પાકિસ્તાનની શરણાગતિ અને બાંગ્લાદેશનાં જન્મમાં ભારતનાં મજબૂત રાજકીય નિર્ણયોની સાથે સાથે ભારતીય સૈન્યની રણનીતિ પણ એટલી જ મહત્વપૂર્ણ હતી. આખું વિશ્વ જાણે છે કે, જો ભારતીય સૈન્ય વર્ષ 1971 માં પૂર્વી પાકિસ્તાનમાં વસતા લોકો પર થતા અત્યાચાર સામે ન ઉભું હોત, તો બાંગ્લાદેશ આજે પણ તેની યાતનાઓમાંથી મુક્ત ન થયું હોત. અને કદાચ તે જ કારણ છે કે આજે પણ બાંગ્લાદેશમાં ભારતીય સૈન્યના આ ત્રણ અધિકારીઓનું સન્માન કરવામાં આવે છે.
- ભારતીય સૈન્યના જનરલ સામ માણેક શો
- જનરલ જગજીતસિંહ અરોરા
- જનરલ જેએફઆર જેકબભારતીય સૈન્યના
જનરલ સામ માણેક શો, જનરલ જગજીતસિંહ અરોરા અને જનરલ જેએફઆર જેકબની પાકિસ્તાન પર ભારતની જીત સુનિશ્ચિત કરવામાં મોટી ભૂમિકા ભજવી હતી. આ જે વિજય દિવસે ચાલો આપણે જ આપણી જાતને પ્રશ્ન પૂછીએ શુ આપણે જાણીએ છીએ આ વીરલ સૈન્ય અધિકારીઓ વિશે…. નહીં, તો શર્મસાર થવાની જરુર નથી આવો જાણી લઇએ અને ત્રણેય સૈન્ય અધિકારી સાથે પરિચય કરીએ….
ભારતીય સૈન્યના જનરલ સામ માણેક શો
પૂર્વ પાકિસ્તાનમાં વધી રહેલા તણાવ અને ભારતમાં શરણાર્થીઓની સંખ્યાને ધ્યાનમાં રાખીને તત્કાલીન વડા પ્રધાન ઇન્દિરા ગાંધી માર્ચ 1971 માં પાકિસ્તાન પર આક્રમણ કરવા માંગતા હતા, પરંતુ આર્મી ચીફ માણેક શો અસંમત થયા અને 6 મહિનાનો સમય માંગ્યો. તત્કાલીન વડા પ્રધાન ઇન્દિરા ગાંધીએ તેમને પૂછ્યું કે, શું તમે મને પછાડી દેશો? આ સવાલ પર માણેક શોએ પોતાની શૈલીમાં કહ્યું, ‘શું તમે એવું નથી માનતા કે હું તમારો હકદાર વારસો બની શકું છું, કારણ કે તમારી જેમ મારું નાક પણ લાંબું છે. પણ હું કોઈના કિસ્સામાં મારુ નાક અડાળતો નથી. મારે રાજકારણ સાથે કોઈ જોડાણ નથી અને હું પણ તમારી પાસેથી પણ એવી જ અપેક્ષા રાખું છું. ઇન્દિરા ગાંઘી જેને વિશ્વમાં લોખંડી સ્ત્રી પણ કહેવાય છે તેમને સ્પષ્ટ અને સટ્ટીક જવાબ તો આવા બાહોશ અને સુલજેલા સૈન્ય અધિકારી જ આપી શકે.
સેમ માણેક શો દેશનો પ્રથમ ક્ષેત્ર મેષલ એટલે કે ફિલ્ડમાર્શલ હતા. બીજા વિશ્વયુદ્ધ ઉપરાંત, માણેક શોએ ચીન અને પાકિસ્તાન સાથેના ત્રણેય યુદ્ધોમાં પણ ભાગ લીધો હતો. સેમ માણેક શોને પદ્મ વિભૂષણથી નવાજવામાં આવ્યા હતા.
જનરલ જગજીતસિંહ અરોરા
ભારતીય સૈન્યનાં ઉચ્ચ અધિકારીઓમાં જેમણે બાંગ્લાદેશને મુક્ત કર્યુ છે, તેમનામાં એક એવા લેફ્ટનન્ટ જનરલ જગજીતસિંહ અરોરા. એક ઇન્ટરવ્યૂમાં જનરલ માણેક શોએ કહ્યું હતું કે, 1971 માં અસલી કામગીરી જગજીતસિંહ અરોરા દ્વારા કરવામાં આવી હતી. પૂર્વ પાકિસ્તાન(હાલનું બાંગ્લાદેશ)ને મુક્ત કરવા માટે શરૂ કરાયેલા આ ઓપરેશનનું નેતૃત્વ લેફ્ટનન્ટ જનરલ જગજીતસિંહ અરોરા દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. એવું કહેવામાં આવે છે કે, તેણે સૈન્યને નાના સૈન્યમાં વિભાજીત કરવા અને જુદા જુદા માર્ગો દ્વારા પાકિસ્તાનની બધી મહત્વપૂર્ણ પોસ્ટ્સ કબજે કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો. તેની કડક વ્યૂહરચનાને કારણે ભારતીય સેના થોડા દિવસોમાં ઢાંકા પહોંચી ગઈ હતી. 1971 ની એક વાત એકદમ પ્રખ્યાત છે. જે મુજબ પાકિસ્તાનના લશ્કરી વડા જનરલ નિયાઝિ જ્યારે યુદ્ધના અંત માટે લેફ્ટનન્ટ જનરલ જગજીતસિંહ અરોરાને શરણાગતિ આપી રહ્યા હતા ત્યારે તેમની આંખોમાં આંસુ હતા.
જનરલ જેએફઆર જેકબ
મેજર જનરલ જેકબ 1971 માં ભારતીય સૈન્યના પૂર્વીય કમાન્ડના વડા હતા. જેકબને ફક્ત ભારતમાં જ નહીં, પણ બાંગ્લાદેશમાં પણ ઘણા સન્માન આપવામાં આવ્યા હતા. 1971 ના યુદ્ધમાં જેકબે ‘આંદોલનના યુદ્ધ’ ની વ્યૂહરચના ઘડી. આ અંતર્ગત, ભારતીય સેનાને વૈકલ્પિક માર્ગો દ્વારા પાકિસ્તાની સેનાને માત આપતા અનેક શહેરો છોડીને ભાગાડી હતી. 16 ડિસેમ્બરે, ફીલ્ડ માર્શલ માણેકશોએ લેફ્ટનન્ટ જનરલ જેકબને ઢાંકા જઇને પાકિસ્તાનને ભારત સમક્ષ આત્મસમર્પણ કરવાની તૈયારી કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો. જેકબ શરણાગર્ત દસ્તાવેજો સાથે ઢાંકા તરફ પ્રયાણ કર્યું. તે સમયે નિયાઝીના 26 હજાર 400 સૈનિકો ઢાંકામાં હાજર હતા. જ્યારે ભારતના ફક્ત 3000 સૈનિકો ઢાંકાની આસપાસ હતા. જો કે, પાકિસ્તાની સેનાને ભારે રીતે પરાસ્ત કરી હતી. જેકબ ઢાંકા પહોંચ્યો હતો અને પાકિસ્તાની જનરલ એ.એ.કે. નિયાઝીને કહ્યું હતું કે તે તેને સેના સાથે શરણાગતિ માટે આદેશ આપે છે.
જેકબે નિયાઝીને શરણાગતિના દસ્તાવેજો પર સહી કરવા માટે અડધો કલાક આપ્યો હતો. તેમણે સ્પષ્ટ કરી દીધું હતું કે, જો દસ્તાવેજ પર સહી થશે તો નિયાઝી અને તેના પરિવારનું રક્ષણ કરવામાં આવશે. ત્યારબાદ ઢાંકાના રેસકોર્સ મેદાનમાં જનરલ નિયાજીએ મેજર જનરલ જગજીતસિંહ અરોરાની હાજરીમાં બાંગ્લાદેશને આઝાદી મળી તે પહેલાં આત્મસમર્પણના દસ્તાવેજ પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા.
મંતવ્ય ન્યૂઝ દ્વારા જાહેર અપીલ –
દેશ – દુનિયા સહિત ગુજરાતમાં પણ કોરોનાએ જ્યારે ફરી માંથુ ઉચક્યુ છે, ત્યારે અમે મંતવ્ય ન્યૂઝ તમામ નાગરીકોને અપીલ કરીએ છીએ કે, આ સમયે કોરોનાથી ડરવાની નહીં, પરંતુ સંયમ સાથે વર્તવાની જરુર છે. બને તેટલો જાહેર સંપર્ક ટાળો, કોરોના માર્ગદર્શીકા અને સરકારનાં સૂચનોનું ચુસ્તપણે પાલન કરો અને સ્વજનોને પણ કરાવો. આ કાળમાં તકેદારીએ જ સ્વસ્થ્ય હોય સંયમ સાથે નિયમોનું પાલન કરી એક જાગૃત નાગરીકની ફરજ બજાવો…
