ગુજરાતમાં દારૂ પર પ્રતિબંધ છે, પરંતુ ઘણી વખત એવું બને છે કે લોકો દારૂના પ્રભાવ હેઠળ ઝૂલતા જોવા મળે છે. આવી સ્થિતિમાં ગુજરાતમાં અમદાવાદ નજીક મોતીપુરા ગામના લોકોએ દારૂનું વ્યસન સમાપ્ત કરવા માટે એક અનોખો સામાજિક પ્રયોગ હાથ ધર્યો છે. મોતીપુરા ગામના મોટાભાગના લોકો મજુરી કરી પોતાનું જીવન જીવે છે. દારૂનું વ્યસન તેમના પૈસા અને કુટુંબ બંનેને બરબાદ કરે છે, તેથી અહીં દારૂ પીનારાઓ પર દંડ લાદવા અને તેમને સજા તરીકે રાત આખી પાંજરામાં કેદ રાખવા જેવી સજા ઉપયોગમાં લેવામાં આવી છે. આ પ્રયોગના પરિણામો એટલા હકારાત્મક છે કે હવે અમદાવાદ, અમરેલી, રાજકોટ, કચ્છ જેવા ઘણા જિલ્લાઓના ગામોએ પણ તેને અપનાવી રહ્યા છે.
દારૂથી છુટકારો મેળવવાની એક અનોખી યુક્તિ, અમદાવાદના સાણંદથી માત્ર 7 કિમી દૂર મોતીપુરા ગામ છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી દારૂની બદીનો સામનો કરી રહ્યું છે. ગામમાં 100 થી વધુ આવી મહિલાઓ છે જે દારૂના કારણે વિધવા બની છે. દારૂની દુર્ઘટનાને રોકવા માટે સરકારને અનેક વખત આવેદનપત્ર પણ આપવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ જો કોઈ પગલાં લેવામાં ન આવ્યા તો ગામના લોકોએ અહીં એક અનોખી પહેલ શરૂ કરી. ગામની મહિલાઓની મદદથી એક પાંજરું તૈયાર કરવામાં આવે છે અને જે વ્યક્તિ દારૂ પીવે છે તેને એક જ પાંજરામાં આખી રાત માટે કેદ કરવામાં આવે છે. આ સિવાય તેના પર 25 સો રૂપિયાનો દંડ પણ લગાવવામાં આવી રહ્યો છે. વળી, દંડમાંથી એકત્ર થયેલી રકમ ગામના વિકાસ માટે વપરાય છે.
અન્ય ગ્રામજનો પણ આ પદ્ધતિ અપનાવી રહ્યા છે, મોતીપુરા ગામના સરપંચ બાબુ નાયકે જણાવ્યું કે આ પ્રયોગ અન્ય ગામવાળા પણ આ જ નુસખો અપનાવી રહ્યા છે. તેમણે પોતાના ગામમાં પણ આ પ્રયોગ કરવાનું શરૂ કર્યું છે. અત્યાર સુધી આ પ્રકારનો પ્રયોગ 24 ગામોમાં શરૂ કરવામાં આવ્યો છે. આ પ્રયોગની સફળતા પાછળ ગામની મહિલાઓનો મોટો ફાળો છે. મહિલા જ શરાબી ગામની વ્યક્તિ વિશે માહિતી આપે છે અને માહિતી આપનારી મહિલાની ઓળખ ગુપ્ત રાખવામાં આવે છે. દંડ તરીકે એકત્ર કરવામાં આવેલી રકમમાંથી મહિલાઓને 501 અથવા 1100 નું ઈનામ પણ આપવામાં આવે છે.
મોતીપુરા ગામનો આ નુસખો જોઈને, વિરમગાંવના કમોટા ગામના સરપંચ જીગભાઈ, જેમણે પોતાના ગામમાં તેને શરૂ કર્યો, કહે છે કે અમારા ગામમાં અમે ત્રણ હજારનો દંડ રાખ્યો છે. જ્યાં સુધી દંડ ન ભરે ત્યાં સુધી આવી વ્યક્તિને છોડવામાં આવતી નથી. આનાથી આપણા ગામમાં ઘણો બદલાવ આવ્યો છે. આ પ્રયોગને કારણે ગામમાં સકારાત્મક વાતાવરણ સર્જાયું છે. રાત આખી પાંજરામાં બંધ હોવાથી, સંબંધિત વ્યક્તિ શરમથી ફરી ભૂલ ન કરે અને દારૂને સ્પર્શ કરવાથી ડરે છે. તેને પાંજરામાં પાણીની માત્ર એક બોટલ મળે છે.
