આખરે ક્વાડ દેશોના નેતાઓએ રૂબરૂ વાતચીત કરી. બેઠકમાં મોદીએ ક્વાડને ‘ફોર્સ ફોર ગ્લોબલ ગુડ’ કહ્યુ, જ્યારે બિડેને મુક્ત અને ખુલ્લા ઇન્ડો-પેસિફિક ક્ષેત્રને બચાવવા, સુરક્ષિત કરવા અપીલ કરી. આ દેશો શું કરવા જઈ રહ્યા છે?
ક્વાડ સમિટમાં, એ પણ સંમત થયું હતું કે ચાર દેશોના ટોચના નેતાઓ વાર્ષિક મુલાકાત કરશે અને તેમના મંત્રીઓ અને અધિકારીઓ સર્વાંગી સહકાર વધારવાનું ચાલુ રાખશે.
ઇન્ડો-પેસિફિક ક્ષેત્રમાં સહકારની વ્યાપક બ્લૂપ્રિન્ટ દોરવાની કવાયત પણ અહીં સ્પષ્ટ દેખાય છે. ભારતમાં 1.25 અબજ કોવિડ રસીઓનું ઉત્પાદન, આરોગ્ય ક્ષેત્રે સહકાર વધારવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે ભારતમાં બેન્ક ઓફ જાપાન દ્વારા 100 મિલિયન ડોલરનું રોકાણ, રસી સહકાર અને તમામ રોગોનો સામનો કરવામાં સંયુક્ત સહયોગ જેવા રોગો – રોગચાળાએ સહકાર આપ્યો છે ફ્રન્ટ લાઇન પર આરોગ્ય ક્ષેત્ર. મેં ભું કર્યું છે. અને તે શરમજનક હતું.
ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ક્ષેત્રે, ક્વાડે G7 સમિટ દરમિયાન લોન્ચ કરેલી બિલ્ડ બેક બેટર વર્લ્ડ (B3W) ને ટેકો આપ્યો છે. બ્લુ ડોટ નેટવર્કને પુનર્જીવિત કરવાનું વચન પણ છે. ક્વાડ ચીનના બેલ્ટ એન્ડ રોડ પ્રોજેક્ટ સાથે સ્પર્ધા કરવા માગે છે. બિલ્ડ બેક બેટર વર્લ્ડ G 7 અને બ્લુ.ડોટ નેટવર્ક અમેરિકાના પ્રાદેશિક માળખાગત વિકાસ અને કનેક્ટિવિટી પ્રોજેક્ટ છે. તે ઇન્ડો-પેસિફિક માટે ખાસ વ્યૂહાત્મક વ્યૂહાત્મક મહત્વ ધરાવે છે.
બીજી બાજુ, આબોહવા પરિવર્તનના મોરચે, સંમતિ છે કે 2030 સુધીમાં, ચાર દેશો તેમના રાષ્ટ્રીય કાર્બન ઉત્સર્જન ઘટાડાના લક્ષ્યોને પૂર્ણ કરશે. આ સાથે, તે નવીનીકરણીય ઉર્જાના ક્ષેત્રમાં સહકાર પણ વધારશે. આ ચાર દેશોએ એક જવાબદાર અને મજબૂત સ્વચ્છ-energyર્જા પુરવઠા સાંકળ સ્થાપિત કરવાની પ્રતિજ્ા પણ લીધી છે.
ગ્રીન શિપિંગ નેટવર્ક, ક્લીન હાઇડ્રોજન પાર્ટનરશિપ, ક્લાઇમેટ એન્ડ ઇન્ફોર્મેશન સર્વિસીઝ ટાસ્ક ફોર્સ, ક્વાડ ફેલોશિપ, 5 જી ક્ષેત્રે સહકાર, ટેક્નિકલ સ્ટાન્ડર્ડ કોન્ટેક્ટ ગ્રુપ, સેમિકન્ડક્ટર સપ્લાય ચેઇન ઇનિશિયેટિવ, ક્વાડ સિનિયર સાયબર ગ્રુપની રચના, સ્પેસ, આઉટર સ્પેસ, અને ઉપગ્રહ ડેટા સહકાર જેવા ક્ષેત્રોમાં, આગળનો માર્ગ ક્વાડ દ્વારા સભ્ય દેશો વચ્ચે પરસ્પર સહયોગ માટે નક્કી કરવામાં આવશે.
એકંદરે, ક્વાડ સમિટ સફળ રહી છે અને આ દેશો વચ્ચે સહકારના નવા આયામો પણ રજૂ કર્યા છે. પરંતુ ચીન પર અચાનક નરમાઈએ આ બેઠકને વધુ રસપ્રદ બનાવી દીધી છે. આ મુદ્દાની તપાસમાં સમય લાગશે, પરંતુ ક્વાડ દેશોનો એજન્ડા હવે લશ્કરી સહકારથી ઘણો આગળ વધવાનો છે, આ પણ સ્પષ્ટ દેખાય છે. જો કે આ બહુપ્રતિક્ષિત બેઠક અંગે ઘણી અટકળો ચાલી રહી હતી, પરંતુ તાજેતરની કેટલીક ઘટનાઓએ તેને ખૂબ મહત્વનું બનાવી દીધું છે.
15 સપ્ટેમ્બરના રોજ, અમેરિકા, ઓસ્ટ્રેલિયા અને બ્રિટન વચ્ચે ત્રિપક્ષીય વ્યૂહાત્મક અને લશ્કરી સહયોગ મોરચા ઓકસનું લોન્ચિંગ અને ફ્રાન્સ સાથે સંરક્ષણ સોદો એક સાથે રદ થવાથી ભારત-પ્રશાંત ક્ષેત્રમાં ભારે હલચલ મચી ગઈ. બીજી બાજુ, EU ની ઇન્ડો-પેસિફિક વ્યૂહરચના પહેલા OCUS ના આગમન સાથે, અટકળો પણ ભી કરવામાં આવી છે કે આ સમયે, OCUS ના લોન્ચ સાથે, ક્યાંક યુકેમાં, ઇયુની વ્યૂહરચનાને પણ નુકસાન પહોંચાડવાનો ઇરાદો છે. . સર્વાંગી ટીકાનો ભોગ બનેલા ઓકસને શનિવારે જારી કરાયેલા ક્વાડ સંયુક્ત નિવેદનમાં સ્થાન આપવામાં આવ્યું ન હતું.
ક્વાડ સમિટની શરૂઆત પહેલા એક પત્રકાર પરિષદમાં પણ અમેરિકી અધિકારીઓએ સ્પષ્ટ કર્યું હતું કે જાપાન અને ભારતને ઓકસમાં સામેલ કરવામાં આવશે નહીં. સંયુક્ત નિવેદનમાં એક રસપ્રદ બાબત એ હતી કે ચીનનો ક્યાંય સીધો ઉલ્લેખ નહોતો. પ્રેસ કોન્ફરન્સ દરમિયાન પણ ચીન પર કોઈ સીધો ટોણો નહોતો. તદુપરાંત, જો બિડેન અને શી જિનપિંગે સંયુક્ત રાષ્ટ્રમાં તેમના ભાષણોમાં પોતાનું વલણ નરમ કર્યું.
બિડેનનું ઉલટું આઘાતજનક છે – ખાસ કરીને જો આપણે તેની સરખામણી જી -7 મીટિંગ સાથે કરીએ. ચીન પર સીધો હુમલો ટાળવાની આ રણનીતિ પાછળ બે કારણો હોઈ શકે છે.
પ્રથમ, OCUS લોન્ચ કર્યા પછી, યુ.એસ. અને તેના સહયોગીઓની વ્યૂહરચના એ છે કે OCUS લશ્કરી અને વ્યૂહાત્મક મુદ્દાઓની દેખરેખ રાખે છે અને ક્વાડ ઇન્ડો-પેસિફિક અને તેના મુક્ત અને સ્વતંત્રમાં સુવ્યવસ્થિત ક્રમની ખાતરી કરે છે. વળી, ક્વાડના ચાર દેશો વચ્ચે દરેક દિશામાં સહકાર વધારો. રસી ઉત્પાદન, ક્વાડ ફેલોશિપ, સાયબર સહકાર, આબોહવા પરિવર્તન પર સહકાર, સપ્લાય ચેઇન અને સેમિકન્ડક્ટર ઉત્પાદન પર આ દિશામાં સહકારના વચનો.
તે જ સમયે, ક્વાડ સંયુક્ત નિવેદન આ ત્રણ યુએસ સાથીઓના પડોશી માથાનો દુખાવો પણ શામેલ કરવાનું ભૂલ્યું નથી. અફઘાનિસ્તાન હોય કે ઉત્તર કોરિયા અથવા દક્ષિણ પેસિફિકના નાના ટાપુઓની સમસ્યાઓ, બધાનો ઉલ્લેખ છે. હા, તાઇવાનનો કોઈ ઉલ્લેખ નથી જે બીજી રસપ્રદ બાબત છે. નિષ્ણાતોનું માનવું હતું કે અગાઉના ટ્રેન્ડને અનુરૂપ, આ વખતે પણ તાઇવાન અથવા ક્રોસ-સ્ટ્રેટ સંબંધોનો ઉલ્લેખ પ્રત્યક્ષ કે પરોક્ષ રીતે થશે. અહીં ક્રોસ-સ્ટ્રેટ સંબંધ ચીન અને તાઇવાન વચ્ચેના સંબંધને દર્શાવે છે.
ટૂંકમાં, ક્વાડનું કાર્ય નવી સિસ્ટમ બનાવવાનું હશે અને ઓકુસનું કાર્ય વ્યૂહાત્મક અને લશ્કરી મોરચે સીધું ચીનને પડકારવાનું રહેશે. આ બંને સંસ્થાઓ હવે અંગ્રેજી શબ્દસમૂહ – “સારા પોલીસમેન, ખરાબ પોલીસમેન” વગાડવા માટે તૈયાર લાગે છે, પરંતુ આ બધું એટલું સરળ રહેશે નહીં, ઓકસના માર્ગમાં હજી વધુ મુશ્કેલીઓ છે. ખૂબ મહત્વાકાંક્ષી લાગે છે. ક્યાંક ક્વાડનો વિચાર દેશો એવા હોવા જોઈએ કે ચીન, ફ્રાન્સ, આસિયાન અને ઈયુ – મિત્રો કે હરીફોને બિનજરૂરી રીતે ઉશ્કેરવા ન જોઈએ.
