હવે કોરોના વધુ તબાહી મચાવી શકશે નહીં, કારણ કે હવે વૈજ્ઞાનિકોએ તેને રોકવાનો રસ્તો શોધી લીધો છે. ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ સાયન્સ (IISc) ના વૈજ્ઞાનિકોએ (CSIR) ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ માઇક્રોબાયલ ટેક્નોલોજીના સંશોધકો સાથે મળીને, માનવ કોષોમાં કોરોનાવાયરસના પ્રવેશને અવરોધિત કરીને અને ચેપને ઘટાડીને COVID (SARS-CoV-2) વાયરસને સફળતાપૂર્વક નિષ્ક્રિય કર્યો છે. એક નવી સિસ્ટમ વિકસાવવામાં આવી છે. વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી મંત્રાલયે બુધવારે આ માહિતી આપી છે.
સિન્થેટીક પેપ્ટાઈડ્સ નામની એક નવી પદ્ધતિ
સંશોધકો જણાવે છે કે સિન્થેટીક પેપ્ટાઈડ્સ નામની એક નવી પદ્ધતિ વિકસાવવામાં આવી છે જે કોશિકાઓમાં કોવિડ (SARS-CoV-2) વાયરસના પ્રવેશને માત્ર અવરોધિત કરી શકતી નથી, પરંતુ વાયરસ (વાઈરસના કણો)ને પણ નિષ્ક્રિય કરી શકે છે, જેના કારણે તેમની ચેપ થવાની ક્ષમતામાં ઘટાડો થાય છે. આ નવો અભિગમ SARS-CoV-2 જેવા વાયરસને નિષ્ક્રિય કરવા માટે વૈકલ્પિક સુવિધા પ્રદાન કરે છે, જે પેપ્ટાઈડ્સને એન્ટિવાયરલ તરીકે કાર્ય કરવા સક્ષમ બનાવે છે.
આ ક્રિયા-પ્રતિક્રિયા સિન્થેટીક પેપ્ટાઈડ દ્વારા બંધાઈ શકે છે
SARS-CoV-2 વાયરસના નવા પ્રકારોના ઝડપી ઉદભવને કારણે હવે COVID-19 રસીઓ દ્વારા આપવામાં આવતી સુરક્ષામાં ઘટાડો કરવામાં આવ્યો છે, જે વાયરસ દ્વારા ચેપને રોકવા માટે નવા માર્ગો શોધવા માટે જરૂરી છે. વૈજ્ઞાનિકોએ જણાવ્યું હતું કે પ્રોટીન ક્રિયા-પ્રતિક્રિયાઓ ઘણીવાર તાળાઓ અને ચાવીઓ જેવી હોય છે. આ ક્રિયા-પ્રતિક્રિયા સિન્થેટીક પેપ્ટાઈડ દ્વારા બંધાઈ શકે છે અને ત્યાંથી કોરોના ચેપના ફેલાવાને અટકાવી શકાય છે. સિન્થેટિક પેપ્ટાઈડ પ્રોટીનને ચાવીની જેમ લોક કરી શકે છે.
વૈજ્ઞાનિકોએ પેપ્ટાઇડ્સ ડિઝાઇન કરવા વિશે કહ્યું..
મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, IIScના વૈજ્ઞાનિકોએ પેપ્ટાઇડ્સ ડિઝાઇન કરવા વિશે વાત કરી છે જે SARS-CoV-2 વાયરસની સપાટી પર સ્પાઇક પ્રોટીન સાથે જોડાઈ શકે છે અને તેને અવરોધિત કરી શકે છે. આ બંધનને ક્રાયો-ઇલેક્ટ્રોન માઇક્રોસ્કોપી (ક્રાયો-ઇએમ) અને અન્ય બાયોફિઝિકલ પદ્ધતિઓ દ્વારા વ્યાપકપણે દર્શાવવામાં આવ્યું છે. આ નવી ટેક્નોલોજીને SERB સાયન્સ એન્ડ એન્જિનિયરિંગ રિસર્ચ બોર્ડ (SERB), ડિપાર્ટમેન્ટ ઑફ સાયન્સ એન્ડ ટેક્નોલોજી (DST)ની વૈધાનિક સંસ્થાના COVID-19 IRPHA હેઠળ સંશોધન કરવામાં આવ્યું હોવાનું કહેવાય છે.
પેપ્ટાઈડ્સ શું છે, જે કોરોનાને રોકશે..
ડિઝાઇન કરેલ પેપ્ટાઇડ્સ હેલિકલ, હેરપિન આકારના અને એકબીજા સાથે બાંધવા સક્ષમ છે, જેને ડાઇમર્સ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. દરેક ડાઇમરિક ‘બંડલ’ બે લક્ષ્ય અણુઓ સાથે બંધાયેલ છે. નેચર કેમિકલ બાયોલોજીમાં પ્રકાશિત થયેલા અભ્યાસમાં, સંશોધકોએ અનુમાન કર્યું હતું કે બે પેપ્ટાઈડ્સ બે અલગ-અલગ પ્રોટીન સાથે જોડાઈ જશે, જે એક જટિલ પ્રક્રિયા દ્વારા ચારેય પ્રોટીનના માર્ગને અવરોધિત કરશે. ટીમે SIH-5 નામના પેપ્ટાઈડનો ઉપયોગ કરીને SARS-CoV-2 રીસેપ્ટર SARS-CoV-2 ના સ્પાઈક (S) પ્રોટીન અને માનવ કોષોમાં ACE2 પ્રોટીન વચ્ચે લક્ષ્ય બનાવવા માટે આ ટેક્નોલોજીને આગળ લઈ જવાનું નક્કી કર્યું.
પ્રોટીનને પ્રોટીન સાથે જોડીને વાયરસને અટકાવી શકાય છે
ત્રણ સરખા પોલીપેપ્ટાઈડ્સનું સંકુલ, જેમાં એસ પ્રોટીન એક ટ્રીમર છે – દરેક પોલીપેપ્ટાઈડમાં એક રીસેપ્ટર બાઈન્ડીંગ ડોમેન (RBD) હોય છે જે યજમાન કોષની સપાટી પર ACE2 રીસેપ્ટર સાથે જોડાય છે. આ ક્રિયાપ્રતિક્રિયા કોષમાં વાયરલ પ્રવેશની સુવિધા આપે છે. SIH-5 પેપ્ટાઈડ એ RBD ને માનવ ACE2 સાથે બંધાઈને અવરોધિત કરવા માટે રચાયેલ છે, જ્યારે SIH-5 ડાઇમર એક S પ્રોટીનનો સામનો કરે છે, તેના Fas S પ્રોટીન ટ્રીમર પર ત્રણ RBDsમાંથી એક અને બીજો ચહેરો અલગ S પ્રોટીન દ્વારા બંધાયેલો છે. RBD ને. આ ‘ક્રોસ-લિંકિંગ’ SIH-5 ને એક જ સમયે બંને S પ્રોટીનને અવરોધિત કરવાની મંજૂરી આપે છે.
ક્રાયો-ઈએમ હેઠળ, SIH-5 દ્વારા લક્ષ્યાંકિત S પ્રોટીન માથા-થી-માથું બાંધતું દેખાય છે અને તેથી સ્પાઇક પ્રોટીનને ડાઇમર બનાવવા દબાણ કરે છે. આગળ, સંશોધકોએ બતાવ્યું કે SIH-5 વિવિધ વાયરસ કણો સાથે સ્પાઇક પ્રોટીનને ક્રોસ-લિંક કરીને વાયરસને અસરકારક રીતે નિષ્ક્રિય કરી શકે છે, જેનાથી વાયરસને ફેલાતા અટકાવી શકાય છે.
સંશોધકોની ટીમે જાહેર કર્યું
IISc અને CSIR-Institute of Microbial Technology ના સંશોધકોની ટીમે પ્રયોગશાળામાં કોષોમાં ઝેરી માટે પેપ્ટાઈડનું પરીક્ષણ કર્યું અને તે સુરક્ષિત હોવાનું જણાયું. જ્યારે હેમ્સ્ટરને પેપ્ટાઇડ સાથે ઇનોક્યુલેટ કરવામાં આવ્યા હતા અને ત્યારબાદ સાર્સ-કોવી-2ના ઉચ્ચ ડોઝના સંપર્કમાં આવ્યા હતા, ત્યારે તેઓએ વાયરલ લોડમાં ઘટાડો તેમજ એકલા વાયરસના સંપર્કમાં આવેલા લોકો કરતા ફેફસાંમાં કોષોને ખૂબ ઓછું નુકસાન દર્શાવ્યું હતું. પેપ્ટાઇડ્સ મળી આવ્યા હતા. આગામી હેમ્સ્ટરની તુલનામાં એન્ટિવાયરલ માટે સક્ષમ બનો. હવે સંશોધકો માને છે કે નાના ફેરફારો અને પેપ્ટાઇડ એન્જિનિયરિંગ સાથે, આ પ્રયોગશાળા દ્વારા બનાવવામાં આવેલ મીની પ્રોટીન અન્ય પ્રોટીન-પ્રોટીન ક્રિયાપ્રતિક્રિયાઓને પણ રોકી શકે છે.
