16 ડિસેમ્બરનો દિવસ ભારતની સુવર્ણ તારીખ તરીકે નોંધાયેલ છે. આ દિવસે ભારતે પાકિસ્તાનને ઘૂંટણિયે પડવા મજબૂર કર્યું હતું. 1971માં પાકિસ્તાનના 93,000 સૈનિકોએ ભારત સામે આત્મસમર્પણ કર્યું અને બાંગ્લાદેશના રૂપમાં એક નવા રાષ્ટ્રનો જન્મ થયો. 13 દિવસ સુધી ચાલેલા આ યુદ્ધમાં પાકિસ્તાનના લડવૈયાઓ ગરજ્યા તેટલા વરસ્યા નહીં.
ભારતીય જવાનોની બહાદુરીએ નવો ઈતિહાસ રચ્યો અને પાકિસ્તાનને કારમી હારનો સામનો કરવો પડ્યો. પાકિસ્તાનને ખબર પડી ગઈ કે ભારત એક એવો દેશ છે જેની સામે લડયા તો પરાજય નિશ્ચિત છે. આખો દેશ આ દિવસને વિજય દિવસ તરીકે ઉજવે છે. ફિલ્ડ માર્શલ સેમ માણેકશો આ જીતના મુખ્ય શિલ્પી હતા.
તેઓ ભારતીય સેનામાં ફિલ્ડ માર્શલનો રેન્ક મેળવનાર પ્રથમ સૈન્ય અધિકારી હતા. 1971માં જ્યારે ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે યુદ્ધ થયું ત્યારે ભારતીય સેનાની કમાન સામ માણેકશાના હાથમાં હતી. માણેકશાએ આ ઘટનાની એક વાત જણાવી હતી જે નીચે મુજબ છે.
માણેકશા પાકિસ્તાની કેદીઓના કેમ્પમાં ગયા હતા
જ્યારે પાકિસ્તાનના 93 હજાર સૈનિકોએ ભારતને આત્મસમર્પણ કર્યું ત્યારે ભારતીય સેનાએ તેમની સંભાળ લીધી. આ દરમિયાન માણેકશા ભારતની જેલમાં બંધ પાકિસ્તાની સૈનિકોના કેમ્પની મુલાકાત લીધી હતી. તેણે કહ્યું કે જ્યારે હું કેમ્પમાં ગયો ત્યારે પાકિસ્તાનના તમામ સુબેદાર ત્યાં મેજર હતા. મેં તેની સાથે હાથ મિલાવ્યા અને પૂછ્યું કે શું હું જોઈ શકું કે અહીં કેવા પ્રકારની સુવિધાઓ ઉપલબ્ધ છે. મેં તેને તે જ પ્રશ્ન પૂછ્યો જે હું મારા જવાનોને પૂછું છું. તમને અહીં કોઈપણ પ્રકારની અસુવિધા નથી.
પાકિસ્તાની અધિકારીએ કહ્યું કે અહીં કોઈ સમસ્યા નથી. પાકિસ્તાનના સૈનિકોને કેવા પ્રકારની સુવિધાઓ મળી રહી છે તેના પર માણેકશાએ કહ્યું કે હું તેમના લંગરમાં ગયો હતો. મેં ત્યાં ખોરાકનો સ્વાદ ચાખ્યો. આ પછી મેં વોશરૂમ જોયું અને ત્યાંના સ્વીપર સાથે હાથ મિલાવ્યા. સેમ માણેકશા દ્વારા તમામ સુવિધાઓની ચકાસણી કરવામાં આવી હતી.
આ પછી પાકિસ્તાનના સબ સુબેદાર મેજરે કહ્યું કે તેણે સેમ માણેકશાને કહ્યું હતું કે હવે મને સમજાયું કે ભારતીય સેના અમારી સામે શા માટે જીતી ગઈ. જ્યારે તમે અહીં આવ્યા ત્યારે તમે અમારી દરેક નાની જરૂરિયાતની વાત કરી. તેમજ તમે અમારા સફાઈ કામદાર સાથે હાથ મિલાવ્યો. તમે ખૂબ જ કાળજીપૂર્વક બધું સંભાળ્યું. પાકિસ્તાની સબ-સુબેદાર મેજર અધિકારીએ કહ્યું કે અમારા અધિકારીઓએ આવું કર્યું નથી. તેઓ પોતાને નવાબ માનતા હતા. તેમણે અમારી જરૂરિયાતો પર ધ્યાન આપ્યું ન હતું.
