મોદી સરકારના બીજા કાર્યકાળનું પાંચમું બજેટ (Budget 2023) 1 ફેબ્રુઆરીએ રજૂ થવા જઈ રહ્યું છે. નાણામંત્રી (Finance Minister) તરીકે નિર્મલા સીતારમણ (Nirmala Sitharaman)નું પણ આ પાંચમું બજેટ હશે. નાણાપ્રધાન નિર્મલા સીતારમણ 1 ફેબ્રુઆરીએ તેમનું કેન્દ્રીય બજેટ રજૂ કરશે જ્યારે તેઓ નાણાકીય વર્ષ 2022-23 માટે નાણાકીય વિગતો અને કર દરખાસ્તો રજૂ કરશે.
અહીં કેટલુક બજેટનું સામાન્ય જ્ઞાન છે:-
ભારતનું પ્રથમ બજેટ
ભારતમાં બજેટ સૌપ્રથમ 7 એપ્રિલ 1860ના રોજ રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું, જ્યારે સ્કોટિશ અર્થશાસ્ત્રી અને ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપનીના રાજકારણી જેમ્સ વિલ્સને તેને બ્રિટિશ ક્રાઉન સમક્ષ રજૂ કર્યું હતું. સ્વતંત્ર ભારતનું પ્રથમ બજેટ 26 નવેમ્બર, 1947ના રોજ તત્કાલિન નાણામંત્રી આરકે સન્મુખમ ચેટ્ટીએ રજૂ કર્યું હતું.
સૌથી લાંબુ બજેટ ભાષણ
નાણાપ્રધાન સીતારમણે 1 ફેબ્રુઆરી 2020 ના રોજ કેન્દ્રીય બજેટ 2020-21 રજૂ કરતી વખતે 2 કલાક 42 મિનિટ સુધી ભાષણ આપીને સૌથી લાંબા ભાષણનો રેકોર્ડ બનાવ્યો હતો. જો કે, બજેટના છેલ્લા 2 પાના બાકી હતા, ત્યારબાદ તેણીને અસ્વસ્થતા અનુભવતા તેણીએ તેણીનું ભાષણ ટૂંકું કરવું પડ્યું હતું. તેમણે સ્પીકરને બાકીના ભાષણને વાંચેલું ગણવા કહ્યું. આ ભાષણ દરમિયાન તેણે જુલાઇ 2019માં તેના પ્રથમ બજેટ માટે બનાવેલ પોતાનો રેકોર્ડ તોડ્યો જ્યારે તેણે 2 કલાક 17 મિનિટ બોલ્યા.
બજેટ ભાષણમાં સૌથી વધુ શબ્દો
શબ્દોના સંદર્ભમાં સૌથી લાંબુ બજેટ ભાષણ મનમોહન સિંહ દ્વારા 1991માં નરસિમ્હા રાવ સરકારમાં 18,650 શબ્દોમાં આપવામાં આવ્યું હતું. 2018 માં, તત્કાલિન નાણાપ્રધાન અરુણ જેટલીનું 18,604 શબ્દો સાથેનું ભાષણ શબ્દોની ગણતરીની દ્રષ્ટિએ બીજા નંબરનું સૌથી લાંબુ હતું. અરુણ જેટલીએ 1 કલાક 49 મિનિટ સુધી વાત કરી હતી.
સૌથી ટૂંકું બજેટ ભાષણ
1977માં તત્કાલિન નાણામંત્રી હીરુભાઈ મુલજીભાઈ પટેલે માત્ર 800 શબ્દોમાં આપી હતી.
સૌથી વધુ બજેટ
દેશના ઈતિહાસમાં સૌથી વધુ બજેટ રજૂ કરવાનો રેકોર્ડ પૂર્વ વડાપ્રધાન મોરારજી દેસાઈના નામે છે. તેમણે 1962-69 દરમિયાન નાણા પ્રધાન તરીકેના તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન 10 બજેટ રજૂ કર્યા હતા, ત્યારબાદ પી ચિદમ્બરમ (9), પ્રણવ મુખર્જી (8), યશવંત સિંહા (8) અને મનમોહન સિંહ (6) હતા.
1999 સુધી, બ્રિટિશ યુગની પ્રથા મુજબ કેન્દ્રીય બજેટ ફેબ્રુઆરીના છેલ્લા કામકાજના દિવસે સાંજે 5 વાગ્યે રજૂ કરવામાં આવતું હતું. 1999માં પૂર્વ નાણામંત્રી યશવંત સિંહાએ બજેટ રજૂ કરવાનો સમય બદલીને સવારે 11 વાગ્યાનો કર્યો હતો. અરુણ જેટલીએ તે મહિનાના છેલ્લા કામકાજના દિવસનો ઉપયોગ કરવાની પરંપરાને તોડીને 1 ફેબ્રુઆરી 2017ના રોજ કેન્દ્રીય બજેટ રજૂ કરવાનું શરૂ કર્યું.
બજેટ ભાષા: હિન્દી
1955 સુધી કેન્દ્રીય બજેટ અંગ્રેજીમાં રજૂ કરવામાં આવતું હતું. જો કે, બાદમાં કોંગ્રેસની આગેવાની હેઠળની સરકારે બજેટ પેપર્સ હિન્દી અને અંગ્રેજી બંનેમાં છાપવાનું નક્કી કર્યું.
કાગળ ઓછો
સ્વતંત્ર ભારતમાં પ્રથમ વખત કોવિડ-19 મહામારીને કારણે 2021-22નું બજેટ પેપરલેસ કરવામાં આવ્યું હતું.
બજેટ રજૂ કરનાર પ્રથમ મહિલા
2019 માં, સીતારમણ ઇન્દિરા ગાંધી પછી બજેટ રજૂ કરનાર બીજા મહિલા બન્યા, જેમણે નાણાકીય વર્ષ 1970-71 માટે બજેટ રજૂ કર્યું.
આ પણ વાંચો: ‘પાન સિંહ તોમર’ના લેખક સંજય ચૌહાણનું નિધન, 62 વર્ષની વયે લીધા અંતિમ શ્વાસ
આ પણ વાંચો:આદિલને લઈને રાખી સાવંતને સતાવી રહ્યો છે આ ડર, કહ્યું- તેણે હિન્દુ છોકરી સાથે લગ્ન કર્યા તેથી…
આ પણ વાંચો:દેશી સ્ટાઈલમાં એક્શન કરતો જોવા મળ્યો કાર્તિક આર્યન, ‘શહજાદા’નું ટ્રેલર રિલીઝ
