PM નરેન્દ્ર મોદી ગુરુવારે 2 દિવસના ફ્રાન્સ પ્રવાસ પર Strategic Partner રવાના થયા છે. 14 વર્ષ બાદ કોઈ ભારતીય વડાપ્રધાન ફ્રાંસની નેશનલ ડે પરેડમાં ભાગ લેશે. અગાઉ 2009માં તત્કાલિન ભારતીય પીએમ મનમોહન સિંહે આ કાર્યક્રમમાં ભાગ લીધો હતો. તેઓ પ્રથમ ભારતીય વડાપ્રધાન હતા જેમને ફ્રાન્સ દ્વારા નેશનલ ડે પરેડમાં આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું હતું.
1998માં જ્યારે ભારતે પોખરણમાં પરમાણુ પરીક્ષણ કર્યું ત્યારે અમેરિકા અને અન્ય પશ્ચિમી દેશોએ ભારત પર ઘણા નિયંત્રણો લાદ્યા હતા. ત્યારે પશ્ચિમમાં ફ્રાન્સ એકમાત્ર એવો દેશ હતો જેણે ભારતને સમર્થન આપ્યું હતું. આ તે સમય હતો જ્યારે બંને દેશો વચ્ચે મિત્રતાની શરૂઆત થઈ હતી.
1998માં ભારત અને ફ્રાન્સ એકબીજાના Strategic Partner વ્યૂહાત્મક ભાગીદાર બન્યા. બંને દેશોએ વ્યૂહાત્મક ભાગીદાર બનવા માટે કરાર કર્યા હતા. તે 2023માં 25 વર્ષ પૂર્ણ કરી રહી છે. આવી સ્થિતિમાં, વ્યૂહાત્મક ભાગીદાર બનવાની સિલ્વર જ્યુબિલીના અવસર પર, ફ્રાન્સે ભારતના વડા પ્રધાનને રાષ્ટ્રીય દિવસ પરેડ માટે આમંત્રણ આપ્યું છે.
ભારત વિશ્વની સૌથી મોટી ઉભરતી અર્થવ્યવસ્થાઓમાંની એક છે. ભારતનું અર્થતંત્ર 3.75 ટ્રિલિયન ડોલરનું છે. જ્યારે, ફ્રાન્સ એક વિકસિત અર્થતંત્ર છે. આવી સ્થિતિમાં બંને દેશોને એકબીજાની જરૂર છે.
આ કાર્યક્રમમાં પીએમ મોદીને આમંત્રિત કરવાથી ફ્રાન્સ ભારતને કેવી રીતે મહત્વ આપે છે તે દર્શાવે છે. ફ્રાન્સ અર્થતંત્ર, સંરક્ષણ, જળવાયુ પરિવર્તન અને આતંકવાદ જેવા મુદ્દાઓ પર ભારત સાથે મળીને કામ કરવા માંગે છે. આ કારણોસર ફ્રાન્સે આ ઐતિહાસિક અવસર પર ભારતના વડાપ્રધાનને બોલાવ્યા છે.
ચોક્કસપણે, અન્ય પશ્ચિમી દેશોની જેમ, ફ્રાન્સે પણ Strategic Partner પોતાના ફાયદા માટે રાષ્ટ્રીય દિવસ પર ભારતીય વડા પ્રધાનને આમંત્રણ આપ્યું છે. SIPRI અનુસાર, ભારત વિશ્વનો સૌથી મોટો હથિયાર ખરીદનાર દેશ છે. તે જ સમયે, ફ્રાન્સ વિશ્વમાં ત્રીજું સૌથી મોટું હથિયાર વેચનાર દેશ છે.
ફ્રાન્સ અને ભારત વચ્ચે વિશ્વના અલગ-અલગ મુદ્દાઓ પર વર્ષોથી બંને વચ્ચે સારી ભાગીદારી છે. આમાંના કેટલાક મુદ્દાઓ છે…
2018 અને 2022 ની વચ્ચે ભારતે તેના 30% હથિયાર ફ્રાન્સ પાસેથી ખરીદ્યા છે. ભારત અને ફ્રાન્સ વચ્ચે વાર્ષિક આશરે 90 હજાર કરોડ રૂપિયાનો વેપાર થાય છે. તે સ્પષ્ટ છે કે ભારત ફ્રાન્સ માટે મોટું બજાર છે. આ જ કારણ છે કે ભારત સાથે સારા સંબંધો રાખવા તેની પોતાની મજબૂરી પણ છે.
પ્રથમ મુદ્દો – યુએનએસસીમાં ફેરફાર
ફ્રાન્સ સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદ (UNSC)નું કાયમી સભ્ય છે. ભારત Strategic Partner લાંબા સમયથી UNSCમાં ફેરફારની માંગ કરી રહ્યું છે. ભારતનું માનવું છે કે યુએનની રચના બાદ દુનિયામાં ઘણો બદલાવ આવ્યો છે. આવી સ્થિતિમાં વિશ્વનું સંચાલન કરતી સંસ્થામાં પણ પરિવર્તન જરૂરી છે.
યુએનએ કેટલાક દેશોના નિર્દેશોનું પાલન કરવાનું બંધ કરવું જોઈએ. ફ્રાન્સ પણ ભારતની આ માંગણીઓનું સમર્થન કરે છે. બીજી તરફ, ભારત યુએનએસસીમાં કાયમી સભ્યપદની માંગ કરે છે. જ્યારે પણ આ અંગે મતદાન થયું ત્યારે ફ્રાન્સે માત્ર ભારતનો પક્ષ લીધો છે.
બીજો મુદ્દો – બહુ-ધ્રુવીય વિશ્વની ઇચ્છા
ભારતની જેમ ફ્રાન્સ પણ મલ્ટી પોલર વર્લ્ડનું સમર્થક છે. આનો અર્થ એ છે કે બંને દેશો વિશ્વમાં કોઈ એક દેશનું વર્ચસ્વ થવા દેવા માંગતા નથી. તેનું લેટેસ્ટ ઉદાહરણ ફ્રાન્સનું ચીન પર અમેરિકા સામેનું વલણ છે. નાટોનું સભ્ય હોવા છતાં ફ્રાન્સે સ્પષ્ટ કહ્યું હતું કે તે અમેરિકાના કહેવા પર ચીન પર કાર્યવાહી નહીં કરે. તાઈવાનના મામલામાં ફ્રાન્સ પણ ચીનનું સમર્થન કરે છે. બીજી તરફ જો ભારતની વાત કરીએ તો ભારત શીતયુદ્ધના સમયથી કોઈપણ એક છાવણીનું સમર્થક હોવાનો વિરોધ કરી રહ્યું છે. આ સિવાય ઈસ્લામિક આતંકવાદ સામેની લડાઈમાં પણ બંને દેશ એક સાથે ઉભા છે.
ત્રીજો મુદ્દો – સંરક્ષણમાં ભાગીદારી
યુક્રેન યુદ્ધ બાદથી ભારત શસ્ત્રો માટે રશિયા પર તેની નિર્ભરતા ઘટાડવા માંગે છે. તે આ માટે માર્ગો શોધી રહ્યો છે. ભારત કોઈ એક દેશ પર નિર્ભર રહેવાને બદલે સેના માટે અલગ-અલગ દેશો પાસેથી વધુ સારા હથિયારો ખરીદી રહ્યું છે. PM મોદીના અમેરિકા પ્રવાસ દરમિયાન ભારતે MQ-9 ડ્રોન ડીલ પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે. તે જ સમયે, જર્મની સાથે 6 સબમરીન બનાવવાનો કરાર Strategic Partner નિશ્ચિત હોવાનું માનવામાં આવે છે. ભારતે ફ્રાન્સ પાસેથી 36 રાફેલ ફાઈટર જેટ લીધા છે.
PM મોદીની ફ્રાંસ મુલાકાત દરમિયાન 26 વધુ રાફેલની જાહેરાત પણ થઈ શકે છે. આ ભારતીય નૌકાદળ માટે ખરીદવામાં આવી રહ્યા છે. ઉપરાંત, ભારતની મઝાગોન ડોકયાર્ડ્સ લિમિટેડ એટલે કે MDLને ફ્રાન્સ સાથે મળીને વધુ ત્રણ સ્કોર્પિન-ક્લાસ એટેક સબમરીન બનાવવાની તક મળી શકે છે.
ફ્રાન્સ આ વખતે ભારતને જે 26 રાફેલ જેટ આપી રહ્યું છે તેનો ઉપયોગ નેવી કરશે. સમુદ્રની વાત કરીએ તો અત્યારે ભારત સામે જે ખતરો છે તે ચીનથી છે. ભારત આ રાફેલ જેટનો ઉપયોગ ઈન્ડો-પેસિફિકમાં ચીન સામે તેની સ્થિતિ મજબૂત કરવા માટે કરશે. આવી સ્થિતિમાં, એવું કહી શકાય કે સીધું નહીં, પરંતુ ફ્રાન્સ ભારત દ્વારા ઈન્ડો-પેસિફિકમાં પોતાની હાજરી નોંધાવવા માંગે છે.
વાસ્તવમાં વર્ષ 2021માં અમેરિકા, બ્રિટન અને ઓસ્ટ્રેલિયાએ મળીને ઈન્ડો-પેસિફિકને લઈને એક સંસ્થાની રચના કરી હતી. શરૂઆતમાં ફ્રાંસને પણ તેનું સભ્ય બનાવવાની વાત થઈ હતી. જોકે છેલ્લી ઘડીએ તેને પડતું મૂકાયું હતું.. આ અંગે ફ્રાન્સે ભારે નારાજગી વ્યક્ત કરી હતી. અમેરિકા, બ્રિટન અને ઓસ્ટ્રેલિયાના આ પગલાને પણ તેણે છેતરપિંડી અને પીઠમાં છરા મારવા જેવું ગણાવ્યું હતું.
ઘણી વખત અમેરિકા, બ્રિટન અને જર્મનીને ભારતમાં માનવાધિકાર અને લોકશાહી અંગે પ્રશ્નો ઉઠાવતા સાંભળ્યા હશે. આની સરખામણીમાં ફ્રાન્સ ભારતની આંતરિક બાબતોમાં ઘણી ઓછી હસ્તક્ષેપ કરે છે. આ એક મુખ્ય કારણ છે કે ભારતનો ફ્રાન્સ સાથે ક્યારેય કોઈ મોટો મતભેદ નથી રહ્યો.
આ સિવાય જુલાઈ 1998માં જ્યારે ભારતે Strategic Partner પરમાણુ શક્તિ બનવાનો નિર્ણય કર્યો અને પરમાણુ પરીક્ષણો કર્યા તો તમામ પશ્ચિમી દેશોએ તેની સામે વાંધો ઉઠાવ્યો. અમેરિકાએ ભારત પર ઘણા નિયંત્રણો લાદ્યા હતા. ત્યારબાદ ફ્રાન્સના રાષ્ટ્રપતિ જેક શિરાકે ભારતને સમર્થન આપ્યું હતું.
પશ્ચિમી દેશોથી વિપરીત ફ્રાન્સે ભારતને પરમાણુ પ્લાન્ટ સ્થાપવામાં મદદ કરી હતી. તમને જાણીને નવાઈ લાગશે કે રશિયા પછી ફ્રાન્સ એકમાત્ર એવો દેશ છે જેણે ભારતની પરમાણુ ક્ષમતા વધારવામાં મદદ કરી. મહારાષ્ટ્રના જેતપુર ખાતે ન્યુક્લિયર પ્લાન્ટ ફ્રાંસની મદદથી જ શક્ય બન્યું હતું.
રશિયા અને ફ્રાન્સ વચ્ચે જે મુદ્દાઓ પર મતભેદો છે તે મોટાભાગે ટેરિફ સંબંધિત છે. ફ્રાન્સ યુરોપિયન યુનિયનનું સભ્ય છે. આવી સ્થિતિમાં, બંને દેશો વચ્ચે વેપાર સંબંધિત ડીલ EUની દેખરેખમાંથી પસાર થાય છે.
EUએ ભારત પાસે કાર, વાઇન, સ્કોચ, શેમ્પેન અને કૃષિ ઉત્પાદનો પરની આયાત ટેરિફ ઘટાડવાની માંગ કરી છે. આ સિવાય વિઝા અને પેટન્ટને લઈને પણ બંને વચ્ચે મતભેદ છે. જેના કારણે ભારત EU સાથે ફ્રી ટ્રેડ એગ્રીમેન્ટ પર હસ્તાક્ષર કરી શક્યું નથી.
આ પણ વાંચોઃ Delhi-Yamuna River/ દિલ્હીમાં ‘વોટર સ્ટ્રાઇક’, યમુના 208.46 મીટરના નિશાન પર, NDRF એલર્ટ પર
આ પણ વાંચોઃ Tomato-Centre/ ટામેટા સસ્તા કરવા કેન્દ્ર સક્રિયઃ બીજા રાજ્યોમાંથી ખરીદી કરી નીચા ભાવે વેચશે
આ પણ વાંચોઃ Ashwin Five/ અશ્વિનનો પંજો અને વેસ્ટઇન્ડિઝ 150 રનમાં ઓલઆઉટ
આ પણ વાંચોઃ Elon Musk/ ટેસ્લા કંપનીના CEO એલોન મસ્કે નવી કંપની XAI લોન્ચ કરી,ChatGPTનો બનશે વિકલ્પ!
આ પણ વાંચોઃ Quran Burning In Sweden/ UNHRCમાં કુરાન સળગાવવાના વિરોધમાં પ્રસ્તાવને મંજૂરી,ભારતે આ મામલે શું કહ્યું…
