જમ્મુ-કાશ્મીરમાં કલમ 370 હટાવવા વિરુદ્ધ દાખલ કરવામાં આવેલી અરજીઓ પર સતત સુનાવણી ચાલી રહી છે. મંગળવારે સુનાવણી દરમિયાન મુખ્ય ન્યાયાધીશે કેન્દ્ર સરકારને પૂછ્યું કે જમ્મુ-કાશ્મીરમાં ચૂંટણી ક્યારે થશે અને રાજ્યનો દરજ્જો ક્યારે પુનઃસ્થાપિત થશે?
સુપ્રીમ કોર્ટમાં કલમ 370 પર દાખલ અરજીઓ પર 12માં દિવસે બંધારણીય બેંચમાં સુનાવણી હાથ ધરવામાં આવી હતી. સુનાવણી દરમિયાન કોર્ટે કેન્દ્ર સરકાર પર મોટા સવાલો ઉઠાવ્યા હતા. CJI DY ચંદ્રચુડે પૂછ્યું કે કલમ 367માં સુધારો કરીને જમ્મુ-કાશ્મીરનો વિશેષ દરજ્જો કેવી રીતે દૂર કરી શકાય… શું જમ્મુ-કાશ્મીર રાજ્યની સંમતિ જરૂરી ન હતી? જ્યારે બીજી બાજુ (જમ્મુ અને કાશ્મીર વિધાનસભા) હાજર ન હતી, ત્યારે સંમતિ કેવી રીતે મેળવવામાં આવી? શું કલમ-370નો ઉપયોગ કલમ-370ને દૂર કરવા માટે થઈ શકે…?
સુપ્રીમ કોર્ટમાં સુનાવણીના જવાબમાં કેન્દ્ર તરફથી હાજર રહેલા સોલિસિટર જનરલ તુષાર મહેતાએ કહ્યું હતું કે વિધાનસભા ન હોવાથી રાજ્યપાલ તેના માટે સત્તાવાળા હતા. સ્પષ્ટતા એ છે કે તે માત્ર બંધારણ સભા શબ્દને લેજિસ્લેટિવ એસેમ્બલી સાથે બદલે છે. જમ્મુ અને કાશ્મીરના લોકો હવે દેશના અન્ય નાગરિકોની જેમ સમાન અધિકારો ભોગવી રહ્યા છે. અનુચ્છેદ-370ની જોગવાઈએ જમ્મુ અને કાશ્મીરને ભારત સાથે યોગ્ય રીતે એકીકરણ કરવાની મંજૂરી આપી નથી.
સોલિસિટર જનરલ તુષાર મહેતાએ કહ્યું કે કલમ 370 નાબૂદ થયા બાદ માનસિક અસમાનતા દૂર થઈ ગઈ છે, એકતા લાવવાના કોઈપણ પગલાને આવકારવા જોઈએ. સુધારો એ લોકોની ઇચ્છા છે જે સંસદની ઇચ્છા દ્વારા વ્યક્ત કરવામાં આવે છે. જો બંધારણ સભાને કોઈપણ ભલામણ વિના વિસર્જન કરવામાં આવે, તો તે આવશ્યક શક્તિ ખોવાઈ જાય છે, કારણ કે જોગવાઈના વિરામના પરિણામે મુખ્ય જોગવાઈ નિષ્ક્રિય થઈ શકતી નથી. રાષ્ટ્રપતિને તેમની પોતાની પસંદગી પર છોડી દેવામાં આવ્યા હતા.
CJIએ આના પર સવાલ કર્યો, તમે કહી રહ્યા છો કે આવી અન્ય જોગવાઈઓનો અર્થ કલમ 367 છે? કલમ 370(1) અન્ય જોગવાઈઓનો સંદર્ભ આપે છે. પરંતુ શું તમે કલમ 367નો ઉપયોગ કરી શકો છો અને કલમ 367માં સુધારો કરી શકો છો અને કલમ 370માં ફેરફાર લાવી શકો છો. આ 370(1)(d) નો ઉપયોગ કરતી વખતે…તો શું તમે કલમ 370 નથી બદલી રહ્યા? જ્યારે 370(1)(d) નો હેતુ બંધારણની અન્ય જોગવાઈઓમાં સુધારો કરવાનો છે અને તેથી શું તમે તેનો ઉપયોગ કલમ-370 માં સુધારો કરવા માટે કરી શકો છો?
CJIએ કહ્યું કે આ મામલાની જડ છે. આમાં સ્પષ્ટતાની જરૂર છે. બીજા પક્ષે તેને વારંવાર ઉઠાવી છે.
સોલિસિટર જનરલે કહ્યું, “હું જવાબ આપીશ, પરંતુ બીજી બાજુએ મને પાટા પરથી ઉતારવાનો પ્રયાસ ન કરવો જોઈએ.
CJIએ કહ્યું- કૃપા કરીને પાટા પરથી ન ઉતરો. આ બાબતની જડ છે. અમને જવાબ જોઈએ.
સોલિસિટર જનરલે કહ્યું- કલમ-370ની અસર જમ્મુ-કાશ્મીર અને લદ્દાખના રહેવાસીઓને તેમના સાથી નાગરિકો સાથે સમાન વ્યવહારથી વંચિત રાખવાની હતી. આ એક એવું સૂચક પણ છે કે બંધારણના ઘડવૈયાઓ તેને કાયમી બનાવવાનો ઇરાદો ધરાવતા ન હતા.
સુપ્રીમ કોર્ટે કેન્દ્રને પૂછ્યું કે, “જમ્મુ-કાશ્મીરમાં ચૂંટણી ક્યારે થશે? જમ્મુ-કાશ્મીરમાં લોકશાહીની પુનઃસ્થાપના જરૂરી છે.” સુપ્રીમ કોર્ટે ત્રણ પ્રશ્નો પૂછ્યા કે સંસદને રાજ્યના વિભાજન અને અલગ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ બનાવવાનો અધિકાર કયા કાયદાકીય સ્ત્રોતમાંથી મળ્યો? આ અધિકાર સ્ત્રોતનો દુરુપયોગ નહીં થાય તેની શું ગેરંટી છે? ત્રીજો પ્રશ્ન એ છે કે આ અસ્થાયી સ્થિતિ ક્યાં સુધી ચાલશે? ક્યાં સુધીમાં ચૂંટણી પુનઃસ્થાપિત થશે અને સંસદમાં પ્રતિનિધિત્વ સહિતની અન્ય વ્યવસ્થાઓ પુનઃસ્થાપિત થશે? લોકશાહીની પુનઃસ્થાપન અને સંરક્ષણ સૌથી મહત્વપૂર્ણ છે. કોર્ટે સરકારને કહ્યું કે તમે માત્ર આ દલીલના આધારે કાશ્મીર માટે આ બધું ન કરી શકો કે જમ્મુ-કાશ્મીર એક સરહદી રાજ્ય છે અને ત્યાં પડોશી દેશો દ્વારા અને સરહદ પારથી આતંકવાદના કૃત્યો થાય છે.
સોલિસિટર જનરલ:- તે ગૃહમાં આપવામાં આવેલ નિવેદન છે કે તે અસ્થાયી છે. સ્થિતિ સામાન્ય થયા બાદ અમે ઈચ્છીએ છીએ કે તે ફરીથી રાજ્ય બની જાય.
CJI:- અમે એ હકીકતથી વાકેફ છીએ કે આ રાષ્ટ્રીય સુરક્ષાની બાબતો છે. અમે સમજીએ છીએ કે આખરે રાષ્ટ્રની સુરક્ષા સર્વોચ્ચ ચિંતાનો વિષય છે, પરંતુ ડર્યા વિના, તમે અને એજી ઉચ્ચ સ્તરે દિશાનિર્દેશો મેળવી શકો છો. ધ્યાનમાં કોઈ સમયમર્યાદા છે?
સોલિસિટર જનરલે સુપ્રીમ કોર્ટને કહ્યું કે કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ કાયમી નથી. અમે સૂચનાઓ લીધી છે. જમ્મુ-કાશ્મીર અંગે ગુરુવારે જવાબ આપીશું.
આ પણ વાંચો:Maharashtra Politics/‘સર્જિકલ સ્ટ્રાઈક અને ગોધરા જેવી ઘટનાઓને અંજામ આપી શકે છે ભાજપ ‘, સંજય રાઉતનો દાવો
આ પણ વાંચો:rakshabandhan 2023/પીએમ મોદીના કાંડા પર બંધાશે દરભંગાની રાધાની રાખડી, જાણો કેમ છે ખાસ
આ પણ વાંચો:Suryayaan/આદિત્ય L1 સાથે શું છે PAPAનું કનેક્શન, કેવી રીતે થશે ફાયદો, જાણો મિશનની કુલ કિંમત
