કોંગ્રેસ પ્રમુખ પદ માટે ચૂંટણીની પ્રક્રિયા ચાલી રહી છે. દરમિયાન ભાજપ સહિત અન્ય રાજકીય પક્ષોના ટોચના હોદ્દા અંગે પણ ચર્ચા ચાલી રહી છે. છેલ્લા 24 વર્ષમાં ભાજપમાં 9 પ્રમુખો બદલાયા છે, જ્યારે આ સમયગાળામાં 2017-19ના રાહુલ ગાંધીના કાર્યકાળને છોડીને સોનિયા ગાંધી 1998થી કોંગ્રેસના ટોચના પદની કમાન સંભાળી રહ્યા છે.
2019ની લોકસભા ચૂંટણીમાં પાર્ટીની હાર બાદ રાહુલ ગાંધીએ કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ પદેથી રાજીનામું આપી દીધું હતું, ત્યારબાદ સોનિયા ગાંધીને પાર્ટીના વચગાળાના અધ્યક્ષ તરીકે પસંદ કરવામાં આવ્યા હતા. છેલ્લી વખત કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ વર્ષ 2000માં ચૂંટાયા હતા. હવે ફરી એકવાર કોંગ્રેસના નવા પ્રમુખની રાજ્યાભિષેક માટે ચૂંટણી યોજાઈ રહી છે.
ભાજપે 24 વર્ષમાં આટલા પ્રમુખો બદલ્યા
1998 થી અત્યાર સુધીના બીજેપીના અધ્યક્ષની વાત કરીએ તો કુશાભાઉ ઠાકરે (1998-2000), બંગારુ લક્ષ્મણ (2000-01), જના કૃષ્ણમૂર્તિ (2001-02), એમ વેંકૈયા નાયડુ (2002-04), લાલકૃષ્ણ અડવાણી (2004). -05 ), રાજનાથ સિંહ (2005-09), નીતિન ગડકરી (2009-13), રાજનાથ સિંહ (2013-14), અમિત શાહ (2014-19) અને જેપી નડ્ડા, જેમણે 2020 માં ટોચનું પદ સંભાળ્યું હતું. રાજનાથ સિંહ બે વખત ભાજપના અધ્યક્ષ બની ચૂક્યા છે.
સમાજવાદી પાર્ટી
સમાજવાદી પાર્ટીની સ્થાપના 4 ઓક્ટોબર 1992ના રોજ થઈ હતી. પાર્ટીની શરૂઆતથી 2014 સુધી, તેના સ્થાપક મુલાયમ સિંહ અધ્યક્ષ રહ્યા. 2014માં મુલાયમ સિંહના પુત્ર અને પૂર્વ યુપી સીએમ અખિલેશ યાદવને પહેલીવાર પાર્ટી અધ્યક્ષ બનાવવામાં આવ્યા હતા. ત્યારપછી અખિલેશ યાદવને 2017માં અને હવે 2022માં પણ સમાજવાદી પાર્ટીના અધ્યક્ષ બનાવવામાં આવ્યા છે. ગુરુવારે (29 સપ્ટેમ્બર) લખનૌમાં સમાજવાદી પાર્ટીના સંમેલન દરમિયાન અખિલેશ યાદવને ત્રીજી વખત પાર્ટીના અધ્યક્ષ તરીકે પસંદ કરવામાં આવ્યા છે.
શરૂઆતથી અત્યાર સુધી માત્ર બે જ લોકો BSPના અધ્યક્ષ બન્યા
બહુજન સમાજ પાર્ટીની સ્થાપના 14 એપ્રિલ 1984ના રોજ થઈ હતી. પાર્ટીની શરૂઆતથી તેના સ્થાપક કાંશીરામ 18 સપ્ટેમ્બર 2003 સુધી રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ હતા. 2003 માં, કાંશીરામની તબિયત ખરાબ હોવાને કારણે, પૂર્વ યુપી સીએમ માયાવતી પ્રથમ વખત બીએસપીના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ બન્યા. 27 ઓગસ્ટ 2006ના રોજ, તે બીજી વખત પાર્ટીના અધ્યક્ષ બન્યા. 2006 પછી, 28 ઓગસ્ટ 2019 ના રોજ, પાર્ટી અધ્યક્ષની પસંદગી કરવામાં આવી, જેમાં માયાવતીએ ફરી એકવાર ટોચનું પદ સંભાળ્યું. હાલમાં માયાવતી બીએસપીના અધ્યક્ષ છે.
આરજેડીના ટોચના હોદ્દા પર લાલુનું શાસન
રાષ્ટ્રીય જનતા દળની સ્થાપના 5 જુલાઈ 1997ના રોજ થઈ હતી. તેના સ્થાપક અને બિહારના પૂર્વ મુખ્યમંત્રી લાલુ પ્રસાદ યાદવ પાર્ટીની શરૂઆતથી સતત પ્રમુખ પદ પર રહ્યા છે. જો કે રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ પદ માટે ઘણી વખત ચૂંટણી થઈ છે, પરંતુ આજ સુધી લાલુ યાદવની સામે કોઈએ ફોર્મ ભર્યું નથી. આ વખતે તેઓ 12મી વખત બિનહરીફ આરજેડી પ્રમુખ બનવા જઈ રહ્યા છે. આ માટે બુધવારે (28 સપ્ટેમ્બર) તેમણે ઉમેદવારી નોંધાવી હતી. લાલુ પ્રસાદ યાદવ અધ્યક્ષ બનશે તેની ઔપચારિક જાહેરાત 10 ઓક્ટોબરે કરવામાં આવશે અને તેમને પ્રમાણપત્ર આપવામાં આવશે.
પ્રમુખપદની ચૂંટણીને લઈને આક્ષેપ-પ્રતિઆક્ષેપ
ભાજપ આરોપ લગાવી રહ્યું છે કે જે પણ કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ બનશે તેની કમાન ગાંધી પરિવારના હાથમાં રહેશે. બીજેપીના પ્રવક્તા ટોમ વડક્કને ગત 21 સપ્ટેમ્બરના રોજ કહ્યું હતું કે ગેહલોત કે શશિ થરૂર કોંગ્રેસ પાર્ટીના અધ્યક્ષ બને, તેઓ કઠપૂતળી સાબિત થશે અને રાહુલ ગાંધી પાછળથી ભાગડોર સંભાળશે. જયારે રાજસ્થાનના મુખ્યમંત્રી અશોક ગેહલોતે ભાજપના આરોપો પર પલટવાર કર્યો છે. તાજેતરમાં જ એક નિવેદનમાં ગેહલોતે કહ્યું હતું કે નરસિમ્હા રાવ, સીતારામ કેસરી અને સોનિયા ગાંધીએ રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી દ્વારા કોંગ્રેસમાં ટોચના પદ પર કબજો જમાવ્યો હતો પરંતુ ક્યારેય ભાજપમાં ચૂંટણીઓ વિશે સાંભળ્યું છે? કોંગ્રેસ સિવાય બીજેપી અન્ય ઘણી પાર્ટીઓને પરિવાર લક્ષી ગણાવી રહી છે.
ભાજપમાં પ્રમુખ કેવી રીતે ચૂંટાય છે
ભાજપમાં રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષનો કાર્યકાળ ત્રણ વર્ષનો હોય છે. ભાજપના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ પક્ષના બંધારણ અને રાષ્ટ્રીય કાર્યકારિણી દ્વારા બનાવેલા નિયમો અનુસાર ચૂંટાય છે. ઈલેક્ટોરલ કોલેજ ભાજપના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષની પસંદગી કરે છે. ઇલેક્ટોરલ કૉલેજ રાષ્ટ્રીય અને રાજ્ય પરિષદોના સભ્યોની બનેલી છે. રાજ્ય ઈલેક્ટોરલ કોલેજના 20 સભ્યો મળીને ઉમેદવારના નામનો પ્રસ્તાવ મૂકી શકે છે. આ માટે ઉમેદવારની સંમતિ હોવી જરૂરી છે અને તેણે ચાર ટર્મ માટે એટલે કે ઓછામાં ઓછા 15 વર્ષ સુધી પાર્ટી સાથે પાર્ટીનો સક્રિય સભ્ય હોવો જોઈએ. તેવી જ રીતે, ઉમેદવારોની દરખાસ્તો ઓછામાં ઓછા પાંચ એવા રાજ્યોમાંથી આવવા જોઈએ જ્યાં રાષ્ટ્રીય પરિષદની ચૂંટણીઓ યોજાઈ હોય.
તે પછી નોંધણી પ્રક્રિયા શરૂ થાય છે. સક્રિય સભ્યો નવા લોકોની ચકાસણી કરે છે. આ પછી ચૂંટણી પ્રભારીઓની નિમણૂક કરવામાં આવે છે. ચૂંટણી પ્રભારી મંડળ પ્રમુખ, જિલ્લા પ્રમુખ અને પ્રદેશ પ્રમુખની પસંદગીની પ્રક્રિયા શરૂ કરે છે અને અંતે રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષની પસંદગી કરવામાં આવે છે.
