Patidar & SC/ST Vote: પાટીદાર સહિત અનુસૂચિત જાતિ અને અનુસૂચિત જનજાતિ (SC/ST) મતદારોનું પ્રભુત્વ ધરાવતી બેઠકો, ગુજરાતની ચૂંટણીમાં કોઈપણ પક્ષની પ્રચંડ જીતમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. ગુજરાતની કુલ વસ્તીના 12 ટકા જેટલા પાટીદારો, જમીન ધરાવતા અને ખેતીવાડીની જાતિ છે. એટલું જ નહીં રાજ્યના રાજકારણમાં પણ પાટીદારોનો ખાસ્સો દબદબો છે. 2017 ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP) ની પાટીદાર મત બેંકમાં થોડી તિરાડ પડી હતી. ભાજપે પાટીદાર મતદારોના પ્રભુત્વવાળી 40 વિધાનસભા બેઠકોમાંથી 24 બેઠકો જીતી હતી. કોંગ્રેસભાજપ 15 બેઠકો જીતીને પ્રથમ વખત ડબલ ડિજિટ સુધી કવર કરવામાં સફળ રહ્યું હતું. પાટીદારની તર્જ પર ગુજરાતમાં 50 SC/ST પ્રભુત્વ ધરાવતી બેઠકો પર સારો દેખાવ ચૂંટણીમાં પાર્ટીનું નસીબ બનાવી શકે છે અથવા તોડી શકે છે. જો કે, જો આપણે છેલ્લી બે ચૂંટણીના પરિણામો પર નજર કરીએ તો મતદારોના આ વર્ગ પર કોઈ એક પક્ષ સર્વોચ્ચતાનો દાવો કરી શકતો નથી. આ વખતની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં ભાજપે આ બે સમુદાયોના મતદારો પર નજર રાખી છે.
2012ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં ભાજપે 28 બેઠકો જીતી હતી, જ્યારે કોંગ્રેસ માત્ર 9 બેઠકો જીતી શકી હતી. છેલ્લી વિધાનસભા ચૂંટણીમાં ભાજપને 40 પાટીદાર પ્રભુત્વવાળી બેઠકોમાંથી 24 બેઠકો પર સતાવવું પડ્યું હતું. છેલ્લી વખત કોંગ્રેસે સૌરાષ્ટ્રમાં કબજો જમાવ્યો હતો ત્યારે અમદાવાદ અને ગાંધીનગરની શહેરી બેઠકો પર ભાજપે સારો દેખાવ કર્યો હતો. 2017ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં ઘણી બાબતો કોંગ્રેસની તરફેણમાં ગઈ હતી. અન્ય પછાત જાતિઓની સ્થિતિ અને અનામતનો લાભ લેવા માટે પાટીદાર આંદોલન ચરમસીમાએ હતું.
હાર્દિક પટેલની આગેવાની હેઠળના પાટીદાર આંદોલને સમુદાયના મતદારોને ભાજપથી દૂર કર્યા હતા. કોંગ્રેસને હાર્દિક પટેલના સમર્થનથી તેનું પ્રદર્શન સુધારવામાં મદદ મળી છે એમ કહેવામાં કોઈ અતિશયોક્તિ નથી. જોકે આ વખતે વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં પણ આવું થશે. આ વર્ષે મે મહિનામાં પાર્ટીમાંથી દૂર થયા બાદ હાર્દિક પટેલ કોંગ્રેસનો ‘હાથ’ છોડીને જૂનમાં ભાજપના ‘કમળ’માં જોડાયો હતો. તેઓ આ વખતે વિરમગામથી ભાજપના ઉમેદવાર તરીકે ચૂંટણી લડી રહ્યા છે. પાટીદાર આંદોલન પણ નબળું પડ્યું છે. સર્વોચ્ચ અદાલતના આદેશ દ્વારા અધિકાર રદ કરવામાં આવ્યો છે, જેમાં આર્થિક રીતે નબળા વર્ગો માટે 10 ટકા અનામતને ન્યાયી ઠેરવવામાં આવ્યું છે. કહી શકાય કે આ વખતે વિધાનસભામાં પાટીદાર ધારાસભ્યોની સંખ્યા વધી શકે છે. ગત વિધાનસભામાં 44 ધારાસભ્યો પાટીદાર સમાજના હતા. આ વખતે ભાજપની સાથે કોંગ્રેસ અને AAPએ પાટીદાર સમાજના તમામ લોકોને ટિકિટ આપી છે. ગુજરાતમાં 50 SC/ST પ્રભુત્વ ધરાવતી બેઠકોમાં સારો દેખાવ ચૂંટણીમાં પક્ષનું નસીબ બનાવી શકે છે અથવા તોડી શકે છે. જો કે, જો આપણે છેલ્લી બે ચૂંટણીના પરિણામો પર નજર કરીએ તો મતદારોના આ વર્ગ પર કોઈ એક પક્ષ સર્વોચ્ચતાનો દાવો કરી શકતો નથી.
2012ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં, કચ્છ, ઉત્તર અને મધ્ય ગુજરાત સહિત અમદાવાદ-ગાંધીનગર શહેરી પટ્ટામાં આ સમુદાયના મતદારોએ ભાજપમાં વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો હતો. પરિણામ સ્વરૂપે ભગવા પક્ષે આ વિસ્તારોમાં SC મતદારોના પ્રભુત્વવાળી 20 બેઠકોમાંથી 15 બેઠકો જીતી. કોંગ્રેસને પણ 5 બેઠકો મળી હતી. જોકે, 2017ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં ચિત્ર ઊલટું જોવા મળ્યું હતું. ભાજપને 9 બેઠકો મળી હતી જ્યારે કોંગ્રેસને 10 બેઠકો મળી હતી. ઉલ્લેખનીય છે કે, 2017ની વિધાનસભાની ચૂંટણી પાટીદાર આંદોલન બાદ યોજાઈ હતી. હાર્દિક પટેલના કોંગ્રેસને સમર્થનથી સમીકરણ બદલાઈ ગયું હતું અને ભાજપને થોડું નુકસાન સહન કરવું પડ્યું હતું. આ વખતે હાર્દિક પટેલ ભાજપમાં જોડાતા માહોલ બદલાયો છે.
ગુજરાતની 32 ST બેઠકોમાંથી મોટાભાગની બેઠકો મધ્યપ્રદેશની સરહદને અડીને આવેલી છે. 2012ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં ભગવા પાર્ટીએ 15 બેઠકો જીતી હતી, જ્યારે કોંગ્રેસને 16 બેઠકો મળી હતી. 2017ની ચૂંટણીમાં પણ ભાજપના પ્રદર્શનમાં થોડો ઘટાડો જોવા મળ્યો હતો.તેને 14 બેઠકો પર જ સમાધાન કરવું પડ્યું હતું. ભાજપના ખાતામાંથી સીટો છીનવી લેતા કોંગ્રેસનો આંકડો 17 પર પહોંચી ગયો છે. આ વખતે ભાજપે અનુસૂચિત જનજાતિ માટે ઘણી યોજનાઓ શરૂ કરી છે જેથી આ સમુદાયને પોતાના ગણમાં લઈ શકાય.
આ પણ વાંચો: Gujarat Election/આ વખતે સૌરાષ્ટ્રમાં રાજકીય સમીકરણ બદલાયા છે, ભાજપ માટે
