New Delhi : સુપ્રીમ કોર્ટે ગુરુવારે બંધારણની કલમ 300A હેઠળ જમીન સંપાદન કરતી વખતે અને નાગરિકને મિલકતના તેના અધિકારથી વંચિત કરતી વખતે સરકાર અથવા તેના સાધનો દ્વારા પાલન કરવા માટેની કાર્યવાહી માર્ગદર્શિકાની રૂપરેખા આપી હતી.ન્યાયમૂર્તિ પીએસ નરસિમ્હા અને અરવિંદ કુમારની ખંડપીઠે સ્પષ્ટ કર્યું હતું કે યોગ્ય પ્રક્રિયાને અનુસર્યા વિના જમીનનું સંપાદન કાયદાની સત્તાની બહાર હશે.
તે પછી સમજાવ્યું કે નીચેના પ્રક્રિયાગત અધિકારો કલમ 300A દ્વારા જમીન માલિકને આપવામાં આવે છે.
i) વ્યક્તિને જાણ કરવાની રાજ્યની ફરજ કે તે તેની મિલકત હસ્તગત કરવા માગે છે – નોટિસ કરવાનો અધિકાર;
ii) સંપાદન સામેના વાંધાઓ સાંભળવાની રાજ્યની ફરજ – સાંભળવાનો અધિકાર;
iii) રાજ્યની ફરજ વ્યક્તિને તેના હસ્તાંતરણના નિર્ણયની જાણ કરવાની – તર્કબદ્ધ નિર્ણય લેવાનો અધિકાર
iv) રાજ્યની ફરજ એ દર્શાવવાની કે સંપાદન જાહેર હેતુ માટે છે – સંપાદન માત્ર જાહેર હેતુ માટે
v) પુનઃસ્થાપન અને પુનર્વસનની રાજ્યની ફરજ – વાજબી વળતરનો અધિકાર
vi) સંપાદનની પ્રક્રિયાને અસરકારક રીતે અને કાર્યવાહીની નિયત સમયમર્યાદામાં હાથ ધરવાની રાજ્યની ફરજ – કાર્યક્ષમ આચરણનો અધિકાર
vii) નિષ્કર્ષ તરફ દોરી જતી કાર્યવાહીનું અંતિમ નિષ્કર્ષ – નિષ્કર્ષનો અધિકાર
ખંડપીઠે સમજાવ્યું કે સાત સિદ્ધાંતો પ્રક્રિયાગત હોઈ શકે છે, પરંતુ તે ખાનગી મિલકતના ફરજિયાત સંપાદનને સક્ષમ કરતા કાયદાની સત્તા માટે અભિન્ન છે, અને હવે તે આપણા વહીવટી કાયદાના ન્યાયશાસ્ત્રનો ભાગ બની ગયા છે.
કોલકાતા મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનને સંડોવતા જમીન સંપાદન કેસમાં કોલકાતા હાઈકોર્ટના નિર્ણય સામેની અપીલને ફગાવી દેતી વખતે આ અવલોકનો આવ્યા હતા.
હાઈકોર્ટે, અન્ય બાબતોની સાથે, એવું જણાવ્યું હતું કે યોગ્ય વળતર સાથે સંપાદનની માન્ય સત્તા પોતે જ સંપાદનની શક્તિ અને પ્રક્રિયાને પૂર્ણ કરશે નહીં અને સમાપ્ત કરશે નહીં. તેમણે કોલકાતા મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન એક્ટની કલમ 352 હેઠળ નાગરિક સંસ્થા દ્વારા જમીનના સંપાદનને બાજુ પર રાખ્યું હતું.
“કોઈ વ્યક્તિને તેની મિલકતથી વંચિત રાખતા પહેલા જરૂરી કાર્યવાહીનું પ્રિસ્ક્રિપ્શન એ ‘કાયદાની સત્તા’નો અભિન્ન ભાગ છે, કલમ 300A અને કલમ 352 (કોલકાતા મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન એક્ટ) હેઠળ કોઈપણ પ્રક્રિયાનો વિચાર કરતી નથી,” સુપ્રીમ કોર્ટે નોંધ્યું હતું. અપીલ
સર્વોચ્ચ અદાલતે આખરે કોર્પોરેશન પર ₹5 લાખનો ખર્ચ લાદ્યો, જે પ્રતિવાદી-જમીન માલિકને ચૂકવવો. કોલકાતા મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન તરફથી વરિષ્ઠ વકીલ જયદીપ ગુપ્તા હાજર રહ્યા હતા.વરિષ્ઠ વકીલ મુકુલ રોહતગી અને હુઝેફા અહમદી પશ્ચિમ બંગાળ રાજ્ય અને જમીનમાલિકો તરફથી હાજર રહ્યા હતા.
આ પણ વાંચો: સીબીએસઈનું 10મા ધોરણનું 93.60 ટકા પરિણામ
આ પણ વાંચો:CM એકનાથ શિંદે નોટોથી ભરેલ બેગ હેલિકોપ્ટરમાં નાસિક લઈ ગયા, સંજય રાઉતનો ગંભીર આરોપ
આ પણ વાંચો: ભારત અને ઇરાન વચ્ચે ચાબહાર પોર્ટ મામલે આજે થશે મહત્વનો નિર્ણય, પ્રથમ વખત કરશે ભારત પોર્ટનું સંચાલન
