આજનો દિવસ દેશ માટે વધુ મહત્વનો છે. આજે સુપ્રીમ કોર્ટે (supreme court કલમ 370) ઐતિહાસિક ચુકાદો આપ્યો. કોર્ટે જમ્મુ-કાશ્મીરમાં કલમ 370 હટાવવા પર મહોર લગાવી છે. સોમવારે ચુકાદો સંભળાવતી વખતે સુપ્રીમ કોર્ટે સ્વીકાર્યું છે કે કલમ 370 અસ્થાયી જોગવાઈ હતી. SCએ કહ્યું કે બંધારણ સભાની ભલામણો રાષ્ટ્રપતિ માટે બંધનકર્તા નથી. કલમ 370 નાબૂદ કરવાની સૂચના જારી કરવાની રાષ્ટ્રપતિની સત્તા જમ્મુ અને કાશ્મીર બંધારણ સભાના વિસર્જન પછી પણ ચાલુ છે. ચુકાદામાં કહેવામાં આવ્યું છે કે આ કોર્ટ કલમ 370 હેઠળ વિશેષ સંજોગો અસ્તિત્વમાં છે કે નહીં તે અંગે રાષ્ટ્રપતિના નિર્ણય પર અપીલ કરી શકે નહીં. 5 જજોની બંધારણીય બેન્ચે ત્રણ નિર્ણયો આપ્યા છે.
supreme court કલમ 370 ના ચુકાદામાં ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડ આ બેંચના વડા હતા. સીજેઆઈ ઉપરાંત જસ્ટિસ સંજય કિશન કૌલ, જસ્ટિસ સંજીવ ખન્ના, જસ્ટિસ બીઆર ગવઈ અને જસ્ટિસ સૂર્યકાન્ત પણ બેન્ચમાં હાજર હતા. CJI, જસ્ટિસ ગવઈ અને જસ્ટિસ સૂર્યકાંતે નિર્ણય આપ્યો. જસ્ટિસ સંજીવ ખન્ના અને જસ્ટિસ એસકે કૌલે અલગ-અલગ ચુકાદો લખ્યો હતો. સુપ્રીમ કોર્ટનો આ એક ઐતિહાસિક ચુકાદો છે.
જાણો આ ઐતિહાસિક ચુકાદાના મહત્વના મુદ્દા
સુપ્રીમ કોર્ટે (supreme court)ડિસેમ્બર 2018માં જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં લાદવામાં આવેલા રાષ્ટ્રપતિ શાસનની માન્યતા પર ચુકાદો આપવાનો ઇનકાર કર્યો હતો. SCએ કહ્યું કે આને અરજદાર દ્વારા ખાસ પડકારવામાં આવ્યો નથી.
CJI : જ્યારે રાષ્ટ્રપતિ શાસન લાદવામાં આવે છે, ત્યારે રાજ્યોમાં સંઘની શક્તિઓ પર મર્યાદાઓ હોય છે. કલમ 356 હેઠળ સત્તાના ઉપયોગ માટે યોગ્ય કારણ હોવું જોઈએ.
CJI : બંધારણીય વ્યવસ્થા એ સૂચવતી નથી કે જમ્મુ અને કાશ્મીર સાર્વભૌમત્વ જાળવી રાખે છે. જમ્મુ અને કાશ્મીર રાજ્ય ભારતનું અભિન્ન અંગ બન્યું તે ભારતના બંધારણની કલમ 1 અને 370 થી સ્પષ્ટ છે.
CJI : કલમ 370(3) હેઠળ નોટિફિકેશન બહાર પાડવાની રાષ્ટ્રપતિની સત્તા કે કલમ 370નું અસ્તિત્વ જમ્મુ અને કાશ્મીર બંધારણ સભાના વિસર્જન પછી પણ ચાલુ છે.
CJI : જમ્મુ અને કાશ્મીરનું કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ (યુટી)માં પુનર્ગઠન માન્ય છે કે નહીં તે નક્કી કરવું અમને જરૂરી લાગતું નથી. લદ્દાખનું કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ તરીકે પુનર્ગઠન માન્ય રાખવામાં આવ્યું છે કારણ કે કલમ 3 રાજ્યના એક ભાગને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ બનવાની મંજૂરી આપે છે: અમે માનતા નથી કે રાષ્ટ્રપતિ દ્વારા સત્તાનો ઉપયોગ દૂષિત હતો. અમે રાષ્ટ્રપતિની સત્તાનો ઉપયોગ કાયદેસર ગણીએ છીએ.
કોર્ટનો ચુકાદો
CJIએ પોતાના આદેશમાં કહ્યું, સવાલ ખુલ્લો છે કે શું સંસદ રાજ્યને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશમાં બદલી શકે છે. અમે નિર્દેશ આપીએ છીએ કે ભારતના ચૂંટણી પંચ દ્વારા જમ્મુ અને કાશ્મીર વિધાનસભાની ચૂંટણી 30 સપ્ટેમ્બર 2024 સુધીમાં કરાવવા માટે પગલાં લેવામાં આવે. રાજ્યનો દરજ્જો શક્ય તેટલી વહેલી તકે પુનઃસ્થાપિત કરવામાં આવશે. 367નો ઉપયોગ કરીને કલમ 370માં સુધારા અંગે મેં કહ્યું છે કે જ્યારે કોઈ પ્રક્રિયા નક્કી કરવામાં આવે છે ત્યારે તેનું પાલન કરવું પડે છે. બેકડોર ફેરફારોને મંજૂરી નથી.
જસ્ટિસ એસ કે કૌલ : બળવાને કારણે વસ્તીનો એક વર્ગ હિજરત તરફ દોરી ગયો અને પરિસ્થિતિ એવી બની કે સૈન્યને બોલાવવું પડ્યું… રાજ્યના લોકોએ ભારે કિંમત ચૂકવવી પડી છે અને લોકોને પેઢીઓના આઘાતમાંથી પસાર થવું પડ્યું છે, રાજ્યને ઉપચારની જરૂર છે.
જસ્ટિસ સંજીવ ખન્ના : કલમ 367માં સુધારો કરવો એ કાયદામાં ખોટું હતું પરંતુ આ જ ઉદ્દેશ્ય 370(3) દ્વારા હાંસલ કરવામાં આવ્યો હતો અને તેથી CO 273 માન્ય ગણવામાં આવે છે.
પાંચ જજોની બેન્ચે 16 દિવસ સુધી સુનાવણી કરી
પાંચ જજોની બેન્ચે 16 દિવસ સુધી સુનાવણી કર્યા બાદ નિર્ણય અનામત રાખ્યો હતો. કલમ 370 નાબૂદ કરવાના કેન્દ્રના નિર્ણયને 20 થી વધુ અરજીઓ દ્વારા પડકારવામાં આવ્યો હતો. 5 ઓગસ્ટ, 2019 ના રોજ, સરકારે બંધારણની કલમ 370 નાબૂદ કરી. તેણે અગાઉના જમ્મુ અને કાશ્મીર રાજ્યને વિશેષ દરજ્જો આપ્યો હતો. રાજ્યને બે કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં વિભાજિત કરવામાં આવ્યું હતું – જમ્મુ કાશ્મીર અને લદ્દાખ.
કલમ 370: પર વકીલોની દલીલો
કલમ 370 પર સુનાવણી દરમિયાન સુપ્રીમ કોર્ટે ઘણા જાણીતા વકીલોની દલીલો સાંભળી. એટર્ની જનરલ આર વેંકટરામણી, સોલિસિટર જનરલ તુષાર મહેતા, વરિષ્ઠ વકીલ હરીશ સાલ્વે, રાકેશ દ્વિવેદી, વી ગિરી અને અન્યોએ કેન્દ્ર વતી દલીલો રજૂ કરી હતી. કપિલ સિબ્બલ, ગોપાલ સુબ્રમણ્યમ, રાજીવ ધવન, ઝફર શાહ, દુષ્યંત દવે અને અન્ય વરિષ્ઠ વકીલોએ અરજદારો વતી ઉલટ તપાસ કરી.
