શ્રાદ્ધ સંબંધિત ઘણા નિયમો છે જે પ્રાચીન સમયથી ચાલ્યા આવે છે. તેમાંથી એક નિયમ છે કે શ્રાદ્ધના ભોજનમાંથી ગાય, કાગડો અને કૂતરાનો ખોરાક ચોક્કસપણે લેવામાં આવે છે. આ પશુ-પક્ષીઓને ભોજન આપ્યા વિના શ્રાદ્ધ અધૂરું માનવામાં આવે છે. હિન્દુ ધર્મમાં આ ત્રણેય પશુ-પક્ષીઓને વિશેષ મહત્વ આપવામાં આવ્યું છે, તેથી તેમને શ્રાદ્ધનું ભોજન ખવડાવવાથી પિતૃઓની આત્માને શાંતિ મળે છે. જાણો શા માટે ગાય, કાગડો અને કૂતરાને શ્રાદ્ધ ભોજન આપવામાં આવે છે…
કાગડો યમનું પ્રતીક છે
ધાર્મિક ગ્રંથો અનુસાર, કાગડો યમનું પ્રતીક છે, જે દિશાઓનું પરિણામ જણાવે છે (શુભ અને અશુભ સંકેતો દર્શાવે છે). તેથી, શ્રાદ્ધનો એક ભાગ પણ તેને આપવામાં આવે છે. કેટલાક ગ્રંથોમાં કાગડાને પૂર્વજોના સ્વરૂપ તરીકે પણ વર્ણવવામાં આવ્યા છે. એવી પણ માન્યતા છે કે શ્રાદ્ધનું ભોજન કાગડાને ખવડાવવાથી પિતૃઓ પ્રસન્ન થાય છે અને શ્રાદ્ધ કરનારને આશીર્વાદ આપે છે. કાગડા સંબંધિત વાર્તાઓ પણ ઘણા ગ્રંથોમાં વાંચવામાં આવે છે. એકવાર દેવરાજ ઈન્દ્રના પુત્ર જયંતે પણ કાગડાનું રૂપ ધારણ કર્યું.
ગાય બેતરણી નદી પાર કરે છે
ધાર્મિક ગ્રંથો અનુસાર, જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ મૃત્યુ પામે છે, ત્યારે તેની આત્મા પિતૃ લોકની યાત્રા કરે છે. વચ્ચે વૈતરણી નામની નદી આવે છે જેને ગાયની પૂંછડી પકડીને પાર કરવામાં આવે છે. જેઓ ગાયની સેવા કરે છે અને તેમને ભોજન આપીને ખુશ રાખે છે તે જ વૈતરણી નદી પાર કરી શકે છે. તેથી શ્રાદ્ધના ભોજનનો એક ભાગ ગાયને પણ આપવામાં આવે છે. ગાયને ભોજન આપીને બધા દેવતાઓ સંતુષ્ટ થાય છે.
યમરાજનું પ્રાણી કૂતરું છે
ધાર્મિક ગ્રંથોમાં કૂતરાને યમરાજનું પ્રાણી માનવામાં આવે છે. તેથી, શ્રાદ્ધના ભોજનનો એક ભાગ આપીને યમરાજ પ્રસન્ન થાય છે. શિવમહાપુરાણ અનુસાર, કૂતરાને રોટલી ખવડાવતી વખતે, વ્યક્તિએ કહેવું જોઈએ કે- હું યમરાજના માર્ગ પર ચાલતા શ્યામ અને શબલ નામના બે કૂતરાઓને ભોજનનો આ ભાગ આપું છું. તેઓએ આ બલિદાન (ભોજન) સ્વીકારવું જોઈએ. આને કુક્કરબલી કહે છે.
