યુક્રેન સાથેના યુદ્ધને કારણે વિશ્વથી અલગ પડેલું રશિયા FATF (ફાઇનાન્સિયલ એક્શન ટાસ્ક ફોર્સ)માં સહયોગ FATF-Russia-India માટે ભારત પર દબાણ કરી રહ્યું છે. બ્લૂમબર્ગના રિપોર્ટ અનુસાર, રશિયાએ કહ્યું છે કે જો ભારત રશિયાને FATFની ‘બ્લેક લિસ્ટ’ અથવા ‘ગ્રે લિસ્ટ’માં સામેલ થવાથી નહીં બચાવે તો તે ભારત સાથેના સંરક્ષણ અને ઉર્જા સોદાને સમાપ્ત કરી દેશે.
ATF (ફાઇનાન્સિયલ એક્શન ટાસ્ક ફોર્સ) એક આંતરરાષ્ટ્રીય FATF-Russia-India સંસ્થા છે જે આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાકીય ગુનાઓને રોકવાનો પ્રયાસ કરે છે. FATFની બ્લેક અથવા ગ્રે લિસ્ટમાં સામેલ દેશ પર દેખરેખ વધારવામાં આવે છે અને આપવામાં આવતી નાણાકીય સહાય બંધ કરવામાં આવે છે.
ન્યૂઝ એજન્સી બ્લૂમબર્ગના રિપોર્ટ અનુસાર પડદા પાછળ રશિયા FATF-Russia-India ભારત સહિત ગ્લોબલ સાઉથના ઘણા દેશોને FATF લિસ્ટમાંથી બચાવવા માટે દબાણ કરી રહ્યું છે. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે યુક્રેન સાથે યુદ્ધને કારણે ફાઇનાન્શિયલ એક્શન ટાસ્ક ફોર્સ જૂનમાં રશિયાને બ્લેક લિસ્ટ અથવા ગ્રે લિસ્ટમાં સામેલ કરી શકે છે. રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે રશિયા પોતાને આર્થિક અલગતાથી બચાવવા માટે ભારતને સંરક્ષણ અને ઉર્જા સોદા ખતમ કરવાની ધમકી આપી રહ્યું છે.
FATF એ ફેબ્રુઆરી 2023 માં રશિયાનું સભ્યપદ રદ કર્યું હતું. રશિયાની સદસ્યતા રદ કરતી વખતે FATFએ કહ્યું હતું કે યુક્રેનમાં રશિયાની ચાલી રહેલી સૈન્ય કાર્યવાહી FATFના મૂળભૂત સિદ્ધાંતોની વિરુદ્ધ છે. FATF એ પણ કહ્યું હતું કે યુક્રેનમાં રશિયાની ચાલી રહેલી કાર્યવાહી ઉશ્કેરણીજનક છે. FATF સભ્યપદ રદ થયા બાદથી રશિયાને બ્લેક લિસ્ટ અથવા ગ્રે લિસ્ટમાં સામેલ કરવાનો આગ્રહ કરી રહ્યું છે.
રશિયાની ચેતવણી
રિપોર્ટ અનુસાર, આ મહિનાની શરૂઆતમાં એક રશિયન રાજ્ય એજન્સીએ ભારતીય સમકક્ષને ચેતવણી આપી હતી કે જો FATF રશિયાને બ્લેક લિસ્ટ અથવા ગ્રે લિસ્ટમાં સામેલ કરે છે, તો તેના ઉર્જા, સંરક્ષણ અને પરિવહન ક્ષેત્રે ખૂબ ગંભીર પરિણામો આવશે. રશિયન અધિકારીએ નામ જાહેર ન કરવાની શરતે જણાવ્યું હતું કે, “આ ખૂબ જ ગંભીર અને સંવેદનશીલ મુદ્દો છે. આ રશિયા તરફથી અણધાર્યા અને નકારાત્મક પરિણામો અંગેની એક પ્રકારની ચેતવણી છે.”
રશિયન એજન્સીએ FATFના પગલાને રાજકીય અને ગેરકાયદેસર ગણાવ્યું અને ભારતને તેનો વિરોધ કરવા વિનંતી કરી. તેમણે કહ્યું છે કે જો રશિયાને પણ ગ્રે લિસ્ટમાં મૂકવામાં આવે છે તો તે ભારત માટે મુશ્કેલીઓનું કારણ બનશે. જોકે, હજુ એ સ્પષ્ટ નથી થયું કે ભારતે આ ચેતવણીઓનો જવાબ આપ્યો છે કે નહીં. આ સિવાય રશિયા કે ભારત તરફથી હજુ સુધી કોઈ સત્તાવાર નિવેદન આવ્યું નથી.
ભારત પર શું અસર થશે
યુક્રેન યુદ્ધના કારણે અમેરિકા સહિત ઘણા પશ્ચિમી દેશોએ રશિયા પર પહેલાથી જ ઘણા પ્રતિબંધો લગાવી દીધા છે. હાલમાં રશિયા પર સૌથી વધુ પ્રતિબંધો છે. આ પછી રશિયાએ પોતાની અર્થવ્યવસ્થાને જાળવી રાખવા માટે ચીન, ભારત અને તાઈવાન જેવા દેશો સાથે સંબંધો સુધારવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. જો કે, જો FATF રશિયાને બ્લેકલિસ્ટ કરે છે, તો આ દેશોને પણ રશિયા સાથે વેપાર કરવાનું ચાલુ રાખવું અત્યંત મુશ્કેલ બનશે. જેના કારણે રશિયન અર્થવ્યવસ્થા પડી ભાંગી શકે છે.
આ બાબતથી વાકેફ એક અધિકારીએ કહ્યું છે કે રશિયાએ ચેતવણી આપી છે કે જો રશિયાને ‘ગ્રે લિસ્ટ’માં સામેલ કરવામાં આવશે તો રશિયા માટે ભારતને શસ્ત્રોની સપ્લાય અને અન્ય પ્રોજેક્ટ્સ અંગેની પ્રતિબદ્ધતાઓ પૂરી કરવી મુશ્કેલ બનશે. નામ જાહેર ન કરવાની શરતે અધિકારીએ કહ્યું કે યુદ્ધની શરૂઆતથી જ રશિયાએ FATF બેઠકમાં ભારતને મદદની અપીલ કરી છે. અગાઉ મે મહિનામાં પણ રશિયાએ કહ્યું હતું કે ભારત FATFનું વિશ્વસનીય સભ્ય છે. પરંતુ એ દુઃખની વાત છે કે ભારતે રશિયાના સસ્પેન્શનનો વિરોધ કર્યો નથી.
જો FATF રશિયાને બ્લેક અથવા ગ્રે લિસ્ટમાં મૂકે છે, તો તેલ કંપની રોઝનેફ્ટ અને નાયરા એનર્જી લિમિટેડ વચ્ચે ચાલી રહેલા દ્વિપક્ષીય સહયોગને અસર થઈ શકે છે. રશિયન શસ્ત્રો અને સૈન્ય સાધનોની નિકાસની સાથે સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં ટેકનિકલ સહયોગ પણ જોખમમાં આવી શકે છે. ફેબ્રુઆરીમાં એરો ઇન્ડિયા 2023 પ્રદર્શનમાં નવા સંયુક્ત ઉડ્ડયન પ્રોજેક્ટ્સ માટેની રશિયન દરખાસ્તો રજૂ કરવામાં આવી હતી. આ પ્રોજેક્ટ બેલેન્સમાં પણ અટકી શકે છે. ભારતના કુડનકુલમ ન્યુક્લિયર પાવર પ્લાન્ટમાં ટેકનોલોજી અને ઉર્જા સહયોગ પણ સમાપ્ત થઈ શકે છે.
આ પણ વાંચોઃ મસ્ક-ભારત/ ટેસ્લાની ફેક્ટરી માટે નવુ લોકેશન શોધતો મસ્ક, ભારત હોઈ શકે
આ પણ વાંચોઃ નવી દિલ્હી/ શું હોય છે સેંગોલ, જેને 14 ઓગસ્ટ 1947ની રાત્રે પંડિત નહેરુએ કર્યું હતું સ્વીકાર: નવા સંસદ ભવનની સુંદરતામાં કરશે વધારો
આ પણ વાંચોઃ બહિષ્કાર/ સંસદના નવા બિલ્ડીંગના ઉદઘાટન સમારોહ પર રાજકીય કશ્મકશ, સાત પક્ષોની બહિષ્કારની જાહેરાત
