સમગ્ર વિશ્વમાં આજે આંતરરાષ્ટ્રીય વાઘ દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવી રહી છે. દર વર્ષે 29 જુલાઈના રોજ, આ દિવસ વાઘની સતત ઘટતી વસ્તીને નિયંત્રિત કરવા અને લોકોને જાગૃત કરવા માટે ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસ ભારત માટે પણ ખાસ છે કારણ કે વાઘ દેશનું રાષ્ટ્રીય પ્રાણી પણ છે. એક સમય એવો હતો જ્યારે દેશમાં વાઘની સંખ્યા ઘટીને માત્ર 268 થઈ ગઈ હતી. જો કે, સરકારોના તમામ પ્રયાસોનું પરિણામ એ છે કે 2022 ની ગણતરીમાં, દેશમાં વાઘની સંખ્યા હવે વધીને 3167 થઈ ગઈ છે, જે વૈશ્વિક સંખ્યાના લગભગ 75 ટકા છે. અગાઉ 2018માં આ સંખ્યા 2967 હતી. એટલે કે છેલ્લા ચાર વર્ષમાં 200 વાઘ વધ્યા છે.
વાસ્તવમાં, પ્રોજેક્ટ ટાઇગર ભારતમાં લગભગ 50 વર્ષ પહેલા 1973માં શરૂ થયો હતો. ત્યારે દેશમાં વાઘની સંખ્યા માત્ર 268 હતી. આ પ્રોજેક્ટનું પરિણામ એ છે કે દેશમાં આ સુંદર દુર્લભ પ્રાણીની સંખ્યા ઝડપથી વધી રહી છે. એક સરકારી અહેવાલ મુજબ, 1973માં 18,278 ચોરસ કિલોમીટર જમીન પર 9 વાઘ અનામતની પ્રારંભિક સંખ્યા હવે વધીને 53 થઈ ગઈ છે, જે કુલ 75,796.83 ચોરસ કિલોમીટર વિસ્તારમાં ફેલાયેલી છે. આ દેશના ભૌગોલિક વિસ્તારના લગભગ 2.3 ટકા છે. જો તમે આંકડાઓ પર નજર નાખો તો દેશમાં આ સંખ્યા 2018માં 2967, 2014માં 2226, 2010માં 1706 અને 2006માં 1411 હતી.
મધ્યપ્રદેશમાં સૌથી વધુ વાઘ છે
મધ્યપ્રદેશ આ રેસમાં સૌથી આગળ છે અને તેનો ટાઈગર સ્ટેટનો દરજ્જો અકબંધ છે. કારણ કે, 2022ની વસ્તી ગણતરીમાં એમપીમાં 785 વાઘ મળી આવ્યા છે, જે દેશના કોઈપણ રાજ્યમાં સૌથી વધુ છે. આ પછી કર્ણાટક 563 વાઘ સાથે બીજા સ્થાને, ઉત્તરાખંડ 560 સાથે ત્રીજા અને મહારાષ્ટ્ર 444 વાઘ સાથે ચોથા સ્થાને છે. વાસ્તવમાં છેલ્લા 4 વર્ષમાં મધ્યપ્રદેશમાં વાઘની સંખ્યામાં મોટો ઉછાળો આવ્યો છે. 2018ની વસ્તી ગણતરીમાં 526 વાઘ જોવા મળ્યા હતા. એટલે કે ચાર વર્ષમાં 259 વાઘ વધ્યા છે. મોટાભાગના વાઘ બાંધવગઢ અને કાન્હા નેશનલ પાર્કમાં છે.
સીએમ શિવરાજે લોકોને શુભેચ્છા પાઠવી
મધ્યપ્રદેશના મુખ્યમંત્રી શિવરાજ સિંહ ચૌહાણે રાજ્યના લોકોને શુભેચ્છા પાઠવતા કહ્યું કે મધ્ય પ્રદેશમાં વાઘની સંખ્યા 2018માં 526થી વધીને 2022માં 785 થઈ ગઈ છે. તેમણે કહ્યું કે, “આ ખૂબ જ આનંદની વાત છે કે આપણા રાજ્યના લોકોના સહકાર અને વન વિભાગના અથાક પ્રયાસોના પરિણામે ચાર વર્ષમાં આપણા રાજ્યમાં વાઘની સંખ્યા 526 થી વધીને 785 થઈ ગઈ છે. “
આ સફળતા માટે રાજ્યની જનતાને અભિનંદન આપતાં તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, આંતરરાષ્ટ્રીય વાઘ દિવસ નિમિત્તે આપણે સૌ સાથે મળીને ભાવિ પેઢીઓ માટે પ્રકૃતિનું જતન કરવાનો સંકલ્પ લઈએ.
મધ્યપ્રદેશ અને કર્ણાટકમાં નંબર વન રેસ રહી છે
તમને જણાવી દઈએ કે 2006માં રાજ્યમાં વાઘની સંખ્યા 300 હતી, પરંતુ 2010માં 300ના આંકડા સાથે કર્ણાટક સૌથી વધુ વાઘની સંખ્યાના મામલામાં નંબર વન પર આવ્યું હતું. જ્યારે મધ્ય પ્રદેશમાં આ સંખ્યા 300ની સામે ઘટીને 257 થઈ ગઈ હતી. 2014માં કર્ણાટકમાં 406 વાઘ નોંધાયા હતા, જ્યારે એમપીમાં 300 વાઘ જોવા મળ્યા હતા. પરંતુ તે પછી મધ્ય પ્રદેશમાં વાઘની વસ્તી ઝડપથી વધી અને 2018માં કર્ણાટકમાં 524ની સામે 526 મોટી બિલાડીઓ સાથે ટોચનું સ્થાન મેળવ્યું.
ટાઇગર કોરિડોરમાં જમીનનો ઉપયોગ બદલવો સરળ નથી
પ્રોજેક્ટ ટાઈગરના 50 વર્ષ પરના સરકારી અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે નેશનલ ટાઈગર કન્ઝર્વેશન ઓથોરિટી (NTCA) એ સુનિશ્ચિત કર્યું છે કે વાઘ કોરિડોરમાં જમીનના ઉપયોગના કોઈપણ ફેરફારથી કોઈ પ્રતિકૂળ અસર થવાની સંભાવના છે. આ માટે નેશનલ બોર્ડ ફોર વાઇલ્ડલાઇફની મંજૂરી જરૂરી છે. પરંતુ હજુ પણ ઘણા અવરોધો બાકી છે.
ઉદાહરણ તરીકે, કેન-બેટવા રિવર લિંકિંગ પ્રોજેક્ટને ડિસેમ્બર 2021માં કેન્દ્ર દ્વારા મંજૂરી આપવામાં આવી તે પહેલાં પર્યાવરણીય કાર્યકરો અને સંગઠનોના રોષનો સામનો કરવો પડ્યો છે. જળ સંસાધન મંત્રાલય દ્વારા રજૂ કરાયેલા પ્રસ્તાવ મુજબ કારણ એ છે કે પ્રોજેક્ટના ભાગ રૂપે બનાવવામાં આવેલ દૌધન ડેમ પન્ના ટાઈગર રિઝર્વની 4,141 હેક્ટર જમીનમાં ડૂબી જશે.
પ્રોજેક્ટ ટાઇગર આખરે શું છે?
વાઘની ઘટતી જતી વસ્તીના રક્ષણ માટે ભારતમાં 1 એપ્રિલ 1973ના રોજ પ્રોજેક્ટ ટાઇગર શરૂ કરવામાં આવ્યો હતો. શરૂઆતમાં, 18,278 ચોરસ કિલોમીટરમાં ફેલાયેલા 9 વાઘ અનામતનો આ યોજનામાં સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો. છેલ્લા 50 વર્ષમાં આ યોજનાનો વિસ્તાર થયો છે અને આજે તેમની સંખ્યા વધીને 53 થઈ ગઈ છે. આ 53 વાઘ અનામત 75,500 ચોરસ કિલોમીટરમાં ફેલાયેલા છે. કૈલાશ સાંખલા ઈન્દિરા ગાંધી સરકારમાં શરૂ થયેલા પ્રોજેક્ટ ટાઈગરના પહેલા ડિરેક્ટર હતા. કૈલાશને ‘ધ ટાઈગર મેન ઓફ ઈન્ડિયા’ પણ કહેવામાં આવે છે. વાઘ પ્રત્યેનું તેમનું સમર્પણ જોઈને તેમને પ્રોજેક્ટ ટાઈગરના પ્રથમ ડિરેક્ટર બનાવવામાં આવ્યા.
આ પણ વાંચો:Politics/BJP અધ્યક્ષ જેપી નડ્ડાએ તેમની રાષ્ટ્રીય ટીમમાં કર્યો ફેરબદલ, સમજો શું છે તેનો અર્થ
આ પણ વાંચો:બ્લાસ્ટ/તમિલનાડુઃ ફટાકડાની ફેક્ટરીમાં જોરદાર વિસ્ફોટ, ત્રણ મહિલાઓ સહિત 8 લોકોના મોત, નજીકની હોટલ ધરાશાયી
આ પણ વાંચો:દિલ્હી/રાહુલના લગ્ન કરવા માગે છે સોનિયા ગાંધી? ભોજન માટે આવેલી મહિલાઓને પૂર્વ કોંગ્રેસ અધ્યક્ષે કહ્યું- છોકરી શોધો
