મંતવ્ય વિશેષ/ હું મહાત્મા ગાંધીના પગલે ચાલી રહ્યો છું… ઈમરાન ખાને પોતાની સરખામણી ભારતના રાષ્ટ્રપિતા સાથે કેમ કરી?

ઈમરાન ખાને એક ઈન્ટરવ્યુમાં આરોપ લગાવ્યો હતો કે પાકિસ્તાન સરકાર તેમને જેલમાં ધકેલી દેવાનો અને ચૂંટણી લડવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે કારણ કે જો તેઓ બહાર રહેશે તો તેમની પાર્ટી વધુ મજબૂત બનશે. ઈમરાને દાવો કર્યો હતો કે પીટીઆઈ (PTI) આજે પણ ચૂંટણી જીતવા સક્ષમ છે. ત્યારે જોઈએ અહેવાલ

પાકિસ્તાનના પૂર્વ વડાપ્રધાન ઈમરાન ખાને (Imran Khan) કહ્યું છે કે તેઓ અને તેમની પાર્ટી મોટી સંખ્યામાં ધરપકડો અને આરોપો છતાં પાકિસ્તાનની આગામી ચૂંટણી જીતવા માટે સક્ષમ છે. ઈન્ટરનેશનલ મેગેઝિન ‘ધ ઈન્ડિપેન્ડન્ટ’ને આપેલા ઈન્ટરવ્યુમાં ઈમરાને પોતાની સરખામણી નેલ્સન મંડેલા અને મહાત્મા ગાંધી જેવા ઈતિહાસના મહાન નેતાઓ સાથે કરી હતી. પાકિસ્તાનમાં 9 મેની હિંસાના સંબંધમાં અત્યાર સુધીમાં મોટી સંખ્યામાં પીટીઆઈ કાર્યકરોની ધરપકડ કરવામાં આવી છે. ઈમરાન ખાન પોતે સેંકડો આરોપોનો સામનો કરી રહ્યા છે અને તેમને દરરોજ કોર્ટમાં હાજર થવું પડે છે. ઈન્ટરવ્યુમાં ઈમરાને કહ્યું, ‘મને ખબર છે કે તેઓ મને ફરીથી જેલમાં નાખશે. તેમાં બિલકુલ સમય લાગશે નહીં કારણ કે તેમને ડર છે કે જો હું બહાર રહીશ તો મારી પાર્ટી ખૂબ જ મજબૂત બની જશે. તેથી જ અમને જેલમાં નાખીને ચૂંટણી લડવાથી રોકવાના અનેક પ્રયાસો થઈ રહ્યા છે. ઇમરાને કહ્યું, “તેઓ જેટલા અમને દબાવવાનો પ્રયાસ કરશે, પીટીઆઈને તેટલું જ સમર્થન મળશે.” તેમણે કહ્યું કે તેમનો કોઈ સ્વાર્થ નથી અને તેઓ નેલ્સન મંડેલા (Nelson Mandela) , મહાત્મા ગાંધી (Mahatma Gandhi) અને મોહમ્મદ અલી ઝીણા જેવા નેતાઓના પગલે ચાલશે.

ઈમરાન ખાને કહ્યું, ‘હું રાજનીતિમાં કરિયર બનાવવા નથી આવ્યો. હું કોઈને રાજનીતિમાં કારકિર્દી બનાવવાની સલાહ આપતો નથી. રાજકારણ એ સૌથી ખરાબ કારકિર્દી છે. રાજકારણનો એક હેતુ હોય છે. નેલ્સન મંડેલા, મહાત્મા ગાંધી, ઝીણા જેવા લોકો આઝાદી માટે લડ્યા. તે નિઃસ્વાર્થ સેવક છે. તેથી જ તેઓ મને પ્રેરણા આપે છે. તેને ક્યારેય સત્તા જોઈતી નહોતી. તેઓ એક ધ્યેય માટે લડ્યા. ઈમરાને વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો કે જ્યારે પણ ચૂંટણી આવશે ત્યારે પીટીઆઈ જીતશે.

વર્તમાન શહેબાઝ સરકારે ગયા વર્ષે સત્તામાંથી બહાર થયા બાદ ઈમરાન વિરુદ્ધ અનેક કેસ નોંધ્યા છે. ભ્રષ્ટાચાર, હત્યા, હુમલો, રાજદ્રોહ અને આતંકવાદના મામલામાં PTI ચીફ વિરુદ્ધ લગભગ 170 કેસ નોંધાયેલા છે. જો કે, ઈમરાનની પાર્ટી આરોપ લગાવી રહી છે કે આ તમામ રાજકીય રીતે પ્રેરિત છે અને આ આરોપો માત્ર ઈમરાનને સત્તામાં પાછા આવતા રોકવા માટે લગાવવામાં આવી રહ્યા છે.

ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન ઇમરાન ખાન મંગળવારે ભ્રષ્ટાચાર (Corruption) ના કેસમાં દેશની ટોચની ભ્રષ્ટાચાર વિરોધી તપાસ એજન્સી સમક્ષ હાજર થવાના છે તેના કલાકો પહેલાં, પાકિસ્તાન સરકારે ભ્રષ્ટાચાર વિરોધી કાયદાઓને રાતોરાત વધુ કડક બનાવ્યા છે. ઝિયારત માટે રાષ્ટ્રપતિ આરિફ અલ્વીની ગેરહાજરીમાં કામ કરી રહેલા સેનેટના અધ્યક્ષ સાદિક સંજરાનીએ નેશનલ એકાઉન્ટેબિલિટી બ્યુરો (એનએબી)ને તપાસના સમયગાળા દરમિયાન શંકાસ્પદની ધરપકડ કરવા અને પ્રથમ 15 વર્ષમાં શંકાસ્પદ વ્યક્તિની ધરપકડ કર્યા પછી એનએબી કોર્ટમાં જવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો. દિવસોને બદલે હવે 30 દિવસની અટકાયતની જોગવાઈને મંજૂરી આપવાનો વટહુકમ.

આ વટહુકમ વડાપ્રધાન શાહબાઝ શરીફની સલાહ પર બહાર પાડવામાં આવ્યો છે. સંજરાણી દ્વારા હસ્તાક્ષર કરાયેલ નોટિફિકેશનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, “વડાપ્રધાનના સૂચનને સારાંશના પેરા 6માં મંજૂરી આપવામાં આવી છે.” તે રાષ્ટ્રીય જવાબદારી (સુધારા) વટહુકમ, 2023 પર હસ્તાક્ષર સાથે લાગુ કરવામાં આવ્યો છે. આ ફેરફારો મધ્યરાત્રિની આસપાસ કરવામાં આવ્યા હતા અને ખાનને NAB સમક્ષ હાજર થવાના થોડા કલાકો પહેલા કરવામાં આવ્યા હતા.

ઇમરાન ખાન (70) તેની પત્ની બુશરા બીબી સાથે લાહોરથી ઇસ્લામાબાદ જવા રવાના થયા હતા કારણ કે બંને અલ-કાદિર ટ્રસ્ટ કેસમાં NAB સમક્ષ હાજર થવાના હતા. તેમની મીડિયા ટીમે વોટ્સએપ મેસેજમાં આ માહિતી આપી હતી. અલ-કાદિર ટ્રસ્ટ કેસ ઓછામાં ઓછા 50 અબજ રૂપિયાના ભ્રષ્ટાચારનો છે. ખાને કોઈપણ ગેરરીતિનો ઇનકાર કર્યો છે અને સરકાર પર રાજકીય કારણોસર તેમને નિશાન બનાવવાનો આરોપ લગાવ્યો છે.

અમેરિકાની મદદથી ઈન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ પાસેથી 3 બિલિયન ડોલરની લોન લઈને ગર્વ અનુભવતા પાકિસ્તાનને વિશ્વની અગ્રણી રેટિંગ એજન્સીઓએ હવે મોટી ચેતવણી આપી છે. બંને એજન્સીઓએ સ્પષ્ટપણે કહ્યું છે કે શાહબાઝ શરીફ (Shehbaz Sharif)  સરકારને IMF લોન સિવાય વધુ આર્થિક મદદની જરૂર છે. તેમણે કહ્યું કે વધુ નાણાકીય સહાય વિના, પાકિસ્તાન ન તો લોન ચૂકવી શકશે અને ન તો તેની અર્થવ્યવસ્થા સુધારી શકશે. મૂડીઝ અને ફિચની ચેતવણી બાદ હવે પાકિસ્તાનના ધબકારા વધી ગયા છે.

આ વૈશ્વિક રેટિંગ એજન્સીઓએ જણાવ્યું કે પાકિસ્તાને આ નાણાકીય વર્ષમાં જ 25 અબજ ડોલરની લોન ચૂકવવાની છે. આ પાકિસ્તાનના વર્તમાન વિદેશી મુદ્રા ભંડાર (forex reserves) કરતાં 7 ગણું વધુ છે. આ પાકિસ્તાને તાજેતરમાં મંજૂર IMF $ 3 બિલિયનની લોન કરતાં ઘણું વધારે છે. તેમણે કહ્યું કે IMF દ્વારા પાકિસ્તાનને આર્થિક મદદનું આશ્વાસન આપવામાં આવ્યું હોવા છતાં તે અપૂરતું સાબિત થવાનો ભય છે. તે પણ જ્યારે ચાલુ ખાતાની ખાધ મોટી થઈ ગઈ છે.

આ દરમિયાન, એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે પાકિસ્તાન સરકારે IMFની ઘણી કડક શરતો સ્વીકારી લીધી છે, જેના પરિણામો આવનારા દિવસોમાં ત્યાંના લોકોને ભોગવવા પડી શકે છે. પાકિસ્તાનમાં ઊર્જાના ભાવમાં નોંધપાત્ર વધારો થઈ શકે છે. આ સિવાય શાહબાઝ સરકાર ટેક્સના દરમાં પણ વધારો કરશે. આ સિવાય સરકારને ખર્ચ ઘટાડવા માટે પણ કહેવામાં આવ્યું છે. જો પાકિસ્તાન આવું નહીં કરે તો તેના માટે IMF પાસેથી સંપૂર્ણ 3 બિલિયન ડોલરની લોન મેળવવી મુશ્કેલ બની જશે.

પાકિસ્તાનમાં ઓક્ટોબર મહિનામાં ચૂંટણી યોજાવા જઈ રહી છે. ઈમરાન ખાન માટે ચૂંટણીમાં ભાગ લેવાની બહુ ઓછી તક બચી છે. વિશ્લેષકોનું કહેવું છે કે આ સામાન્ય ચૂંટણીને જોતા એ કહેવું મુશ્કેલ છે કે શાહબાઝ સરકાર દેશમાં કઠિન સુધારા લાગુ કરશે. ઈમરાન ખાન દેશમાં લોકશાહી બચાવવા માટે દુનિયાને સતત આજીજી કરી રહ્યા છે. બીજી તરફ શાહબાઝ સરકાર અને પાકિસ્તાન સેનાએ 9 મેની હિંસા માટે ઈમરાન ખાન વિરુદ્ધ આર્મી કોર્ટમાં કેસ ચલાવવાની તૈયારીઓ તેજ કરી દીધી છે. ઘણા વિશ્લેષકોનું કહેવું છે કે ઈમરાન ખાન પર ચૂંટણી પહેલા પ્રતિબંધ મુકવામાં આવશે જેથી તેઓ ચૂંટણી લડી ન શકે.

લશ્કર, જૈશ-એ-મોહમ્મદ (Jaish-e-Mohammed) જેવા કાશ્મીરી આતંકવાદી સંગઠનોને પોષનાર પાકિસ્તાન ફરી એકવાર ડિફોલ્ટથી બચી ગયું છે. પાકિસ્તાનની શેહબાઝ સરકાર દ્વારા છેલ્લા કેટલાય મહિનાઓથી ભીખ માંગ્યા બાદ ઈન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ (IMF) એ આખરે $3 બિલિયનનું બેલઆઉટ પેકેજ આપ્યું છે. પાકિસ્તાની મીડિયા અનુસાર, IMFને પાકિસ્તાનને લોન આપવા દબાણ કરવામાં અમેરિકાએ મોટી ભૂમિકા ભજવી છે. આ એ જ અમેરિકા છે જેણે પીએમ મોદીની મુલાકાત દરમિયાન લશ્કર, જૈશ અને અલ કાયદા જેવા આતંકવાદી સંગઠનોને આશ્રય આપવા બદલ પાકિસ્તાનની ટીકા કરી હતી. અમેરિકાની આ ડબલ ગેમ પર હવે નિષ્ણાતો સવાલ ઉઠાવી રહ્યા છે.

જાણીતા આંતરરાષ્ટ્રીય મામલાના નિષ્ણાત બ્રહ્મા ચેલ્લાનીએ ટ્વીટ કરીને અમેરિકાની બેવડી નીતિ પર પ્રહાર કર્યા છે. ચેલ્લાનીએ કહ્યું, ‘યુએસ અને તેના ભાગીદાર દેશો પાસે IMFના નિર્ણયો પર નિર્ણાયક સત્તા છે. હવે આ દેશો પાકિસ્તાનને ડિફોલ્ટથી બચાવવા માટે આગળ આવ્યા છે અને 3 અબજ ડોલરની લોન આપી છે. અમેરિકા પાકિસ્તાનને ડૂબવા નથી દેતું. આટલું જ નહીં, અમેરિકા ભારત સામે પોતાની ફાયરપાવરને સુધારવા માટે પાકિસ્તાનના F-16 ફાઈટર જેટને આધુનિક બનાવી રહ્યું છે.

દરમિયાન પાકિસ્તાની અખબાર ડોને ખુલાસો કર્યો છે કે પડદા પાછળ અમેરિકાએ પાકિસ્તાનને IMF પાસેથી લોન મેળવવામાં મદદ કરી હતી. તે પણ ત્યારે જ્યારે પાકિસ્તાને IMF સાથે કરેલા તમામ વચનો પૂરા કર્યા ન હતા. આટલું જ નહીં, શાહબાઝ સરકારે IMFની તમામ શરતો ન માની તો અમેરિકાએ પાકિસ્તાનને ડિફોલ્ટથી બચાવવા માટે મદદ કરી. એક પાકિસ્તાની રાજદ્વારી સૂત્રએ કહ્યું, ‘અમેરિકાએ સમગ્ર પ્રક્રિયા દરમિયાન પાકિસ્તાનની મદદ કરી. જોકે, અમેરિકાએ પણ ભારપૂર્વક કહ્યું છે કે IMF સાથે કરવામાં આવેલા તમામ સુધારા વચનો પૂરા કરવામાં આવશે.