યુકેમાં હોસ્પિટલો નર્સોની અછત સાથે ઝઝૂમી રહી છે. આ ગંભીર સ્થિતિને યુરોપિયન યુનિયન (EU)માંથી આવતા નર્સિંગ સ્ટાફના પરત આવવા સાથે જોડવામાં આવી રહી છે.
કોવિડ રોગચાળાની શરૂઆતમાં આરોગ્ય કર્મચારીઓના યોગદાન માટે બિરદાવતું બ્રિટન હવે નર્સોની તીવ્ર અછતને કારણે ઊભી થયેલી ખરાબ પરિસ્થિતિથી ચિંતિત છે. માહિતી અનુસાર, નેશનલ હેલ્થ સર્વિસ એટલે કે NHS હોસ્પિટલોમાં લગભગ ચાલીસ હજાર રજિસ્ટર્ડ નર્સની જગ્યાઓ ખાલી છે. કોવિડમાંથી બહાર નીકળવાના પ્રયાસોને આના કરતા મોટો આંચકો મળી શકે છે. આનું ઉદાહરણ સ્કોટલેન્ડમાં જોવા મળ્યું હતું જ્યાં કોવિડને પગલે નર્સોની જરૂરિયાતને પહોંચી વળવા તાજેતરમાં લશ્કરી કર્મચારીઓને તૈનાત કરવા પડ્યા હતા.
સામાન્ય આરોગ્ય વિભાગો હોય કે કટોકટીની સેવાઓ હોય, સમગ્ર યુકેની મોટાભાગની હોસ્પિટલોમાં શિફ્ટ દરમિયાન જરૂરી સંખ્યામાં નર્સોને પૂરી કરવી એ એક પડકાર બની ગયું છે. ઓક્સફર્ડ સિટીની જ્હોન રેડક્લિફ હોસ્પિટલના નિયોનેટલ વિભાગના ડૉ. અમિત ગુપ્તાએ વાતચીતમાં જણાવ્યું હતું કે “બાકીના બ્રિટનની જેમ, અમારે પણ અહીં ઘણી સમસ્યાઓ છે. અમારી હોસ્પિટલ યુકેની બહારથી નર્સિંગ સ્ટાફની ભરતી કરી રહી છે. અછત.”
નર્સિંગ કટોકટી નવી નથી
નર્સિંગની આ કટોકટી નવી નથી. છેલ્લા કેટલાક સમયથી યુકેમાં એવી ચર્ચા ચાલી રહી છે કે જો રોગચાળા દરમિયાન નર્સોની અછતને દૂર કરવામાં નહીં આવે તો તેના પરિણામો ખરાબ આવશે. ગયા વર્ષે, સંસદની પબ્લિક એકાઉન્ટ્સ કમિટીએ કહ્યું હતું કે દેશના આરોગ્ય વિભાગને નેશનલ હેલ્થ સર્વિસ (NHS) માં કેટલા, ક્યાં અને કેવા પ્રકારના સ્પેશિયલાઇઝેશન નર્સિંગ સ્ટાફની જરૂર છે તે વિશે જાણ નથી. સરકારે 2025 સુધીમાં પચાસ હજાર નર્સોની ભરતી કરવાનું વચન આપ્યું હતું, પરંતુ સમિતિએ કહ્યું કે આ માટે સરકારની કોઈ યોજના નથી.
વડા પ્રધાન બોરિસ જ્હોન્સનની સરકાર પર સ્વાસ્થ્ય જરૂરિયાતોને લઈને સતત દબાણ છે. એક તરફ કોવિડનો પડકાર અકબંધ છે, તો બીજી તરફ એકેડેમી ઓફ મેડિકલ સાયન્સની ચેતવણી, આ શિયાળામાં ફ્લૂના કારણે પંદર હજારથી સાઠ હજાર મૃત્યુનો અંદાજ. સંજોગો સૂચવે છે કે નર્સોની અછત આગળ જતાં વધુ વિકરાળ સ્વરૂપ ધારણ કરી શકે છે.
બ્રેક્ઝિટ, કોવિડ અને નર્સ
છેલ્લા કેટલાક દિવસોમાં, લારી ચાલકોની અછતને કારણે, પેટ્રોલની અછત અને ખાણી-પીણીના પ્રવાહ પર અસર બ્રેક્ઝિટની જમીની અસરની ઝલક આપે છે. સામાન્ય જીવન પર બ્રેક્ઝિટની અસરનું બીજું એક ચિંતાજનક ઉદાહરણ નર્સોની અછત પણ કહી શકાય. બ્રિટનમાં પ્રોફેશનલ નર્સો માટેની નિયમનકારી સંસ્થા નર્સિંગ એન્ડ મિડવાઇફરી કાઉન્સિલના આંકડા દર્શાવે છે કે યુરોપિયન ઇકોનોમિક એરિયામાંથી યુકેમાં કામ કરતી નર્સોની સંખ્યામાં નેવું ટકાનો ઘટાડો થયો છે. કાઉન્સિલ રજિસ્ટર મુજબ, માર્ચ 2016 સુધી આ સંખ્યા 9,389 હતી, જે માર્ચ 2021માં ઘટીને 810 થઈ ગઈ.
EU નાગરિકતા ધરાવતા નર્સિંગ સ્ટાફમાં ઘટાડો હાઉસ ઓફ કોમન્સ લાઇબ્રેરીના આંકડાઓ દ્વારા પણ પુષ્ટિ મળે છે, જે મુજબ જૂન 2016 માં EUમાંથી નર્સોની સંખ્યા કુલ નર્સોના 7.4 ટકા હતી. માર્ચ 2021માં આ સંખ્યા ઘટીને 5.6 ટકા થઈ ગઈ. સમસ્યાઓ અહીં અટકી ન હતી. જુલાઈ 2020 માં, રોયલ કોલેજ ઓફ નર્સિંગ (RCN) દ્વારા કરવામાં આવેલા સર્વેક્ષણમાં જાણવા મળ્યું હતું કે ત્રણમાંથી એક નર્સે તણાવપૂર્ણ રોગચાળાનો અનુભવ કર્યા પછી એક વર્ષની અંદર NHS છોડવાની ઈચ્છા વ્યક્ત કરી હતી. જેમાં ઓછા પગારની સાથે નર્સોના યોગદાન માટે જરૂરી માન ન મળવાથી ઉભી થતી હતાશા પણ સામે આવી હતી.
બગડતી પરિસ્થિતિ વિશે વાત કરતા, RCNના ઈંગ્લેન્ડના ડિરેક્ટર પેટ્રિશિયા માર્ક્વિસે તાજેતરમાં બીબીસીને જણાવ્યું હતું કે “અમે વિદેશથી આવેલા નર્સિંગ સ્ટાફનું સ્વાગત કરીએ છીએ. તેઓ બ્રિટન માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે પરંતુ સરકારે જોવું જોઈએ કે જે નર્સોએ આ દરમિયાન કામ કર્યું છે તેમની શારીરિક અને માનસિક સ્થિતિ શું છે. રોગચાળો હોસ્પિટલોમાં સ્ટાફની અછતને કારણે દર્દીઓની લાંબી રાહ જોવી અને આરોગ્ય કર્મચારીઓ સામે હિંસાના અહેવાલો એ ચિત્રનું બીજું પાસું છે જેની સામે બ્રિટનના સૌથી મોટા નર્સિંગ ટ્રેડ યુનિયન યુનિસન સહિત છ તબીબી સંસ્થાઓએ તાજેતરમાં અવાજ ઉઠાવ્યો હતો.
ભારત અને ફિલિપાઈન્સની નર્સો પર આધાર
એક તરફ, યુરોપિયન નર્સોની સંખ્યામાં ઘટાડો થયો છે, ત્યારે યુરોપિયન યુનિયન સિવાયના દેશોની નર્સોની સંખ્યામાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. NHS તેની હોસ્પિટલોમાં નર્સોની અછતને પહોંચી વળવા UK અને EU બહારથી સ્ટાફ મેળવવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. આ દેશોમાં ભારત અને ફિલિપાઈન્સ સૌથી આગળ છે. હાઉસ ઓફ કોમન્સ લાઇબ્રેરીના જણાવ્યા અનુસાર, આ વર્ષે માર્ચ સુધી નોંધાયેલા ડેટા અનુસાર, ચોત્રીસ હજાર પાંચસો અને દસ નર્સ એશિયન છે અને તેમાંથી લગભગ પચાસ ટકા એટલે કે સત્તર હજાર આઠસો પંચાવન ભારતીય નાગરિકતા ધરાવે છે.
કોવિડની શરૂઆતથી જ સતત ફરજ પર રહેલા નીના જોસી વર્ષ 2005માં કેરળથી લંડન આવી હતી. રોયલ લંડન હોસ્પિટલમાં કામ કરતી નીના કહે છે કે કોવિડની પ્રથમ લહેર માટે કોઈ તૈયાર નહોતું. ઓછા સ્ટાફ સાથે કામ કર્યા પછી અને આટલા બધા મૃત્યુ જોઈને અસ્વસ્થ થવું સ્વાભાવિક છે પણ નોકરી છોડવાનો વિચાર ક્યારેય આવ્યો નહીં. તેણી દલીલ કરે છે કે “અમે અમારા પરિવારને અહીં કામ કરવા માટે છોડીને ભારત આવ્યા હતા. પછી આ જીવન બની ગયું, હવે આ સિવાય બીજું કોઈ કામ કરવું શક્ય નથી.”
નર્સોની અછતના અન્ય કારણો
કોરોના સામે લડવામાં વિતાવેલા ખૂબ જ મુશ્કેલ દિવસોને યાદ કરતા, કેરળથી આવેલી અન્ય એક નર્સ શાંતી જ્યોર્જે સ્ટાફની અછતના ઘણા કારણો ગણાવ્યા. લંડનની એક મોટી NHS હોસ્પિટલની નર્સ શાંટી કહે છે, “કેટલીક નર્સોને પોતાને એવી બીમારીઓ હતી જેના કારણે કોવિડ દરમિયાન કામ કરવું તેમના માટે સલામત નહોતું. જેઓ નિવૃત્તિની નજીક હતા તેઓ ગભરાઈ ગયા હતા. જે મહિલા નર્સો ગર્ભવતી હતી તેમને બોલાવવાનું પણ અશક્ય બની ગયું હતું. નર્સોની અછતને પહોંચી વળવા માટે જે આરોગ્ય કર્મચારીઓને રોકી દેવામાં આવ્યા હતા તેઓને પણ તાલીમ આપવામાં આવી ન હતી. હવે નવા લોકો આવી રહ્યા છે તેથી કદાચ સ્થિતિમાં સુધારો થશે.
પરિસ્થિતિ સુધરવાની આશા સાથે પોતાની જવાબદારી નિભાવતા નર્સિંગ સ્ટાફની સામે બહુ વિકલ્પો નથી. ડૉ. ગુપ્તા માને છે કે બ્રિટનને આ સમયગાળાથી આગળ લઈ જવા માટે નર્સનો વધુ સારો પગાર, સ્થાનિક રીતે પ્રશિક્ષિત સ્ટાફની સંખ્યામાં વધારો અને વિદેશી ભરતીના મિશ્ર મોડલની જરૂર પડશે. દરમિયાન, ફિલિપાઈન્સની નર્સોની નવી બેચ બ્રિટન પહોંચી છે. જ્યાં સુધી સરકારી સ્તરે લાંબા ગાળાના પગલાં લેવામાં ન આવે ત્યાં સુધી યુકેની ધરતી પરની દરેક નર્સ આશાનું કિરણ છે.
