહ્યું હતું કે ચંદ્રયાન-3નું રોવર પ્રજ્ઞાન ચંદ્રની સપાટી પર સૂઈ ગયું છે, પરંતુ તે ઊંઘમાંથી જાગી જવાની શક્યતાને નકારી શકાતી નથી. તેમણે કહ્યું કે સ્પેસ એજન્સી સારી રીતે જાણે છે કે રોવર અને લેન્ડર વિક્રમ ચંદ્રની સપાટી પર સૂઈ ગયા હતા. તેમણે કહ્યું કે ચંદ્રયાન-3 મિશનનો ઉદ્દેશ્ય સોફ્ટ લેન્ડિંગ હતો અને તે પછી આગામી 14 દિવસ સુધી પ્રયોગો કરવામાં આવ્યા અને તમામ જરૂરી ડેટા એકત્રિત કરવામાં આવ્યો. ISRO હજુ પણ આશાવાદી છે.
