સુપ્રીમ કોર્ટ કોલેજિયમની ભલામણ બાદ કેન્દ્રીય કાયદા મંત્રીએ બુધવારે જસ્ટિસ પ્રસન્ના વરાલેની નિમણૂકને લીલી ઝંડી આપી દીધી છે. કેન્દ્રીય કાયદા અને ન્યાય રાજ્ય મંત્રી અર્જુન રામ મેઘવાલે ટ્વિટર પર એક પોસ્ટમાં આ માહિતી આપી હતી. જસ્ટિસ પ્રસન્ના કર્ણાટક હાઈકોર્ટના ચીફ જસ્ટિસ રહી ચૂક્યા છે. તેમની નિમણૂક સાથે, ડિસેમ્બર 2023માં જસ્ટિસ સંજય કિશન કૌલની નિવૃત્તિથી ખાલી પડેલી જગ્યા ભરવામાં આવશે. આ પછી આ પહેલીવાર બનશે જ્યારે સુપ્રીમ કોર્ટમાં એકસાથે ત્રણ દલિત જજ હશે. ચાલો જાણીએ કોણ છે જસ્ટિસ પ્રસન્ના વરાલે, શપથ લેતાની સાથે જ સુપ્રીમ કોર્ટમાં રેકોર્ડ બની જશે.
જસ્ટિસ વરાલેનો જન્મ વર્ષ 1962માં કર્ણાટકના નિપાનીમાં થયો હતો. આ જગ્યા મહારાષ્ટ્રની સરહદ પર છે. તેમણે ડૉ. બાબાસાહેબ આંબેડકર મરાઠા યુનિવર્સિટીમાંથી કળા અને કાયદાનો અભ્યાસ કર્યો હતો. આ પછી, તેમણે 1985 માં કાયદામાં પ્રવેશ મેળવ્યો. તેમની કારકિર્દીની શરૂઆતમાં તેઓ એડવોકેટ એસએન લોયાની ચેમ્બરમાં જોડાયા હતા. અહીં તેણે સિવિલ અને ફોજદારી કાયદાની પ્રેક્ટિસ શરૂ કરી. તેઓ 1990 અને 1992 વચ્ચે આંબેડકર લો કોલેજ, ઔરંગાબાદમાં લેક્ચરર પણ હતા. તેમણે ઔરંગાબાદ ખાતે બોમ્બે હાઈકોર્ટની બેંચમાં સહાયક સરકારી વકીલ અને વધારાના સરકારી વકીલ તરીકે કામ કર્યું હતું. 18 જુલાઈ, 2008ના રોજ તેમની બોમ્બે હાઈકોર્ટના જજ તરીકે નિમણૂક કરવામાં આવી હતી.
જસ્ટિસ પ્રસન્ના બી વરાલે ઑક્ટોબર 2022થી કર્ણાટક હાઈકોર્ટના મુખ્ય ન્યાયાધીશ છે. અહીં તેઓ જાહેર હિતની ઘણી બાબતોમાં સુઓ મોટુ સંજ્ઞાન લેવા માટે જાણીતા છે. કર્ણાટક હાઈકોર્ટના વકીલો તેમને ડાઉન ટુ અર્થ અને સામાન્ય માણસના હિતમાં કામ કરતા ગણાવે છે. કર્ણાટક હાઈકોર્ટના ન્યાયાધીશ તરીકે તેમની નિમણૂક પહેલા, ન્યાયમૂર્તિ પ્રસન્નાએ 14 વર્ષ સુધી બોમ્બે હાઈકોર્ટના ન્યાયાધીશ તરીકે સેવા આપી હતી.
બોમ્બે હાઈકોર્ટના ન્યાયાધીશ તરીકે, તેમની આગેવાની હેઠળની બેંચોએ જાહેર હિતમાં સુઓ મોટુ કેસો શરૂ કર્યા. આમાં આંબેડકરના લખાણો અને ભાષણો પ્રકાશિત કરવાના અટકેલા પ્રોજેક્ટ પરની PILનો પણ સમાવેશ થાય છે. જસ્ટિસ વરાલેની આગેવાની હેઠળની બેન્ચે જાન્યુઆરી 2022માં મહારાષ્ટ્રના સતારા જિલ્લાના ખીરખંડી ગામની છોકરીઓને તેમની શાળામાં લઈ જવાની ફરજ પડી હતી તેવા જોખમી બોટ રાઈડ અંગેના સમાચારને ધ્યાનમાં લઈને, જાન્યુઆરી 2022માં સુઓ મોટુ પીઆઈએલ શરૂ કરી હતી. બેન્ચે સરકારને રાજ્યમાં સમાન દુર્દશાનો સામનો કરી રહેલા શાળાના બાળકોને મદદ પૂરી પાડવા જણાવ્યું હતું.
12 ઓક્ટોબર, 2022 ના રોજ બોમ્બે બાર એસોસિએશનમાં તેમના વિદાય સંબોધનમાં, જસ્ટિસ વરાલેએ કહ્યું હતું કે બીઆર આંબેડકરના આશીર્વાદ ધરાવતા પરિવારમાં જન્મ લેવા માટે હું ભાગ્યશાળી છું. તેમણે કહ્યું કે તેમના દાદાને આંબેડકર ઔરંગાબાદ (હાલ છત્રપતિ સંભાજીનગર) લઈ ગયા હતા. આંબેડકરે ત્યાં શરૂ કરેલી કોલેજના અધિક્ષક તરીકે તેમની નિમણૂક કરવામાં આવી હતી. જસ્ટિસ પ્રસન્નાએ આ દરમિયાન કહ્યું હતું કે જો આંબેડકર ત્યાં ન હોત તો દૂરના વિસ્તારમાં રહેતા તેમના દાદા ક્યારેય ઔરંગાબાદ પહોંચી શક્યા ન હોત. જો આવું ન થયું હોત, તો તેમની આગામી પેઢીમાંથી કોઈ વ્યક્તિ ક્યારેય કાનૂની વ્યવસાયમાં પ્રવેશીને હાઈકોર્ટના ન્યાયાધીશની ખુરશી પર બેસી ગયો હોત તે શક્ય ન હતું. જસ્ટિસ વરાલેએ એમ પણ કહ્યું હતું કે આંબેડકરે તેમના પિતા ભાલચંદ્ર વરાલેને કાયદાકીય વ્યવસાયમાં આવવાની સલાહ આપી હતી. ભાલચંદ્ર વરાલે ઘણી અદાલતોમાં ન્યાયિક અધિકારી બન્યા અને બાદમાં બોમ્બે હાઈકોર્ટમાં રજીસ્ટ્રાર બન્યા.
