કર્ણાટકમાં કોંગ્રેસ ભાજપને બહારનો રસ્તો બતાવીને પૂર્ણ બહુમતી સાથે સરકાર બનાવવા જઈ રહી છે. ચૂંટણી દરમિયાન કોંગ્રેસે પાંચ ‘ગેરંટી’ લાગુ કરવાનું વચન આપ્યું હતું. સિદ્ધારમૈયા શનિવારે (20 મે)ના રોજ મુખ્યમંત્રી તરીકે શપથ લેશે. ચાર્જ સંભાળ્યા બાદ હવે કોંગ્રેસ પાંચ બાંયધરી પૂરી કરશે કે કેમ તેના પર સૌની નજર મંડાયેલી છે.
વિધાનસભા ચૂંટણીના પ્રચાર દરમિયાન, રાહુલ ગાંધી સહિતના કોંગ્રેસના નેતાઓએ મતદારોને વારંવાર ખાતરી આપી હતી કે સત્તામાં આવવાના પ્રથમ દિવસે પ્રથમ કેબિનેટ બેઠકમાં આ પાંચ ગેરંટી મંજૂર કરવામાં આવશે. રાજકીય વિશ્લેષકો માને છે કે ‘ગેરંટી’એ મતદારોને પ્રભાવિત કર્યા હતા અને પાર્ટીની શાનદાર જીતમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી. કોંગ્રેસ, જેણે 224 સભ્યોની વિધાનસભામાં 135 બેઠકો જીતી હતી, 66 બેઠકો જીતનાર ભાજપને હટાવી દીધો હતો. તે જ સમયે, જેડીએસને માત્ર 19 બેઠકો મળી હતી.
ભાજપના નેતાઓના આક્ષેપો
મીડિયાના જણાવ્યા પ્રમાણે ભાજપના કેટલાક નેતાઓએ આરોપ લગાવ્યો છે કે આ ગેરંટીના અમલીકરણથી રાજ્ય નાણાકીય નાદારીમાં ધકેલાઈ જશે અને એવો પણ દાવો કર્યો છે કે કોંગ્રેસ તેના ચૂંટણી પહેલાના વચનોનું સંપૂર્ણ સન્માન કરી શકશે નહીં. કોંગ્રેસના અગ્રણી નેતાઓએ આ સપ્તાહની શરૂઆતમાં કહ્યું હતું કે પાંચ ‘ગેરંટી’નો ઉપયોગ કરવાથી તિજોરીને વાર્ષિક રૂ. 50,000 કરોડનું નુકસાન થઈ શકે છે. બીજી તરફ ભાજપ અને જેડીએસના નેતાઓએ પણ કહ્યું છે કે કોંગ્રેસ તેના વચનોનું પાલન કરશે કે કેમ તે તેઓ આતુરતાથી જોઈ રહ્યા છે.
કોંગ્રેસની પાંચ ગેરંટી શું છે
કોંગ્રેસે કર્ણાટકમાં સત્તા પર આવવાના પહેલા દિવસે ‘પાંચ ગેરંટી’ લાગુ કરવાનું વચન આપ્યું છે. આ વચનોમાં તમામ પરિવારોને 200 યુનિટ મફત વીજળી (ગૃહ જ્યોતિ), દરેક ઘરની મહિલા વડા (ગૃહ લક્ષ્મી)ને રૂ. 2,000 માસિક સહાય, ગરીબી રેખા નીચે (બીપીએલ) પરિવારના દરેક સભ્યને 10 કિલો મફત ભોજન (અન્ના)નો સમાવેશ થાય છે. બેરોજગાર સ્નાતક યુવાનો માટે દર મહિને રૂ. 3,000 અને બેરોજગાર ડિપ્લોમા ધારકોને બે વર્ષ માટે રૂ. 1,500 (બંને 18-25 વય જૂથમાં) (યુવા નિધિ) અને જાહેર પરિવહન બસોમાં મહિલાઓ માટે મફત મુસાફરી.
પ્રથમ બેઠકમાં તમામ ગેરંટી યોજનાઓ અમલમાં મૂકશે
શુક્રવારે (19 મે)ના રોજ દિલ્હી જતા પહેલા, કોંગ્રેસના પ્રદેશ અધ્યક્ષ ડીકે શિવકુમારે કહ્યું હતું કે પ્રથમ કેબિનેટ બેઠકમાં, અમે અમારી તમામ ખાતરીપૂર્વકની યોજનાઓને અમલમાં મૂકવા જઈ રહ્યા છીએ. અમે અમારા વચનો પાળીશું. તમારે આ મહાન ઐતિહાસિક ક્ષણના સાક્ષી થવું જોઈએ. શું ત્યાં કોઈ શરતો જોડવામાં આવશે? આના જવાબમાં ડીકેએ કહ્યું કે તેઓ અત્યારે કંઈ બોલશે નહીં, પરંતુ નિર્ણય લાગુ થયા બાદ લોકોને તેની જાણકારી આપવામાં આવશે. તેમણે કહ્યું કે આ ડીકે શિવકુમાર કે સિદ્ધારમૈયાની ગેરંટી નથી. આ કોંગ્રેસ પક્ષની ગેરંટી છે. અમે જે કહ્યું છે તે કરીશું.
પૂર્વ કેન્દ્રીય મંત્રી એમ વીરપ્પા મોઈલીએ સમાચાર એજન્સી પીટીઆઈને કહ્યું કે અમે એક જવાબદાર પક્ષ છીએ. કોંગ્રેસના જવાબદાર નેતાઓએ તેમની અસરો સારી રીતે જાણીને ગેરંટી તૈયાર કરી છે. અમે તેમને લાગુ કરવાની સ્થિતિમાં હોઈશું.
કોંગ્રેસની યોજનાઓ મર્યાદિત છે
કોંગ્રેસ મેનિફેસ્ટો ડ્રાફ્ટિંગ કમિટીના વાઈસ-ચેરમેન પ્રોફેસર કેઈ રાધાકૃષ્ણના જણાવ્યા અનુસાર, જે રાજ્યનું વાર્ષિક બજેટ આશરે રૂ. 3 લાખ કરોડ છે, તે આ યોજનાઓ પર વાર્ષિક રૂ. 50,000 કરોડથી વધુ નહીં હોય. તેમણે કહ્યું કે ‘ગૃહ લક્ષ્મી’ યોજના, જે પરિવારની દરેક મહિલા વડાને રૂ. 2,000 પ્રદાન કરે છે, તે માત્ર BPL પરિવારો માટે જ લાગુ થશે. આ દરેક માટે નથી. તે જ સમયે, કોંગ્રેસના કેટલાક નેતાઓના જણાવ્યા મુજબ, ‘ગૃહ જ્યોતિ’, ‘યુવા નિધિ’ અને ‘શક્તિ’ યોજનાઓ પણ બીપીએલ પરિવારો સુધી મર્યાદિત હોવાની શક્યતા છે.
રાજ્યના અર્થતંત્ર પર બોજ પડશે
એક વરિષ્ઠ અમલદારે જણાવ્યું હતું કે જો આ યોજનાઓ વાસ્તવમાં કોઈપણ શરતો વિના લાગુ કરવામાં આવશે, તો તે રાજ્યની અર્થવ્યવસ્થા પર દબાણ લાવશે. તેમણે કહ્યું કે જો શરતો લાગુ કરવામાં આવે તો પણ તેનાથી રાજ્યની અર્થવ્યવસ્થા પર બોજ પડશે.
શહેરની નાગરિક સંસ્થા ‘બૃહત બેંગલુરુ મહાનગરા પાલીકે’ ચલાવતા એક નિવૃત્ત અમલદારે જણાવ્યું હતું કે આ યોજનાઓ ત્યારે જ અમલમાં આવી શકે છે જો કડક કરકસરનાં પગલાં હોય. આ સાથે, બિનજરૂરી ખર્ચ પર નિયંત્રણ હોવું જોઈએ, લીકેજને રોકવાના પગલાં હોવા જોઈએ, નકલી બિલોની તપાસ કરવી જોઈએ, દરેક જાહેર કામનું પ્રી-ઓડિટ કરવું જોઈએ અને ’40 ટકા કમિશન’ પર પ્રતિબંધ હોવો જોઈએ. તેમણે કહ્યું કે આ સિવાય લોકાયુક્તને ગેરરીતિમાં સંડોવાયેલા અધિકારીઓ પર દરોડા પાડવા માટે વધુ સત્તા આપવી જોઈએ.
લોકોની કુશળતા અને તાલીમ
સામાજિક કાર્યકર્તા કાત્યાયિની ચામરાજે કહ્યું કે મફતમાં પૈસા આપવાને બદલે લોકોને કૌશલ્ય અને તાલીમ આપીને સશક્ત બનાવવું જોઈએ. તેમના મતે, કોંગ્રેસ, જેણે મહાત્મા ગાંધી રાષ્ટ્રીય ગ્રામીણ રોજગાર ગેરંટી યોજના શરૂ કરી હતી, તે શહેરી રોજગાર ગેરંટી યોજના શરૂ કરી શકે છે અને ઘરની મહિલા વડાઓ તેમજ બેરોજગાર સ્નાતકો અને ડિપ્લોમા ધારકોને નાણાં ચૂકવી શકે છે.
