લશ્કરથી લઈને જૈશ સુધીના આતંકવાદીઓને પોષતા પાકિસ્તાન પાસેથી ભારતે હવે મોટી માંગ કરી છે. ભારત સરકારે પાકિસ્તાનને લશ્કર-એ-તૈયબાના સ્થાપક અને ભારતમાં અનેક આતંકવાદી હુમલાઓને અંજામ આપનાર હાફિઝ સઈદને નવી દિલ્હીને સોંપવા માટે કહ્યું છે. ભારતે પાકિસ્તાન પાસે હાફિઝ સઈદના પ્રત્યાર્પણની માંગ કરી છે. પાકિસ્તાની મીડિયાનો દાવો છે કે ભારતે કહ્યું છે કે હાફિઝ સઈદ પુલવામામાં થયેલા આતંકી હુમલાનો માસ્ટરમાઈન્ડ છે. આ સંદર્ભમાં મોદી સરકારે પાકિસ્તાનના વિદેશ મંત્રાલયને ઔપચારિક અરજી પણ આપી છે. ભારતની આ માંગ બાદ હવે પાકિસ્તાન સરકારની હાલત કફોડી છે.પાકિસ્તાની મીડિયાએ અહેવાલ આપ્યો છે કે પાકિસ્તાનના વિદેશ મંત્રાલયે હજુ સુધી ન તો ભારતની માંગની પુષ્ટિ કરી છે કે ન તો નકારી કાઢી છે. ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે હાલમાં કોઈ પ્રત્યાર્પણ કરાર નથી. પાકિસ્તાની વિશ્લેષક અને વરિષ્ઠ પત્રકાર એજાઝ સઈદના કહેવા પ્રમાણે, ચૂંટણી પહેલા પાકિસ્તાન હાફિઝ સઈદના પ્રત્યાર્પણ માટે કોઈ પગલું ભરે તેવી કોઈ શક્યતા નથી. તેણે દાવો કર્યો હતો કે હાફિઝ સઈદ હાલમાં જેલમાં છે. એજાઝે કહ્યું કે હાફિઝ સઈદ પાકિસ્તાનની ચૂંટણી પર અસર કરી શકે છે.
ભારતે કેમ કરી હાફિઝ સઈદની માંગ
ભારતે આ માંગ એવા સમયે કરી છે જ્યારે હાફિઝ સઈદની પાર્ટી પાકિસ્તાન મરકઝી મુસ્લિમ લીગે જાહેરાત કરી છે કે તે આવતા વર્ષે પાકિસ્તાનમાં 8 ફેબ્રુઆરીએ યોજાનારી ચૂંટણી માટે હાફિઝની પાર્ટીએ દરેક રાષ્ટ્રીય અને પ્રાંતીય વિધાનસભા બેઠક પર ઉમેદવારો ઉભા રાખ્યા છે. એટલું જ નહીં મહત્વની વાત એ છે કે 26/11 મુંબઈ આતંકી હુમલાના માસ્ટરમાઈન્ડ હાફિઝ સઈદનો પુત્ર પણ ચૂંટણી લડવાનો છે અને તે લાહોર બેઠક પરથી ચૂંટણી લડે તેવી શક્યતા છે.
તેના પિતાની જેમ તલ્હા સઈદ પણ આતંકવાદી પ્રવૃત્તિઓમાં ઊંડે સુધી સંકળાયેલો છે. આ વર્ષે 8 એપ્રિલે એક સૂચના જારી કરીને, કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રાલયે આતંકવાદી જૂથની મૌલવી પાંખના તલ્હાના નેતૃત્વ અને એલઈટીના વરિષ્ઠ નેતા તરીકેની તેમની સ્થિતિ પર ભાર મૂક્યો હતો.મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, તે પાકિસ્તાન અધિકૃત કાશ્મીર (PoK) માં ભારત વિરુદ્ધ પ્રવૃત્તિઓમાં સામેલ છે અને તે જમ્મુ અને કાશ્મીર ક્ષેત્રની શાંતિ અને સ્થિરતાને જોખમમાં મૂકે તેવા પગલાં લેવાનું ચાલુ રાખે છે.નોટિફિકેશનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે 47 વર્ષીય વ્યક્તિ “ભરતી, ભંડોળ એકત્ર કરવામાં અને ભારતમાં એલઈટી વિરુદ્ધ હુમલાઓ અને અફઘાનિસ્તાનમાં ભારતીય હિતોની યોજના બનાવવા અને તેને ચલાવવામાં સક્રિયપણે સામેલ છે.”1967ના ગેરકાનૂની પ્રવૃતિઓ (નિવારણ) અધિનિયમ હેઠળ ગૃહ મંત્રાલયે તેને આતંકવાદી જાહેર કર્યો હતો.
પીએમએમએલના પ્રમુખ ખાલિદ મસૂદ સિંધુએ વીડિયો સંદેશ દ્વારા જાહેરાત કરી કે તેમની પાર્ટી રાષ્ટ્રીય અને પ્રાંતીય એસેમ્બલીઓની બહુમતી બેઠકો માટે ચૂંટણી લડી રહી છે. તેમણે કહ્યું, “અમે ભ્રષ્ટાચાર માટે નહીં પરંતુ લોકોની સેવા કરવા અને પાકિસ્તાનને ઇસ્લામિક કલ્યાણકારી રાજ્ય બનાવવા માટે સત્તામાં આવવા માંગીએ છીએ.
“ભારતીય ગુપ્તચર અધિકારીઓના જણાવ્યા અનુસાર, તલ્હા સઈદનું નામાંકન દર્શાવે છે કે પાકિસ્તાન લશ્કર-એ-તૈયબા જેવા આતંકવાદી સંગઠનોને સ્વીકારે છે અને તેનું સમર્થન કરે છે અને સંસદમાં આતંકવાદીઓ પર પ્રતિબંધ મૂકવા માંગે છે.તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે આતંકવાદી જૂથો દ્વારા સમર્થિત પાર્ટીને પાકિસ્તાની ચૂંટણી સત્તાવાળાઓ તરફથી માન્યતા મળી છે અને ચૂંટણી લડવા માટે એક પ્રતીક આપવામાં આવ્યું છે.
ન્યૂઝ એજન્સી પીટીઆઈને આપેલા ઈન્ટરવ્યુમાં સિંધુએ પીએમએમએલ અને હાફિઝ સઈદના જૂથ વચ્ચે કોઈ સંબંધ હોવાનો ઈન્કાર કર્યો હતો. “અમારી પાર્ટીને હાફિઝ સઈદને કોઈ સમર્થન નથી,” તેમણે ભારપૂર્વક કહ્યું.પાકિસ્તાનમાં 8 ફેબ્રુઆરી 2024ના રોજ ચૂંટણી યોજાવાની છે.દરમિયાન, ખાલિદ મસૂદ સિંધુ NA-130 લાહોરથી પાકિસ્તાનના ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન અને પાકિસ્તાન મુસ્લિમ લીગ-નવાઝના નેતા નવાઝ શરીફ સામે ચૂંટણી લડશે. આવી સ્થિતિમાં, ભારતની માંગને કારણે પાકિસ્તાન ફસાઈ જશે તે નિશ્ચિત માનવામાં આવે છે. તેથી જ તે કોઈ જવાબ વિશે વિચારી શકતો નથી.
કોણ છે હાફિઝ સઈદ?
હાફિઝ સઈદ આતંકવાદી સંગઠન લશ્કર-એ-તૈયબાનો સ્થાપક છે. પાકિસ્તાનમાં તે જમાત-ઉદ-દાવા નામનું સંગઠન ચલાવે છે. હાફિઝ સઈદનો જન્મ 5 જૂન 1950ના રોજ સરગોધા, પંજાબ, પાકિસ્તાનમાં થયો હતો. હવે તેમની ઉંમર 70 વર્ષની છે. તેમની પત્નીનું નામ મૈમુના સઈદ અને પુત્રનું નામ તલ્હા સઈદ છે. ભારત-પાકિસ્તાનના ભાગલા સમયે તેમનો પરિવાર હરિયાણાના હિસારથી લાહોર આવ્યો હતો.હાફિઝ મૂળભૂત રીતે એન્જિનિયર છે અને અરબી ભાષાના પ્રોફેસર પણ રહી ચૂક્યા છે. યુએસ સરકારની વેબસાઈટ રિવોર્ડ્સ ફોર જસ્ટિસમાં પણ હાફિઝ સઈદને જમાત-ઉદ-દાવા, અહલ હદીદ અને લશ્કર-એ-તૈયબાના સ્થાપક તરીકે સૂચિબદ્ધ કરવામાં આવ્યો છે.
અહલ હદીદ એક ઇસ્લામિક સંગઠન છે જેની સ્થાપના ભારતમાં ઇસ્લામિક શાસન લાગુ કરવા માટે કરવામાં આવી હતી.હાફિઝ સઈદ મુંબઈમાં 2008 (26/11)માં થયેલા શ્રેણીબદ્ધ બોમ્બ વિસ્ફોટોનો માસ્ટરમાઇન્ડ છે. આ હુમલામાં છ અમેરિકનો સહિત 164 લોકો માર્યા ગયા હતા. 2006ના મુંબઈ ટ્રેન બ્લાસ્ટમાં પણ હાફિઝ સઈદનો હાથ હતો. 2001માં સઈદે ભારતીય સંસદને પણ નિશાન બનાવી હતી. NIAની મોસ્ટ વોન્ટેડ લિસ્ટમાં તેનો સમાવેશ થાય છે.મુંબઈ હુમલા બાદ ભારતે પાકિસ્તાનને તેને સોંપવા કહ્યું હતું. પરંતુ પાકિસ્તાન સતત સઈદને આતંકવાદી માનવાથી ઈન્કાર કરી રહ્યું છે.
ભારતની સાથે સાથે અમેરિકા, બ્રિટન, યુરોપિયન યુનિયન, રશિયા અને ઓસ્ટ્રેલિયાએ તેના બંને સંગઠનો પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે.1979 માં, સઈદ અફઘાનિસ્તાનમાં મુજાહિદ અબ્દુર રસૂલ સૈયફના તાલીમ શિબિરમાં જોડાયો. ત્યાં તે અલ કાયદાના સ્થાપક સભ્ય અબ્દુલ્લા અઝઝમને મળ્યો, જેણે ઓસામા બિન લાદેનને પણ શીખવ્યું હતું.2008ના મુંબઈ હુમલામાં છ અમેરિકન નાગરિકો પણ માર્યા ગયા હતા. 2012માં અમેરિકાએ તેના માથા પર 10 મિલિયન ડોલર (લગભગ 70 કરોડ રૂપિયા)ના ઈનામની જાહેરાત કરી હતી.
જોકે, સઈદે અમેરિકાની જાહેરાતને હાસ્યાસ્પદ ગણાવી હતી. 2014માં આપેલા એક ઈન્ટરવ્યુમાં સઈદે કહ્યું હતું કે મુંબઈ હુમલા સાથે તેને કોઈ લેવાદેવા નથી.ભારતની વિનંતી પર, ઈન્ટરપોલે 25 ઓગસ્ટ 2009ના રોજ હાફિઝ સઈદ વિરુદ્ધ રોડ કોર્નર નોટિસ જારી કરી હતી. રેડ કોર્નર નોટિસ છતાં તે પાકિસ્તાનમાં મુક્તપણે ફરતો જોવા મળ્યો હતો. તેને પાકિસ્તાનમાં મુક્તપણે ફરવાની અને સભાઓ કરવાની સ્વતંત્રતા હતી.2017ની શરૂઆતમાં પાકિસ્તાન સરકારે જમાત-ઉદ-દાવા વિરુદ્ધ કાર્યવાહી શરૂ કરી હતી.
આ કાર્યવાહીમાં સઈદને નજરકેદ કરવામાં આવ્યો હતો. બાદમાં સઈદને નવેમ્બર 2017માં મુક્ત કરવામાં આવ્યો હતો. આ પછી જુલાઈ 2018માં પાકિસ્તાનને FATFની ગ્રે લિસ્ટમાં મૂકવામાં આવ્યું હતું.17 જુલાઈ 2019ના રોજ કાઉન્ટર ટેરરિઝમ ડિપાર્ટમેન્ટ (CTD) દ્વારા જેયુડી ચીફ સઈદની ફરી એકવાર ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. તે સમયે તે લાહોરથી ગુજરાંવાલા જઈ રહ્યો હતો. ધરપકડ પહેલા, સઈદ અને અમીર અબ્દુલ રહેમાન મક્કી સહિત JuD નેતાઓ વિરુદ્ધ લાહોર, ગુજરાંવાલા, મુલતાન, ફૈસલાબાદ અને સરગોધાના પોલીસ સ્ટેશનોમાં 23 FIR નોંધવામાં આવી હતી. તમામ પર આતંકવાદને ધિરાણ આપવાનો આરોપ મૂકવામાં આવ્યો હતો. ત્યારબાદ, સઇદનું નામ આતંકવાદને ધિરાણ, મની લોન્ડરિંગ તેમજ ગેરકાયદેસર જમીન હડપવા સંબંધિત લગભગ 29 કેસમાં મૂકવામાં આવ્યું હતું.
આ હુમલા પાછળ સઈદનો છે હાથ
5 ઓગસ્ટ 2015 ઉધમપુર હુમલો: ત્રણ આતંકવાદીઓએ જમ્મુ અને કાશ્મીરના ઉધમપુરમાં બોર્ડર સિક્યુરિટી ફોર્સ (BSF)ના કાફલા પર હુમલો કર્યો. જેમાં બે જવાન શહીદ થયા હતા. જવાબી કાર્યવાહીમાં બે આતંકવાદીઓ માર્યા ગયા હતા અને એક પાકિસ્તાની આતંકવાદી નાવેદની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી.
27 જુલાઈ 2015 ગુરદાસપુર હુમલોઃ પંજાબના ગુરદાસપુર જિલ્લામાં ત્રણ પાકિસ્તાની આતંકવાદીઓએ પોલીસ સ્ટેશન પર હુમલો કર્યો. જેમાં એક પોલીસ કેપ્ટન (પોલીસ અધિક્ષક) અને ત્રણ હોમગાર્ડ જવાનો શહીદ થયા હતા. જવાબી કાર્યવાહીમાં ત્રણેય આતંકીઓ પણ માર્યા ગયા હતા.
26/11 મુંબઈ આતંકવાદી હુમલો: 26 નવેમ્બર 2008ના રોજ, લશ્કર-એ-તૈયબાના 10 આતંકવાદીઓ દરિયાઈ માર્ગે મુંબઈમાં પ્રવેશ્યા અને અલગ-અલગ સ્થળોએ 164 નિર્દોષ લોકોની હત્યા કરી. આ ભયાનક હુમલામાં 308 લોકો ઘાયલ પણ થયા હતા. હુમલાખોરોમાંથી એક આતંકવાદી અજમલ કસાબને જીવતો પકડી લેવામાં આવ્યો હતો. બાદમાં તેને મૃત્યુદંડની સજા આપવામાં આવી હતી.
11 જુલાઈ 2006 મુંબઈ ટ્રેન બ્લાસ્ટઃ મુંબઈની લોકલ ટ્રેનોમાં સાત સિરિયલ બોમ્બ બ્લાસ્ટ થયા હતા. 1993 પછી મુંબઈમાં આ સૌથી મોટો આતંકવાદી હુમલો હતો. તમામ બ્લાસ્ટ લોકલ ટ્રેનના ફર્સ્ટ ક્લાસ કોચમાં પ્રેશર કુકરમાં રાખવામાં આવ્યા હતા. તપાસ બાદ જાણવા મળ્યું હતું કે આ હુમલામાં પ્રતિબંધિત સંગઠન ઈન્ડિયન મુજાહિદ્દીન સામેલ હતું, જેમાં લશ્કરે મોટો ટેકો આપ્યો હતો.
29 ઓક્ટોબર 2005 દિલ્હી શ્રેણીબદ્ધ વિસ્ફોટોઃ દેશની રાજધાની દિલ્હીમાં થયેલા આ શ્રેણીબદ્ધ બોમ્બ વિસ્ફોટોએ સમગ્ર દેશને હચમચાવી નાખ્યો હતો. આતંકવાદી સંગઠન લશ્કર-એ-તૈયબાએ દિલ્હીમાં ત્રણ સ્થળોએ વિસ્ફોટ કર્યા હતા. પહાડગંજ માર્કેટ, સરોજિની નગર માર્કેટ અને ગોવિંદપુરીમાં થયેલા આ વિસ્ફોટોમાં 62 લોકો માર્યા ગયા હતા અને લગભગ 210 ઘાયલ થયા હતા.
24 સપ્ટેમ્બર 2002 અક્ષરધામ હુમલો: લશ્કર-એ-તૈયબા અને જૈશ-એ-મોહમ્મદના બે આતંકવાદીઓએ ગુજરાતના ગાંધીનગરમાં અક્ષરધામ મંદિર પર હુમલો કર્યો. આ આતંકવાદીઓએ મંદિર પર હથિયારો અને ગ્રેનેડથી હુમલો કર્યો હતો. NSG કમાન્ડો ઓપરેશનમાં હુમલાખોરો માર્યા ગયા હતા. આ હુમલામાં 30 લોકો માર્યા ગયા હતા.
13 ડિસેમ્બર 2001 સંસદ પર હુમલો: લશ્કરના આતંકવાદીઓએ આ દિવસે દેશની સંસદ પર હુમલો કર્યો. દિલ્હી પોલીસના જવાનોએ બહાદુરીથી તેમનો સામનો કર્યો અને પાંચેય આતંકવાદીઓને ઠાર કર્યા. આ કાર્યવાહીમાં આઠ પોલીસકર્મીઓ પણ શહીદ થયા હતા. આ હુમલો પાકિસ્તાન સ્થિત લશ્કર અને જૈશ-એ-મોહમ્મદના આકાઓના ઈશારે કરવામાં આવ્યો હતો.
22 ડિસેમ્બર 2000ના રોજ લાલ કિલ્લા પર હુમલો: લશ્કર-એ-તૈયબાના છ આતંકવાદીઓએ રાત્રે લાલ કિલ્લા પર હુમલો કર્યો. આ હુમલામાં સેનાના બે જવાન શહીદ થયા હતા અને અન્ય એકનું મોત થયું હતું. હુમલા પછી તરત જ, દિલ્હી પોલીસે મોહમ્મદ આરીફ અને તેની પત્નીની જામિયાગનારમાં એન્કાઉન્ટરમાં ધરપકડ કરી હતી. આરિફને ફાંસીની સજા ફટકારવામાં આવી છે. આ મામલો સુપ્રીમ કોર્ટમાં પેન્ડિંગ છે.હાફિઝ સઈદને ભારત લાવવો એટલો આસાન નથી પરંતુ જો બંને દેશોની સરકારો વચ્ચે સહમતિ બને તો તેને ભારત લાવી શકાય છે. ઉદાહરણ તરીકે, ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે કોઈ પ્રત્યાર્પણ સંધિ નથી અને આવી સ્થિતિમાં આ પ્રક્રિયાને આગળ વધારવી મુશ્કેલ બની શકે છે. 2018 માં, વિદેશ મંત્રાલયમાં રાજ્ય મંત્રી રહેલા વીકે સિંહે કહ્યું હતું કે ભારતે તપાસમાં સહયોગ માટે કહ્યું હતું પરંતુ પાકિસ્તાને તેનો જવાબ આપ્યો ન હતો.
સંરક્ષણ નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે જો પાકિસ્તાન પાડોશી દેશો સાથે સારા સંબંધો જાળવવામાં રસ ધરાવતું હોય અને આતંકવાદને કાબૂમાં રાખવા માગતું હોય તો તેણે આ પ્રત્યાર્પણની વિનંતી અંગે સકારાત્મક પગલાં લેવા જોઈએ. નોંધનીય છે કે પાકિસ્તાન પર સીમા પાર આતંકવાદને પ્રોત્સાહન આપવાનો આરોપ છે. આ સિવાય પાકિસ્તાને અસામાજિક તત્વો અને દાઉદ ઈબ્રાહિમ જેવા આતંકવાદીઓને પણ આશ્રય આપ્યો છે જેઓ ભારત વિરુદ્ધ આતંકવાદી ષડયંત્રમાં સામેલ હતા.
