ચીન અને રશિયા વચ્ચેના સહયોગને મજબૂત કરવાના સમાચાર સાથે, ભારત પર તેની અસરની ચર્ચાએ જોર પકડ્યું છે. નિષ્ણાતો એવી આશંકા વ્યક્ત કરે છે કે રશિયા અને ચીન વચ્ચે વધતી મિત્રતા ભારત અને રશિયા વચ્ચેની જૂની મિત્રતાને પાટા પરથી ઉતારી દેશે. રશિયાના રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિનની તાજેતરની બેઇજિંગ મુલાકાત બાદ નવી દિલ્હીમાં આને ખતરાની ઘંટડી તરીકે જોવામાં આવી રહ્યું છે. સંરક્ષણ વર્તુળોમાં ભારતને રશિયાથી દૂર જવાની માંગ પણ થઈ રહી છે. પણ શું ખરેખર એવું છે? શું રશિયા ખરેખર તેના દાયકાઓ જૂના મિત્ર ભારતને ચીન માટે છોડી દેશે? ચાલો આ સમજવાનો પ્રયત્ન કરીએ.
ભારત અને રશિયાની મિત્રતા અંગે ભલે ગમે તેટલી આશંકા વ્યક્ત કરવામાં આવી હોય, પરંતુ ચીન પાસે ભારત અને રશિયા વચ્ચેના ગાઢ સંબંધોને સ્વીકારવા સિવાય બહુ વિકલ્પ નથી. ચીન કાં તો રશિયાને ગુમાવી શકે છે અથવા તો ભારત પશ્ચિમી છાવણીમાં જવાનું જોખમ લઈ શકે છે, જે તેના માટે વધુ ખતરનાક બની શકે છે. ખરી વાત એ છે કે ચીન પોતે ભારત અને રશિયાની મિત્રતાથી નર્વસ રહે છે. ઓબ્ઝર્વર રિસર્ચ ફાઉન્ડેશનના એક લેખમાં ચીન અને રશિયાના મામલાની માહિતી આપતા અંતરા ઘોસાલ સિંહે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં બનેલી કેટલીક ઘટનાઓ પરથી આ વાતનો ખુલાસો કર્યો છે.
જ્યારે રશિયાએ ભારત માટે ચીનની અવગણના કરી હતી
તાજેતરની ઘટના ગયા વર્ષે જૂનની છે જ્યારે ભારતે કાશ્મીરમાં G-20 સભ્ય દેશોની પર્યટન સમિટનું આયોજન કરવાનો નિર્ણય લીધો હતો. જ્યારે ચીન અને અન્ય કેટલાક દેશોએ કાશ્મીરમાં યોજાનારી આ બેઠકનો બહિષ્કાર કર્યો હતો, ત્યારે રશિયાએ તેની અવગણના કરી હતી અને તેમાં એક ઉચ્ચ પ્રોફાઇલ પ્રતિનિધિમંડળ મોકલ્યું હતું. ચીનમાં આ વિકાસને ખૂબ જ મહત્ત્વપૂર્ણ રીતે લેવામાં આવ્યો હતો. 2023 માં જ, ઓગસ્ટ દરમિયાન, જ્યારે ભારત અને ચીને તેમની કમાન્ડર-સ્તરની વાતચીતનો નવો રાઉન્ડ શરૂ કર્યો, ત્યારે અહેવાલો બહાર આવ્યા કે રશિયા સમયસર ભારતને S-400 મિસાઇલ સંરક્ષણ પ્રણાલી સોંપશે. આ અંગે ચીનમાં જાહેર વિરોધ થયો હતો. સોશિયલ મીડિયાના નિર્ણય પર ચીન-રશિયાની મિત્રતા પર સવાલ ઉઠાવવામાં આવ્યા હતા.
ભારત અને ચીન વચ્ચે રશિયા કોનું સમર્થન કરશે?
ચીની મીડિયા દ્વારા કરવામાં આવેલ સર્વે દર્શાવે છે કે રશિયા-ભારતના મજબૂત સંબંધોને લઈને ચીનમાં ભારે નારાજગી છે. સોશિયલ મીડિયા પર ઓનલાઈન પ્રતિક્રિયાઓ ઘણીવાર ભારતને લશ્કરી સહાય આપીને ચીનની પીઠમાં છરા મારવા બદલ રશિયાને નિશાન બનાવે છે. રશિયા દ્વારા ભારતને ચોથી પેઢીની ટેન્કની ઓફર હોય કે પછી શાંઘાઈ કોઓપરેશન ઓર્ગેનાઈઝેશન (SCO)માં ભારતનો સમાવેશ, ચીનમાં રશિયાના ઈરાદાઓ પર વારંવાર સવાલ ઉઠાવવામાં આવે છે. કેટલાક ચીની નિરીક્ષકો એવો પ્રશ્ન પણ ઉઠાવે છે કે ભારત અને ચીન વચ્ચે મોટા યુદ્ધની સ્થિતિમાં રશિયા કોનો પક્ષ લેશે?
ભારતને લઈને ચીનનો સૌથી મોટો ડર
ચીનના વ્યૂહાત્મક સમુદાયનો એક વર્ગ અનિચ્છાએ સ્વીકારે છે કે ચીન-રશિયા અને ભારત ત્રિકોણમાં રશિયા-ભારત સંબંધો કંઈક અંશે બોજારૂપ હોઈ શકે છે. રશિયા અને ચીનના વધતા સંબંધો પાછળનું કારણ અમેરિકા અને પશ્ચિમના પડકારો છે, જ્યારે ભારત અને રશિયાના સંબંધોમાં કોઈ સીમાઓ નથી, નફરત નથી, કોઈ ફરિયાદ નથી. તેઓ એકબીજા માટે કુદરતી સાથી છે. ચીન સમજે છે કે જો બેઇજિંગની દખલગીરીથી રશિયા-ભારત સંબંધો ખરેખર ખરાબ થશે તો તે અમેરિકા અથવા અન્ય પશ્ચિમી દેશો પાસેથી વધુ શસ્ત્રો ખરીદશે. ચીન માટે આનાથી વધુ નુકસાનકારક શું હોઈ શકે?
છેવટે, ચીન તેના બે સૌથી મોટા હરીફ ભારત અને અમેરિકાને સાથે જોવાનું પસંદ કરશે નહીં. ચીન જાણે છે કે એકલું અમેરિકા તેના માટે એટલું મોટું જોખમ નથી જેટલું જો તે ભારત સાથે આવે તો તે બની શકે. ચીન એ પણ જાણે છે કે હાલમાં રશિયા સાથેના સંબંધો ભારત-અમેરિકાના સંબંધોને અમુક અંશે અવરોધે છે.
આ પણ વાંચો:રશિયાના રાષ્ટ્રપતિએ તેમના ઉત્તરાધિકારીની પસંદગી કોના પર ઉતારી?
આ પણ વાંચો:ભૂતપૂર્વ અમેરિકન પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ દોષિત જાહેર, આંચકો મળ્યા બાદ ટ્રમ્પે શું કહ્યું?
આ પણ વાંચો:જાદૂગરે રાતોરાત આબેહૂબ શહેર બનાવ્યું, જર્મન સૈનિકો ઈજીપ્ત સમજી ફાયરિંગ કરવા લાગ્યા!!!
