મ્યાનમારમાં લશ્કરી શાસન નવું નથી, પરંતુ તાજેતરના બળવાએ ફરી ભારત અને ચીનના પાડોશી દેશ તરફ એકવાર સમગ્ર વિશ્વનું ધ્યાન આકર્ષિત કર્યું છે. મ્યાનમારમાં સૈન્યએ લોકશાહી ઢબે ચૂંટેલા રાજ્યના કાઉન્સેલર આંગ સાન સુ ચી એક વર્ષ માટે નજર કેદ કરતા દેશનું શાસન સંભાળ્યું છે. અમેરિકા, ભારત સહિત વિશ્વના દેશોએ લોકશાહી પ્રણાલીના કચડી જવા અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરી છે. અમેરિકાએ પણ નિયંત્રણો અને અન્ય વિકલ્પો વિશે વાત કરી છે. બીજી તરફ, ચીને જે પ્રકારનો ‘કોલ્ડ’ જવાબ આપ્યો છે તે પણ સવાલ ઉભો કરી રહ્યો છે કે શું મ્યાનમારમાં જે બન્યું છે તેની પાછળ ચીનનો હાથ છે? વળી, મોટો સવાલ એ છે કે ભારત પર તાજેતરની ઘટનાઓની શું અસર થશે?
ચીને છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં મ્યાનમારમાં ભારે રોકાણ કર્યું છે. અહીં ખાણકામ, ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને ગેસ પાઇપલાઇન પ્રોજેક્ટ્સમાં તેણે અબજો ડોલરનું રોકાણ કર્યું છે. આ પછી પણ, તે ખૂબ શાંત છે અને પોતાને ત્યાંની પરિસ્થિતિ વિશે અજાણ્યો કહેવાનો પ્રયત્ન કરે છે. તાજેતરમાં જ, નેપાળના ઘરેલું રાજકારણમાં ખુલ્લેઆમ દખલ કરનાર ચીને કહ્યું છે કે, મ્યાનમારને અન્ય દેશોની દખલ પસંદ નથી. ખરેખર, એક તરફ તે પોતાને શુધ્ધ હોવાનું કહેવાની કોશિશ કરી રહ્યું છે, તો બીજી તરફ તે અમેરિકાને સંદેશ આપવા માંગે છે. એ વાત પણ જાણીતી છે કે ચાઇનાની શાસક સામ્યવાદી પાર્ટી અધિનાયકવાદી શાસકોને ટેકો આપી રહી છે.
ચીને શું કહ્યું છે ?
ચીને કહ્યું છે કે તે હમણાં મ્યાનમારમાં થઈ રહેલા ઉથલપાથલની માહિતી એકઠી કરી રહ્યો છે. ચીનના વિદેશ મંત્રાલયના પ્રવક્તા વાંગ વેનબિને કહ્યું હતું કે, “અમે મ્યાનમારમાં જે બન્યું તેને ધ્યાનમાં લીધું છે અને અમે પરિસ્થિતિ વિશે માહિતી એકઠી કરી રહ્યા છીએ.” ચીનના પ્રવક્તાએ કહ્યું, “ચીન, મ્યાનમારનો મિત્ર અને પાડોશી દેશો છે. અમે આશા રાખીએ છીએ કે મ્યાનમારમાં તમામ પક્ષો બંધારણ અને કાનૂની માળખા હેઠળ તેમના મતભેદોનું સમાધાન લાવે અને રાજકીય અને સામાજિક સ્થિરતા જાળવઇ રહે. ”તેમણે મ્યાનમારના સૈન્ય વડાને પણ તેમના મિત્ર ગણાવ્યા છે.
આંગ સાન સુ ચી સાથે ચીનને કઈ મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડ્યો?
નેશનલ લીગ ફોર ડેમોક્રેસી (એનએલડી) ની સુ ચી ની પાર્ટીએ નવેમ્બરમાં યોજાયેલી સંસદીય ચૂંટણીમાં 476 બેઠકોમાંથી 396 બેઠકો જીતી હતી અને હવે તે દેશની સત્તા સંભાળી રહી છે. પરંતુ ચૂંટણીઓ યોજાયાના થોડા સમય બાદ સેનાએ ચૂંટણીમાં છેતરપિંડીના આક્ષેપો કરી વાતાવરણ બનાવવાનું શરૂ કર્યું હતું. નોબલ પુરસ્કારથી સન્માનિત સુ ચી એ નવી દિલ્હીની લેડી શ્રી રામ કોલેજમાંથી 1964 માં ગ્રેજ્યુએશન પૂર્ણ કર્યું હતું. ચીન ભારત પ્રત્યેનો તેમનો વલણ અને જોડાણ પચાવવામાં સમર્થ નથી. ચીને ભારતને ચારેબાજુથી ઘેરી લેવાનું સપનું જોયું છે, તે જાણે છે કે સુ કીની શાસનમાં તે અહીં ભારત વિરોધી એજન્ડા અમલમાં મૂકી શક્યો નથી.
ભારત પર શું અસર થશે?
મ્યાનમારમાં જે બન્યું છે તે ભારત માટે સારું નથી. મ્યાનમારની સરહદ ભારત સાથે જ નહીં, પરંતુ ચીન સાથે પણ જોડાયેલી છે. આવી સ્થિતિમાં, મ્યાનમારમાં થતી પ્રવૃત્તિઓની અસર ભારત-ચીન પર સ્વાભાવિક છે. ઉત્તર પૂર્વના ઘણા ભાગલાવાદી અને ઉગ્રવાદી સંગઠનો મ્યાનમારની ધરતીથી જ ભારત વિરોધી પ્રવૃત્તિઓ કરે છે. કેટલાક પ્રસંગોએ, ભારત મ્યાનમારમાં પ્રવેશ્યું છે અને તેમની સામે સૈન્ય કાર્યવાહી કરી છે. તે પણ સ્પષ્ટ છે કે ચીન આ સંગઠનોને મદદ કરતું રહ્યું છે. મ્યાનમાર આર્મી ટાટમાડા અને ચીની આર્મી પીપલ્સ લિબરેશન આર્મી વચ્ચે સારા સંબંધો રહ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં સુરક્ષા નિષ્ણાંતોનું કહેવું છે કે પરેશાની અને ચીનના હાથમાં રમતા મ્યાનમાર ભારત માટે એક પડકાર બની રહ્યું છે.
અમેરિકાનું વલણ કેવું છે?
યુએસના વિદેશ સચિવ ટોની બ્લિન્કને જણાવ્યું હતું કે, રાજ્યના કાઉન્સેલર સુ કી અને અન્ય અધિકારીઓ સહિત સરકારી નેતાઓની અટકાયતની ઘટના અંગે અમેરિકાને ભારે ચિંતા છે. બ્લિન્કને એક નિવેદનમાં કહ્યું, “અમે બર્મીઝ સેનાને તમામ સરકારી અધિકારીઓ અને નેતાઓને મુક્ત કરવા અને લોકશાહી પ્રક્રિયા અંતર્ગત 8 નવેમ્બરની ચૂંટણીમાં બર્મી લોકોના નિર્ણયને માન આપવા હાકલ કરી છે.” અમેરિકા બર્માના લોકોની સાથે ઉભા છે, લોકશાહી, સ્વતંત્રતા, શાંતિ અને વિકાસની ઇચ્છા ધરાવે છે. સૈન્યએ ચોક્કસપણે આ પગલાં તાત્કાલિક ઉલટાવી જ જોઈએ.” તેમણે પોતાના નિવેદનમાં મ્યાનમારના જુના નામ બર્માનો ઉપયોગ કર્યો. ” યુ.એસ.એ પણ મ્યાનમાર પર પ્રતિબંધ તેમજ અન્ય વિકલ્પોની પણ હાકલ કરી છે.
અત્યારે મ્યાનમારમાં પરિસ્થિતિ કેવી છે?
દેશમાં સંદેશાવ્યવહાર સેવાઓ સવાર અને બપોર સુધીમાં અટકી ગઈ હતી. રાજધાનીમાં ઇન્ટરનેટ અને ફોન સેવાઓ બંધ છે. દેશના અન્ય ઘણા સ્થળોએ પણ ઇન્ટરનેટ સેવાઓ ખોરવાઈ છે. દેશના સૌથી મોટા શહેર યાંગોનમાં, કાંટાળા તારથી રસ્તાઓ અવરોધિત કરવામાં આવ્યા હતા અને સિટી હિલ જેવા સરકારી મકાનોની બહાર સૈનિકો ગોઠવવામાં આવ્યા હતા. મોટી સંખ્યામાં લોકો એટીએમ અને ખાદ્ય વિક્રેતાઓ પર દોડી ગયા હતા અને કેટલીક દુકાન અને ઘરોમાંથી સુઈ ચીની પાર્ટી નેશનલ લીગ ફોર ડેમોક્રેસીને દૂર કરવામાં આવી હતી.
હવે પછી શું થશે?
દુનિયાભરની સરકારો અને આંતરરાષ્ટ્રીય સંગઠનોએ બળવાની નિંદા કરતા કહ્યું છે કે, મ્યાનમારમાં મર્યાદિત લોકશાહી સુધારાઓને આંચકો મળ્યો છે. હ્યુમન રાઇટ્સ વોચના કાયદાકીય સલાહકાર લિંડા લખધીરે કહ્યું કે, લોકશાહી તરીકે હાલના મ્યાનમાર માટે આ મોટો ઝટકો છે. વિશ્વસ મંચ પર તેની વિશ્વસનીયતા ઓછી થઇ છે.” માનવાધિકાર સંગઠનોને ડર છે કે, માનવાધિકાર કાર્યકર્તાઓ પત્રકારો અને સૈન્યની ટીકા કરનારાઓ સામે કડક કાર્યવાહી શક્ય છે. યુએસના ઘણા સેનેટરો અને ભૂતપૂર્વ રાજદ્વારીઓએ સૈન્યની ટીકા કરી છે અને મ્યાનમાર પર પ્રતિબંધ મૂકવા લોકશાહી નેતાઓ અને બિડેન સરકાર અને વિશ્વના અન્ય દેશોની મુક્તિની માંગ કરી છે. એવું માનવામાં આવે છે કે મ્યાનમાર હમણાં વૈશ્વિક રાજકારણનો મોટો મુદ્દો બનશે અને યુએસ અને ચીનમાં આ મુદ્દો વધી શકે છે.
મંતવ્ય ન્યૂઝ દ્વારા જાહેર અપીલ –
દેશ – દુનિયા સહિત ગુજરાતમાં પણ કોરોનાએ જ્યારે ફરી માંથુ ઉચક્યુ છે, ત્યારે અમે મંતવ્ય ન્યૂઝ તમામ નાગરીકોને અપીલ કરીએ છીએ કે, આ સમયે કોરોનાથી ડરવાની નહીં, પરંતુ સંયમ સાથે વર્તવાની જરુર છે. બને તેટલો જાહેર સંપર્ક ટાળો, કોરોના માર્ગદર્શીકા અને સરકારનાં સૂચનોનું ચુસ્તપણે પાલન કરો અને સ્વજનોને પણ કરાવો. આ કાળમાં તકેદારીએ જ સ્વસ્થ્ય હોય સંયમ સાથે નિયમોનું પાલન કરી એક જાગૃત નાગરીકની ફરજ બજાવો…
