દેવી-દેવતાઓનું મંદિર ભારતના દરેક ખૂણામાં સ્થિત છે. દરેક મંદિરનું પોતાનું રહસ્ય છે. જેના કારણે તે વિશ્વવિખ્યાત છે. આજે અમે તમને એવા જ મંદિર વિશે જણાવી રહ્યા છીએ. જે પોતાનામાં વિશેષ છે. જેના કારણે તે વિશ્વવિખ્યાત છે.
નિરાઈ માતા મંદિર છત્તીસગઢના ગારીબંદ જિલ્લા મથકથી 12 કિમી દૂર એક ટેકરી પર સ્થિત છે. જિલ્લા મુખ્ય મથકથી 12 કિમી દૂર આવેલા સોધુલ, પરી નદીના કાંઠે સ્થિત એક ગામ પંચાયત, મોહેરા ગામની નિરાઈની ટેકરી પર આવેલું છે. મા નીરાઇના ભક્તો માટે આસ્થાનું એક કેન્દ્ર છે.
આ મંદિર આ પ્રદેશના દેવી ભક્તોની આસ્થાનું મુખ્ય કેન્દ્ર છે. સિંદૂર, સુહાગ, શ્રીંગર, કુમકુમ, ગુલાલ, બંદન નિરાઈ માતાને ચઢાવવામાં આવતા નથી. માતા નાળિયેર, ધૂપસળી વિગેરેથી માતાને રીઝવવામાં આવે છે. દેશના અન્ય મંદિરોમાં, જ્યાં દિવસભર માતા રાણી ના દર્શન થાય છે ત્યારે અહીં વર્ષમાં માત્ર ૫ કલાક માટે ખુલતા આ અમ્ન્દીરમાં દર્શન માટે હજારો ભક્તો લાઈન લગાવે છે. સવારે 4 થી સવારે 9 વાગ્યા સુધી, ફક્ત 5 કલાક દર્શનનો લાભ મળે છે અને એપણ વર્ષ માં માત્ર એક જ વાર.
એક જ દિવસે હજારો બકરાની બલિ ચઢાવવામાં આવે છે.
આ દેવી મંદિરની વિશેષતા એ છે કે ચૈત્ર નવરાત્ર દરમિયાન દર વર્ષે જ્યોત આપમેળે પ્રગટ થાય છે. આ દૈવી ચમત્કારને કારણે, લોકો દેવી પ્રત્યે ખૂબ આદર ધરાવે છે. એવું કહેવામાં આવે છે કે દરેક ચૈત્ર નવરાત્રી દરમિયાન પર્વતોમાં દેવીની જ્યોત જાતે જ પ્રગટતી હોય છે. જ્યોતિ કેવી રીતે પ્રગટે છે તે આજ સુધી એક કોયડો છે. ગામલોકોના જણાવ્યા મુજબ, તે નિરાઈ દેવીનો ચમત્કાર છે કે તેલ વગર જ્યોત નવ દિવસ સુધી સળગતી રહે છે.
મોહેરા ગામની ટેકરીમાં ગ્રામજનો માતા નિરાઈ ની નિષ્ઠાથી પૂજા કરે છે. લોકો માતાની ભક્તિમાં એટલો વિશ્વાસ કરે છે કે આ ટેકરીમાં દેવી નીરજી અથવા મંદિરની મૂર્તિ નથી, તેમ છતાં લોકો આદર અને શ્રદ્ધાથી તેની પૂજા કરે છે. મનકામના જ્યોત પણ આ ટેકરી પર પ્રગટાવવામાં આવે છે. ગ્રામજનોનું કહેવું છે કે લોકો માતા નિરાઈ ની પૂજા માત્ર વિશ્વાસ અને શ્રધ્ધા થી કરે છે. તેની પાછળ 200 વર્ષ જુની માન્યતા છે. બસો વર્ષ પહેલાં, મોહેરા ગામના માલગુઝર જયરામ ગિરી ગોસ્વામીએ નિરાઈ માતાની પૂજા કરવા માટે બહુરસિંગ ધ્રુવાના પૂર્વજોને છ એકર જમીન દાનમાં આપી હતી. જમીનમાં ખેતી કરીને આવક થઈ રહી છે. એવું કહેવામાં આવે છે કે નિરાઈ માતા ઇચ્છિત પરિણામ આપે છે.
દર વર્ષે હજારો લોકો મંદિરની મુલાકાત લેવા આવે છે જે ફક્ત 5 કલાક માટે ખુલે છે.
માતાની કૃપાથી મનોકામના પૂર્ણ થયા બાદ હજારો લોકો અહીં પૂજા અર્ચના કરે છે. અહીં રાયપુર, ધામતારી, દુર્ગ, ભીલાઇ, મગરલોદ, રાજીમ, છૌરા, મૈનપુર, દેવભોગ, ગરીબંદર સહિત અનેક સ્થળોએ મોટી સંખ્યામાં શ્રદ્ધાળુઓ પ્રાર્થના કરવા માટે પહોંચે છે. પ્રાકૃતિક લેન્ડસ્કેપની વચ્ચે પર્વતમાળાઓની ટોચ પર સ્થિત નિરાઇ માતા ભક્તોને ભય અને દુખથી દૂર રાખે છે.
નિરાઈ માતાની ઉંચી ટેકરીમાં, યાત્રાના એક અઠવાડિયા પહેલા, પ્રકાશ પુંજ જ્યોત ઝળહળી ઉઠે છે. ચૈત્ર નવરાત્રીના પહેલા અઠવાડિયામાં રવિવારે યાત્રાની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. જાત્રાના દિવસે ગરીબંદ, મહાસમુંદ, રાયપુર, ધામતારી, કુરુદ, મગરલોદ, સિહાવા, નયપરા, રાજિમ વિસ્તારના હજારો ભક્તો માનતા માટે આવે છે. શુદ્ધ હૃદયથી નિરાઈ માતાની પૂજા કરવામાં આવે છે. માતાની બુરાઈ અથવા દારૂ પીધેલ વ્યક્તિએ મધમાખીઓનો રોષનો ભોગ બનવું પડે છે.
આ વિસ્તારના પ્રખ્યાત નિરાઈ માતા મંદિર, ગામ મોહેરામાં દર વર્ષે ચૈત્ર નવરાત્રના પ્રથમ રવિવારે જાત્રા કાર્યક્રમમાં ભક્તો ઉમટતા હોય છે. માતા નિરાઈ દરવાજા સામાન્ય લોકો માટે વર્ષના માત્ર એક જ દિવસ માટે ખોલવામાં આવે છે. બાકીના દિવસો માટે અહીં આવવા પર પ્રતિબંધિત છે.
કુદરતી સૌન્દર્યથી ભરેલા સોંધુલ અને પરી નદીના સંગમ ઘાટ પર ટેકરી પર વસેલા મા નિરાઈને માનતાની પૂર્તિ માટે શ્રદ્ધા રૂપે કંઈક આપવાની પરંપરા છે. આ દિવસે અહીં હજારો બકરાની બલિ ચઢાવવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે બલિ ચઢાવવાથી માતા દેવી બધી મનોકામનાઓ પૂર્ણ કરે છે, જ્યારે ઘણા લોકો માનતા પૂર્ણ થયા પછી બકરા બલી તરીકે અર્પણ કરે છે. પ્રાણી બલિની પ્રથા, ખાસ કરીને બકરી, આજે પણ ચાલુ છે.
આ મંદિરમાં મહિલાઓને પ્રવેશ અને પૂજા કરવાની છૂટ નથી, અહીં ફક્ત પુરુષો જ અનુષ્ઠાન કરે છે. આ મંદિરનો પ્રસાદ ખાવાની પણ મહિલાઓ માટે પ્રતિબંધ છે.
સામાન્ય લોકો તેમની સમસ્યાઓનું નિદાન કરવા અને ઇચ્છિત આશીર્વાદ મેળવવા માટે દૂરના વિસ્તારોમાંથી આવે છે. નિરાઈ માતાના જાત્રા પર ગ્રામ પંચાયત મોહેરાના અધિકારી સહિત તમામ ગ્રામજનો ગોઠવાયા છે.
ગામના પૂજારી દ્વારા પૂજા કરવામાં આવે તે પછી ફરી એક વર્ષ માટે મંદિર બંધ કરવામાં આવે છે.
