દિલ્હી,
લોકસભા ચૂંટણી 2019 ની તારીખોની જાહેરાત થઇ ચુકી છે. પાછલા લોકસભાની ચૂંટણીમાં 9 તબક્કાઓની સરખામણીમાં આ વખતે 7 તબક્કામાં મતદાન થવાનું છે. જેમાં ઉત્તર પ્રદેશ, બિહાર અને પશ્ચિમ બંગાળમાં સૌથી વધુ 7 તબક્કામાં મતદાન થશે, જ્યારે ઓડિશા, મહારાષ્ટ્ર અને મધ્યપ્રદેશમાં 4 તબક્કામાં મતદાન થશે. જાણકારોનો મત એ છે કે ચૂંટણીની તારીખ ભારતીય જનતા પાર્ટીને અનુકૂળ છે, કારણ કે જે રાજ્યમાં પાર્ટીને અપેક્ષા છે અથવા પડકાર વધારે છે ત્યાં મતદાન ઘણા તબક્કામાં થવાનું છે.
ચૂંટણી વિશ્લેષક અને સ્વરાજ ઇન્ડિયાના નેતા યોગન્દ્ર યાદવે પશ્ચિમ બંગાળમાં 5 તબક્કાના બદલે 7 તબક્કા, ઓડિશામાં 2 તબક્કાના બદલે 4 તબક્કા અને મહારાષ્ટ્રમાં 4 તબક્કામાં મતદાન કરવામાં આવવા પર સવાલ ઉઠવામાં આવી રહ્યા છે. તેની સાથે જ યોગન્દ્ર યાદવે દિલ્હી, પંજાબ અને હરિયાણાની ચૂંટણી મે માં કરાવવા પર પણ પ્રશ્નો ઉભા કર્યા છે. તો જમ્મુ-કાશ્મીરમાં લોકસભાની ચૂંટણીઓ તો થઇ રહી છે પણ વિધાનસભાની ચૂંટણી ન કરવા પર પણ પ્રશ્નો ઉભા થઈ છે. આમાં બીજેપી કે સમક્ષ રાજ્યવાર પડકારોનું વિશ્લેષણ જરૂરી છે.
યોગન્દ્ર યાદવ ઉપરાંત, આમ આદમી પાર્ટીના રાજયસભાના સાંસદ સંજય સિંહએ ટ્વિટ પર લખ્યું છે, ‘શું મોદીજીએ પોતાની ચૂંટણી પ્રચારની તારીખ ચૂંટણી પંચ મોકલી અને ચૂંટણી કમિશન દ્વારા તેમના હિસાબે ચૂંટણીની તારીખો જાહેર કરી? ક્યારેય સાંભળ્યું છે બંગાળમાં 7 તબક્કામાં ચૂંટણી? તો ત્યાં જ ટીએમસીએ પણ રમજાન દરમિયાન મતદાન વિશે પ્રશ્નો ઉભા કર્યા છે.
આરજેડી સંસદ મનોજ ઝાએ એક ન્યુઝ ચેનલ સાથેની વાતચીતમાં ચૂંટણી પંચની ટીકા કરી હતી, ‘એવું કેમ છે કે તમે (ચૂંટણી કમિશન) સ્ટેગરર્ડ ડેટ્સ આપી રહ્યા છો? અમને શંકા થઇ રહી છે કે જે રીતે તારીખો જાહેર કરવામાં આવી છે તેનાથી સંસાધનો સંપન્ના દળના પક્ષમાં ચુંટણીને ઝૂકાવવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. સંસાધનથી સંપન્ના દળ આજની તારીખમાં કોણ છે, તે સમજવા માટે તમારે રોકેટ સાઈન્સ નહીં જોઈએ. પ્રધાનમંત્રીના એક મંચ પર કરોડો રૂપિયાનો ખર્ચ થઇ છે.
વિરોધ પક્ષોના આરોપો વચ્ચે નજર નાખીએ છીએ તે રાજ્યોની ચૂંટણી પર જેને લઈને પ્રશ્નો ઉભા થઇ રહ્યા છે.
ઉત્તર પ્રદેશ- 80 સીટો, 7 તબક્કા
બેઠકોના લિહાજથી દેશના સૌથી મોટા સુબે ઉત્તર પ્રદેશમાં આ વખતે 7 તબક્કામાં ચૂંટણી થવાની છે. જ્યારે અગાઉ 6 તબક્કામાં મતદાન થયું હતું. હાલના દિવસોમાં ઉત્તર પ્રદેશના સિયાસી સમીકરણ ઝડપી બદલાયા છે. એક બીજાની ધૂંધ વિરોધી સમાજવાદી પક્ષ અને બહુજન સમાજ પાર્ટીનું ગઠબંધન હાલના સૌથી મોટા સમાચાર છે. ઉપરાંત, હિન્દી પટ્ટીના ત્રણ રાજ્યોમાં સરકાર બનાવનારા કોંગ્રેસના ઉત્સાહ અમલ છે અને પાર્ટી આક્રમક વલણ અપનાવી રહ્યું છે, યુપીના સિયાસી મેદાનમાં ઉતરવા જઈ રહ્યા છે.
નિષ્ણાતોના જણાવ્યા પ્રમાણે, અગાઉની લોકસભાની ચૂંટણીમાં 71 બેઠકો જીતી ચૂકેલા ભાજપના સામે તેના પ્રદર્શનની નકલ કરવાનો પડકાર છે.
પશ્ચિમ બંગાળ- 42 સીટો, 7 તબક્કા
ભારતીય જનતા પાર્ટીના છેલ્લા થોડા વર્ષોમાં પશ્ચિમ બંગાળમાં તેની રાજકીય જમીનનો વિસ્તાર કર્યો છે. છેલ્લી લોકસભાની ચૂંટણીઓમાં બે બેઠકો ધરાવતી બીજેપી, આ વખતે પશ્ચિમ બંગાળથી ખૂબ જ અપેક્ષિત છે, કારણ કે પક્ષ પોતાને મુખ્ય વિરોધ પક્ષ તરીકે સ્થાપિત કરવામાં સફળ રહ્યો છે. જો ચૂંટણીના વ્યૂહરચનાકારો હોય, તો ભાજપ પૂર્વ અને ઉત્તર-પૂર્વ રાજ્યોમાંથી ઉત્તર અને પશ્ચિમ ભારતમાં સંભવિત નુકસાનની ભરપાઇ કરવા માંગે છે.
બિહાર- 40 સીટો, 7 તબક્કા
બિહારની બેઠકો બીજેપીની કેટલી મહત્વની છે તે અંગેનો અંદાજ આનાથી જ લગાવી શક્ય છે કે અગાઉની લોકસભાની ચૂંટણીમાં 22 બેઠકો જીતનાર પાર્ટીએ બે બેઠકો જીતનાર જનતા દળ (યુ) ના ગઠબંધનમાં 17 બેઠકો આપી દીધી. આ વખતે એનડીએના કુનબા બિહારમાં મજબૂત છે કારણ કે અગાઉ એકલા ચૂંટણી લડનારા નીતિશ કુમાર આ વખતે વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી સાથે ઊભા રહ્યા છે. જો કે એનડીએએ એક રાષ્ટ્રીય પક્ષ સમિતિ પાર્ટીને ગુમાવ્યો છે, પરંતુ ભાજપ તેની સાથે મોટી પાર્ટી લાવવાની વ્યવસ્થા કરી રહ્યું છે. રાજ્યમાં નીતિશકુમાની સરકાર હોવાથી, રાજ્ય અને કેન્દ્ર વિરુદ્ધ વિરોધી અભિયાન એનડીએ દ્વારા લડશે.
તો આરજેડી-કોંગ્રેસ-આરએલએસપી, જીતાન રામ માંઝીના હિન્દુસ્તાન આવામ મોરચા અને શરદ યાદવની પાર્ટી સાથે વિરોધ પક્ષ પણ મજબૂતી સાથે પડકાર માટે તૈયાર છે.
મહારાષ્ટ્ર -48 સીટો, 4 તબક્કા
આ વખતે મહારાષ્ટ્રમાં 48 બેઠકો ચાર તબક્કામાં યોજવામાં આવશે, જ્યારે 2014 ની ચૂંટણી ત્રણ તબક્કામાં થઇ હતી., જ્યારે એક તબક્કામાં વિધાનસભા ચૂંટણી થઇ હતી. ગઠબંધનમાં હોવા છતાં, રાજ્ય અને કેન્દ્ર સરકારનો વિરોધ કરનાર શિવસેનાએ આખરે ભાજપ સાથે ગઠબંધન કર્યું છે. આ ગઠબંધનમાં, ભાજપમાં 25 બેઠકો અને 23 બેઠકો પર શિવસેનાની લડાઇ નક્કી કરવામાં આવી છે. ભાજપના અધ્યક્ષ અમિત શાહે આ વખતે મહારાષ્ટ્રમાં 45 બેઠકો જીતવાનું લક્ષ્ય રાખ્યું છે.
પરંતુ એક સત્ય પણ છે કે મુખ્યમંત્રી દેવેન્દ્ર ફડનવીસ સરકારના 4 વર્ષ પૂર્ણ થી ચુક્યા છે. તો રાજ્યનો એક ભાગ ભારે દુકાળનો સામનો કરી રહ્યો છે. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં, રાજ્યના ઘણા મોટા ખેડૂતો આંદોલનના હિલચાલે ફડનવીસ સરકાર સામે માહોલ બનાવવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. તેથી, વિરોધ પક્ષ કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકાર સામે સત્તા વિરોધી લાભ લેવા માંગે છે.
