પ્રિ-મોન્સુન વરસાદ: દેશના મોટાભાગના વિસ્તારોમાં રેકોર્ડબ્રેક ગરમી વચ્ચે લોકોની નજર આગામી ચોમાસા પર ટકેલી છે. ચોમાસું સામાન્ય રીતે જૂનમાં દસ્તક દે છે. ભારતીય ચોમાસું જૂનથી સપ્ટેમ્બર સુધી ચાલે છે. આ સમયગાળા દરમિયાન પશ્ચિમ અને મધ્ય ભારતના મોટા વિસ્તારોમાં કુલ વાર્ષિક ચોમાસાનો 90% વરસાદ પડે છે. દક્ષિણ અને ઉત્તર-પશ્ચિમ ભારતમાં કુલ વાર્ષિક ચોમાસાનો 50% થી 75% વરસાદ પડે છે. ચોમાસું 1લી જૂને કેરળ પહોંચશે. જો કે દેશના કેટલાક ભાગોમાં પ્રિ-મોન્સુન વરસાદ શરૂ થઈ ગયો છે. જેના કારણે લોકોને કાળઝાળ ગરમીમાંથી રાહત મળી રહી છે. જણાવીએ કે પ્રી-મોન્સૂન વરસાદ શું છે અને તે ચોમાસાની સિઝનથી કેવી રીતે અલગ છે.
ચોમાસા પહેલા વરસાદ કેમ પડે છે?
ચોમાસા પહેલાના વરસાદને કેરીના વરસાદ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. વર્નલ ઇક્વિનોક્સ પછી જેમ જેમ સૂર્ય ઉત્તર તરફ કેન્સરના ઉષ્ણકટિબંધ તરફ આગળ વધે છે, તેમ સમગ્ર ભારતમાં તાપમાન વધે છે, જે ચોમાસા પહેલાની ઋતુની શરૂઆત દર્શાવે છે. ભારતીય હવામાન વિભાગના જણાવ્યા અનુસાર પ્રી-મોન્સૂન માર્ચથી મે સુધી ચાલે છે. આ સમયગાળા દરમિયાનના વરસાદને ચોમાસા પહેલાનો વરસાદ કહેવામાં આવે છે. ચોમાસા પહેલાની ઋતુ ગરમી અને ભેજનો પર્યાય છે. આ દરમિયાન દિવસ-રાત કાળઝાળ ગરમીથી લોકો પરેશાન રહે છે.
પ્રિ-મોન્સૂન અન્ય કયા નામે ઓળખાય છે?
પ્રિ-મોન્સુન વરસાદ દ્વીપકલ્પના ભારતમાં ઉત્તરીય ભાગો કરતાં વહેલો શરૂ થાય છે. ઉત્તર ભારતમાં જૂનમાં ચોમાસા પહેલાનો વરસાદ પડે છે. દક્ષિણપશ્ચિમ ચોમાસું સામાન્ય રીતે 1લી જૂન સુધીમાં કેરળમાં પહોંચે છે. તો ચોમાસુ ઉત્તરપૂર્વ ભારતના કેટલાક ભાગોમાં પહોંચે છે. પૂર્વ ચોમાસાને પશ્ચિમ બંગાળમાં કાલબાઈસાખી, કર્ણાટકમાં મેંગો શાવર અને કેરળમાં બ્લોસમ શાવર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. સામાન્ય રીતે તેને એપ્રિલ વરસાદ કહેવામાં આવે છે. તે કેરીના વહેલા પાકવામાં મદદ કરે છે અને તેને ઘણીવાર ‘કેરીનો વરસાદ’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
ચોમાસાનો વરસાદ શું છે?
ચોમાસું એ વિસ્તારના પ્રવર્તમાન અથવા તીવ્ર પવનની દિશામાં મોસમી ફેરફાર છે. ચોમાસું ઘણીવાર હિંદ મહાસાગર સાથે સંકળાયેલું હોય છે. ચોમાસું હંમેશા ઠંડાથી ગરમ પ્રદેશોમાં જાય છે. ભારતમાં ચોમાસાની ઋતુ ઘણી મોટી અને વિસ્તૃત પ્રક્રિયાઓથી બનેલી છે. મે-જૂન મહિનામાં ભારતીય દ્વીપકલ્પ ઉનાળાની મોસમ દરમિયાન ગરમ બને છે, જ્યારે અરબી સમુદ્ર અને બંગાળની ખાડીમાં અને તેની આસપાસનું તાપમાન તુલનાત્મક રીતે ઓછું હોય છે. તાપમાનના આ તફાવતને કારણે સમુદ્રમાંથી પાણીના વાદળો મોટા પ્રમાણમાં ઉત્તર ભારત તરફ જાય છે અને ત્યાં જતી વખતે સમગ્ર ભારતમાં વરસાદ પડે છે, જેને ચોમાસાનો વરસાદ કહેવામાં આવે છે.
આ પણ વાંચો: ટોક્યો/ હું માખણ પર નહીં, પથ્થર પર લકીર ખેચું છું: વડાપ્રધન મોદી
