નવી દિલ્હી: ભારતની સર્વોચ્ચ અદાલતે ફટાકડા પર ફરી એકવાર કડક વલણ દાખવ્યું છે. મંગળવારે (07 નવેમ્બર, 2023), સુપ્રીમ કોર્ટે સ્પષ્ટ કર્યું કે ફટાકડા અંગેનો તેનો અગાઉનો આદેશ માત્ર દિલ્હી-એનસીઆર માટે જ નહીં, પરંતુ સમગ્ર દેશ માટે હતો.
એક અરજી પર સુનાવણી કરતા કોર્ટે આ સ્પષ્ટતા કરી હતી. વાસ્તવમાં, કોર્ટ પાસે માંગ કરવામાં આવી હતી કે તે રાજસ્થાન સરકારને ફટાકડા પર પ્રતિબંધ મૂકવાનો નિર્દેશ આપે. કોર્ટે કહ્યું કે નવા નિર્દેશોની જરૂર નથી. કોર્ટે રાજસ્થાનને અગાઉના આદેશો પર વિશેષ ધ્યાન આપવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો અને પુનરોચ્ચાર કર્યો હતો કે તેના આદેશો દેશના તમામ રાજ્યો માટે બંધનકર્તા છે.
છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી દર વખતે તહેવારોની મોસમમાં ખાસ કરીને દિવાળીની આસપાસ સુપ્રીમ કોર્ટે ફટાકડાને લઈને કંઈક યા બીજી રીતે કહેવું પડે છે. આ હોવા છતાં ભારતમાં હજુ પણ ફટાકડાનો વ્યાપક ઉપયોગ થાય છે. ફટાકડા ઉદ્યોગ પણ સતત વિકસી રહ્યો છે.
ભારતમાં ફટાકડા ઉદ્યોગ
ફટાકડાના ઉત્પાદનમાં ભારત બીજા ક્રમે છે. ઈન્ડિયા ટુડેના રિપોર્ટ અનુસાર, ચીન પછી ભારતમાં સૌથી વધુ ફટાકડા બનાવવામાં આવે છે. વિશ્વના સૌથી મોટા ફટાકડા ઉદ્યોગોમાંના એક હોવાને કારણે અમારી પાસે આને વિદેશી આવકમાં રૂપાંતરિત કરવાની ક્ષમતા છે. પરંતુ ભારત મોટાભાગના દેશોમાં ફટાકડાની આયાત કરવા માટેની માર્ગદર્શિકાને પૂર્ણ કરવામાં નિષ્ફળ જાય છે. આ જ કારણ છે કે ભારત કોઈપણ ફટાકડાની નિકાસ કરતું નથી.
દેશમાં ઉત્પાદિત કુલ ફટાકડામાંથી 85 ટકા ફટાકડાનું ઉત્પાદન તમિલનાડુના શિવકાશી પાસે થાય છે. 20મી સદીની શરૂઆતમાં બે પિતરાઈ ભાઈઓ એ. શનમુગા નાદર અને પી. અય્યા નાદર માચીસ શીખવા માટે તેમના વતન શિવકાશી (હાલના વિરુધુનગર જિલ્લામાં એક વિસ્તાર) થી કલકત્તા ગયા હતા.
જ્યારે તે પાછા ફર્યા ત્યારે તે પોતાની સાથે ફટાકડા બનાવવાનું જ્ઞાન પણ લઈને આવ્યા હતા. તેમના સાહસના કારણ શિવકાશીએ ‘ભારતનું નાનું જાપાન’ અને ફટાકડાની રાજધાની તરીકે વિકાસ કર્યો. ફટાકડા ઉદ્યોગ ઘણા દાયકાઓથી સ્થાનિક લોકો માટે આર્થિક રીતે ફાયદાકારક સાબિત થયો છે. હવે આ ધંધો અય્યા નાદરના પૌત્ર દ્વારા આગળ વધારવામાં આવી રહ્યો છે. અબીરૂબેને કાર્યભાર સંભાળ્યો. બીજા વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન ચાઈનીઝ ફટાકડાની આયાત પર પ્રતિબંધથી સ્થાનિક ફટાકડા ઉદ્યોગને મોટો વેગ મળ્યો.
ઉદ્યોગસાહસિકોએ કાચા માલના ઉત્પાદન એકમો શરૂ કરીને તેનો વિસ્તાર કર્યો. અબીરુબેને અંગ્રેજી અખબાર ધ હિંદુને જણાવ્યું હતું કે, “એ દિવસો ગયા જ્યારે જર્મન કોપર-કોટેડ હળવા સ્ટીલના વાયરો ધરાવતા મેટલ બોક્સ સ્પાર્કલર્સ માટે આયાત કરવામાં આવતા હતા.
શરૂઆતના દાયકાઓમાં મુઠ્ઠીભર એકમો હતા. 100 વર્ષમાં 500થી વધુ એકમોની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. અબીરુબેન સમજાવે છે, “છેલ્લા 20 વર્ષોમાં હવાઈ ફટાકડાના આગમનથી ઉદ્યોગનો ચહેરો બદલાઈ ગયો છે. “અમે વિશ્વ-કક્ષાના ધોરણોના ફટાકડા બનાવીએ છીએ, અને તમામ સ્વદેશી ટેક્નોલોજીથી.”
જોકે, આ ઉજવણીનો સમય નથી કારણ કે ભારતમાં સમગ્ર ફટાકડા ઉદ્યોગ વાયુ પ્રદૂષણને લઈને કાનૂની લડાઈમાં ફસાયેલો છે. એવું લાગે છે કે ભારતમાં આ ઉદ્યોગનું ભવિષ્ય અંધકારમય છે.
જોકે, ગયા વર્ષે ભારતમાં ફટાકડા ઉદ્યોગમાં તેજી જોવા મળી હતી. દિલ્હી સિવાય સમગ્ર દેશમાં ફટાકડાનું છૂટક વેચાણ વધીને લગભગ ₹6,000 કરોડ થયું હતું. ફટાકડાના ભાવમાં વધારો અને રોગચાળાને કારણે બે વર્ષની મંદી હોવા છતાં ફટાકડા ઉદ્યોગે ગયા વર્ષે ઉત્તમ વ્યવસાય કર્યો હતો. ગયા વર્ષનો ટ્રેન્ડ 2016 અને 2019 જેવો જ હતો.
તમિલનાડુ ફટાકડા અને એમોરસ મેન્યુફેક્ચરર્સ એસોસિએશન (TANFAMA) અનુસાર, વેચાણ 2016માં ₹4,000 કરોડ અને 2019માં ₹5,000 કરોડનું હતું. ગયા વર્ષે સૌથી વધુ ફટાકડાનું વેચાણ મહારાષ્ટ્રમાં નોંધાયું હતું, ત્યાર બાદ ઉત્તર પ્રદેશ, બિહાર અને ગુજરાતનો નંબર આવે છે.
Read More: ‘લગ્નની પહેલી રાતથી જ પુરુષ…’ નીતિશ કુમારની જીભ લપસી
Read More: ખેડૂતો ‘કંગાળ’, બ્રાહ્મણોની હાલત દયનીય, ચોંકાવનારો છે બિહારનો આર્થિક સર્વે રિપોર્ટ
Read More: ફટાકડા પર પ્રતિબંધ ફક્ત દિલ્હીમાં નહીં સમગ્ર દેશમા લગાવોઃ સુપ્રીમ કોર્ટ
નીચે આપેલી લીંક પર ક્લિક કરીને જોડાઓ mantavyanews.com સાથે.
તમે અમને Facebook, Twitter, WhatsApp, Telegram, Instagram, Koo, YouTube પર પણ લાઇક અને ફોલો કરી શકો છો.
લેટેસ્ટ ન્યૂઝ અપડેટ્સ તમારા ફોન પર સૌથી પહેલા મેળવવા માટે આજે જ ડાઉનલોડ કરો mantavyanews.com ની મોબાઇલ એપ્લિકેશન.
