કોઈ નામ નથી, કોઈ ઓળખ નથી, પરંતુ દેશ દયાળુ છે... શું વઝીર-એ-આઝમ પહેલીવાર પાકિસ્તાનને સ્વતંત્ર કરશે?

પાકિસ્તાનમાં યોજાયેલી સામાન્ય ચૂંટણીમાં કોઈપણ પક્ષને બહુમતી મળી નથી, પરંતુ ઈમરાન દ્વારા સમર્થિત અપક્ષોએ સૌથી વધુ બેઠકો જીતી છે. કેટલીક બેઠકોના પરિણામો આવવાના બાકી છે પરંતુ મહત્તમ 100 બેઠકો અપક્ષોએ જીતી છે જેઓ ઈમરાનને ટેકો આપતા માનવામાં આવે છે. નવાઝ શરીફની પાર્ટીને 71 બેઠકો મળી હતી જ્યારે સહયોગી PPPને 53 બેઠકો મળી હતી. એ જ રીતે MQM ચોથી સૌથી મોટી પાર્ટી બની અને તેને 17 બેઠકો મળી. 264 બેઠકો પર ચૂંટણી યોજાઈ હતી અને બહુમતીનો આંકડો 134 છે.

હવે નવાઝ શરીફ અને બિલાવલ ભુટ્ટોએ સરકાર બનાવવા માટે વાતચીત શરૂ કરી છે. બિલાવલ અને આસિફ ઝરદારી લાહોર પહોંચી ગયા છે. નવાઝ શરીફ અને ઈમરાન ખાનની પાર્ટીઓ વચ્ચે સરકાર બનાવવા માટે સ્પર્ધા શરૂ થઈ ગઈ છે. જ્યારે નવાઝ શરીફે સરકાર બનાવવાની વાત કરી તો તેના જવાબમાં ઈમરાન ખાનની પાર્ટીએ પણ કહ્યું કે તેણે સૌથી વધુ સાંસદો જીત્યા છે, તેથી તે કેન્દ્રમાં સરકાર બનાવશે.

ઈમરાન ક્વોટા મેળવી શકશે નહીં

ચૂંટણીમાં સફળતા છતાં ઈમરાન ખાનની પાર્ટી પીટીઆઈને પણ નુકસાન થયું છે. ચૂંટણી પંચના નિર્ણયને કારણે તેમનું ચૂંટણી ચિન્હ ‘બલ્લા’ જપ્ત કરવામાં આવ્યું હતું જેના કારણે તેમના સમર્થિત ઉમેદવારોએ અપક્ષ ઉમેદવાર તરીકે ચૂંટણી લડી હતી. ભલે અપક્ષ ઉમેદવારો મહત્તમ બેઠકો જીતવામાં સફળ થયા હોય, પરંતુ ઈમરાનની પાર્ટી સરકાર બનાવવાની સ્થિતિમાં નહીં હોય. કારણ કે તેને લઘુમતી બેઠકોનો ક્વોટા ફાળવવામાં આવશે નહીં.

અનામત બેઠકોના ક્વોટાનું ગણિત આવું છે

હકીકતમાં, પાકિસ્તાનની નેશનલ એસેમ્બલીમાં 10 બેઠકો લઘુમતી હિન્દુઓ અને ખ્રિસ્તીઓ માટે આરક્ષિત છે. નેશનલ એસેમ્બલીની કુલ 336 બેઠકોમાંથી, 266 બેઠકો સીધી જાહેર મતો દ્વારા ચૂંટાય છે અને બાકીની 70 બેઠકો અનામત છે, જેમાંથી 10 બેઠકો લઘુમતી (હિંદુ અને ખ્રિસ્તીઓ) માટે અનામત છે અને 60 બેઠકો મહિલાઓ માટે અનામત છે. નેશનલ એસેમ્બલીમાં ચૂંટણી જીતનારા પક્ષો દ્વારા જીતેલી સીટોના પ્રમાણમાં વિતરણ થાય છે. આવી સ્થિતિમાં ઇમરાન માટે અહીં લઘુમતી બેઠકોનો ક્વોટા મેળવવો અશક્ય બની ગયો છે.

શું આટલા અપક્ષ ઉમેદવારો ક્યારેય સાંસદ તરીકે ચૂંટાયા છે?

પત્રકાર વુસતુલ્લા ખાને ‘ડૉન’ સાથે વાત કરતા કહ્યું કે આવું બહુ જ ઓછું બન્યું છે.જો કે જનરલ ઝિયાઉલ હકના સમયમાં આખી સંસદ અપક્ષોની બનેલી હતી. તેમણે કહ્યું કે, 1985માં બિન-પક્ષીય ચૂંટણી યોજાઈ હતી. કોઈપણ પક્ષને ચૂંટણીમાં ભાગ લેવાની મંજૂરી આપવામાં આવી ન હતી અને દરેક વ્યક્તિએ તેમની વ્યક્તિગત ક્ષમતામાં ચૂંટણી લડી હતી. તેણે કહ્યું, ‘સ્વાભાવિક રીતે દરેકને કોઈને કોઈનો ટેકો હતો પરંતુ કાગળ પર તે બધા સ્વતંત્ર હતા.’ આ વિજેતા ઉમેદવારો સંસદમાં ગયા અને તેમના જૂથ અથવા પક્ષનું નામ પાકિસ્તાન મુસ્લિમ લીગ રાખ્યું, જેને આજે આપણે PML-N અથવા PML-Q કહીએ છીએ.

જો પીટીઆઈ સમર્થિત અપક્ષ ઉમેદવારો પૂરતી સંખ્યામાં બેઠકો જીતી લે પણ નેશનલ એસેમ્બલીમાં પ્રવેશવાનો ઇનકાર કરે તો શું થશે? પત્રકાર વુસતુલ્લા ખાન કહે છે, ‘આ પાર્ટી માટે સારું નહીં હોય. તેણે આ પહેલા પણ કર્યું છે અને તેની સાથે શું થયું તે તમે જોયું હશે. મને નથી લાગતું કે તેઓ છેલ્લી વખતની હાર પછી વધુ એક સાહસિક પ્રયાસ કરશે.જો કે, શક્ય છે કે તેઓ એક જૂથ બનાવવાનો પ્રયાસ કરશે અને તેને ઈન્સાફ ગ્રુપ અથવા અન્ય કોઈ નામથી બોલાવશે.
પીટીઆઈ પાસે કયા વિકલ્પો છે?

જો પીટીઆઈ સમર્થિત ઉમેદવારો સૌથી મોટું જૂથ બનાવે છે, તો શું પાર્ટી તેમને પીટીઆઈના સભ્યો તરીકે દાવો કરી શકે છે? પત્રકાર ઝરાર ખુહરો આવું થવાની શક્યતાઓ વિશે બહુ આશાવાદી નથી. તે કહે છે, ‘કેટલીક બાબતો નિયમો અને કાયદાઓ અનુસાર ચાલે છે, પરંતુ મને લાગે છે કે તે ખૂબ જ સ્પષ્ટ છે કે પાકિસ્તાનમાં આવું નથી.’

પાર્ટી અને તે જે સમસ્યાઓનો સામનો કરી રહી છે તેના તરફ ઈશારો કરતા તેમણે કહ્યું, ‘આપણે તેને ઈમરાન ખાનની બેક ટુ બેક સજાના સંદર્ભમાં જોવું પડશે. હાલમાં મને એવો કોઈ રસ્તો દેખાતો નથી કે જેનાથી પીટીઆઈને રાહત મળે, પછી ભલે તે કોઈ નિયમોનું પાલન કરે કે ન કરે.

શું અપક્ષો પોતાનામાંથી PM પસંદ કરી શકે?

શું પીટીઆઈ સાથે જોડાયેલા અપક્ષો પોતાનામાંથી પીએમ પસંદ કરી શકે છે? આના જવાબમાં પત્રકાર શાહઝેબ જિલાની કહે છે કે જે ઉમેદવારો સ્વતંત્ર રીતે ચૂંટણી જીતે છે તેમની પાસે ત્રણ દિવસનો સમય હોય છે તે નક્કી કરવા માટે કે તેઓ સ્વતંત્ર રીતે કોઈપણ રાજકીય પક્ષને સમર્થન આપવા માગે છે કે નહીં. અથવા જૂથ તરીકે પાર્ટીમાં જોડાવા માંગો છો.

જો પીટીઆઈ સમર્થિત અપક્ષો સંસદમાં સૌથી મોટા જૂથ તરીકે માન્યતા મેળવવા માંગતા હોય, તો તેઓએ વર્તમાન રાજકીય પક્ષમાં જોડાવું પડશે. જિલાનીના જણાવ્યા અનુસાર, ‘જે નામનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવી રહ્યો છે તે મજલિસ વહદત-એ-મુસ્લિમીન (MWM) છે જે પહેલેથી જ એક રજિસ્ટર્ડ પાર્ટી છે. બંને પક્ષોએ અગાઉ સ્થાનિક સરકારની ચૂંટણીઓ માટે ગઠબંધન કર્યું છે. જો તેઓ (અપક્ષો) એ પક્ષમાં જોડાશે તો તેમને પણ અનામત બેઠકો મળશે અને તેમની સંખ્યા વધુ વધશે અને પછી તેઓ ગૃહના નેતા માટે દાવેદાર બની શકે છે.

જો કે, તેમને કહ્યું કે પીટીઆઈ પાર્ટી લાઇનથી ભટકવા માટે તેમને વિવિધ પક્ષો તરફથી વિવિધ પ્રલોભનો આપવામાં આવી શકે છે, પરંતુ જો તેઓ એક પક્ષમાં એકજૂટ રહે છે, તો તેમની પાસે મોટો જૂથ હશે અને સંસદમાં તેમનો ઘણો પ્રભાવ હશે.

વિપક્ષના નેતાની પસંદગી કેવી રીતે થશે?

શું પીટીઆઈ સમર્થિત ઉમેદવારો પોતાનામાંથી વિપક્ષના નેતાની પસંદગી કરી શકે છે? આના જવાબમાં જિલાનીએ કહ્યું કે આ માટે પીટીઆઈને પણ રાજકીય પક્ષમાં જોડાવું પડશે. જિલાનીના મતે, ‘જો તેઓ વર્તમાન પક્ષોમાંથી કોઈ એકમાં જૂથ તરીકે જાય છે અને તેમની સંખ્યા સૌથી વધુ છે, તો દેખીતી રીતે તેઓ ગૃહના નેતાને પસંદ કરવા ઈચ્છશે. જો કોઈ કારણોસર તેઓ આ કરી શકતા નથી, તો પછીનો શ્રેષ્ઠ વિકલ્પ વિપક્ષના સભ્યોમાંથી નેતા પસંદ કરવાનો રહેશે.