બે દાયકામાં સૌથી શક્તિશાળી સૌર વાવાઝોડું પૃથ્વી પર ટકરાયુ

છેલ્લા બે દાયકાનું સૌથી શક્તિશાળી સૌર વાવાઝોડું શુક્રવારે પૃથ્વી પર ત્રાટક્યું હતું. જેના કારણે લદ્દાખથી અમેરિકા સુધીનું આકાશ અરોરા લાઇટથી ઝગમગતું જોવા મળ્યું હતું. જો કે, આના કારણે કેટલીક જગ્યાએ સેટેલાઇટ અને વીજળીના ગ્રીડને નુકસાન થવાની આશંકા છે.

અમેરિકાના નેશનલ ઓસેનિક એન્ડ એટમોસ્ફેરિક એડમિનિસ્ટ્રેશનના સ્પેસ વેધર પ્રિડિક્શન સેન્ટર અનુસાર, સૌર તોફાનની અસર રવિવાર સુધી રહી શકે છે. આ કારણે, વિશ્વના ઘણા સ્થળોએ અરોરાની અન્ય ઘણી ઘટનાઓ જોઈ શકાય છે. તે મુખ્યત્વે વિશ્વના ઉત્તર અને દક્ષિણ ભાગોમાં જોઈ શકાય છે. જો તે મજબૂત હોય તો તે અન્ય ઘણી જગ્યાએ જોઈ શકાય છે. વૈજ્ઞાનિકોના જણાવ્યા અનુસાર, જ્યોત પૃથ્વીના વ્યાસ કરતા 16 ગણી મોટી સૂર્ય પરના બિંદુ સાથે જોડાયેલી હોય તેવું લાગે છે.

તેથી જ આકાશમાં રોશની થાય છે

સૌર તોફાનો સૂર્યમાંથી કોરોનલ માસ ઇજેક્શનને કારણે થાય છે. કોરોનલ માસ ઇજેક્શન દરમિયાન, સૂર્યમાંથી આવતા કણો પૃથ્વીના ચુંબકીય ક્ષેત્રમાં પ્રવેશ કરે છે. આ કણો પૃથ્વીમાં પ્રવેશ્યા પછી, તે તેજસ્વી રંગબેરંગી પ્રકાશ તરીકે દેખાય છે. કોરોનલ માસ ઇજેક્શનનો અર્થ થાય છે સૂર્યની સપાટી પરથી પ્લાઝ્મા અને ઊર્જાનું મુક્તિ.

The biggest geomagnetic storm in two decades, sparked by solar flares, caused the aurora borealis to appear around stretches of the northern hemisphere where they rarely reach https://t.co/sqlPlK3374 pic.twitter.com/LyuIAo4tfm

— Reuters (@Reuters) May 12, 2024

ચેતવણી: ઉપગ્રહો અને પાવર ગ્રીડ માટે ખતરો

વિશ્વભરના સેટેલાઇટ ઓપરેટરો, એરલાઇન્સ અને પાવર ગ્રીડ ઓપરેટરો એલર્ટ પર છે. વાસ્તવમાં, સૌર તોફાન પૃથ્વી પરના ચુંબકીય ક્ષેત્રને અસર કરે છે. આવા વાવાઝોડાને કારણે પાવર ગ્રીડને પણ નુકસાન થાય છે. આ ઉપરાંત વિમાનોમાં પણ ગરબડની સમસ્યા છે. આ કારણે નાસા પણ તેના અવકાશયાત્રીઓને તોફાન દરમિયાન સ્પેસ સ્ટેશનની અંદર રહેવાની સલાહ આપે છે.

છેલ્લું સૌર તોફાન 2003માં આવ્યું હતું

આ સૌર તોફાન ઓક્ટોબર 2003ના હેલોવીન તોફાન પછીનું બીજું મોટું તોફાન છે. હેલોવીન વાવાઝોડાને કારણે સ્વીડનમાં અંધારપટ થઈ ગયો. તોફાનના કારણે દક્ષિણ આફ્રિકામાં ગ્રીડ ખોરવાઈ ગયા હતા. આ સૌર વાવાઝોડાને લઈને વૈજ્ઞાનિકોએ પણ કહ્યું છે કે આગામી એક-બે દિવસમાં આવો જ ખતરો વધી શકે છે. જો આપણે વિશ્વના સૌથી શક્તિશાળી સૌર વાવાઝોડાની વાત કરીએ તો તે 1859માં પૃથ્વી સાથે અથડાયું હતું. તેનું નામ કેરીંગટન ઇવેન્ટ હતું. આ વાવાઝોડાને કારણે ટેલિગ્રાફ લાઇનને સંપૂર્ણ નુકસાન થયું હતું.

લદ્દાખનું આકાશ લાલ ચમકથી ઝળહળી ઉઠ્યું

લદ્દાખમાં હેનલી ડાર્ક સ્કાય રિઝર્વ ખાતેનું આકાશ સૂર્યથી પૃથ્વી તરફ આગળ વધતા સૌર વાવાઝોડાને કારણે ઊંડા લાલ ચમકથી પ્રકાશિત થયું હતું. હેનલી ડાર્ક સ્કાય રિઝર્વ ખાતેના ખગોળશાસ્ત્રીઓએ શુક્રવારે સવારે લગભગ 1 વાગ્યાથી આકાશમાં ઉત્તર-પશ્ચિમ ક્ષિતિજ પર લાલ ચમક જોયેલી, જે પરોઢ સુધી ચાલુ રહી. હેનલી ડાર્ક સ્કાય રિઝર્વના એન્જિનિયર, સ્ટેનઝિન નોર્લાએ કહ્યું: “અમે અમારા ઓલ-સ્કાય કેમેરા પર અરોરાની પ્રવૃત્તિ જોવા માટે એટલા નસીબદાર હતા. સવારે લગભગ 1 વાગ્યાથી 3:30 વાગ્યા સુધી આકાશમાં પડછાયો રહ્યો હતો.

લદ્દાખમાં આવી ખગોળીય ઘટના બનવી દુર્લભ છેઃ ભારતીય વૈજ્ઞાનિક

ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ સાયન્સ એજ્યુકેશન એન્ડ રિસર્ચ, કોલકાતા ખાતે CESSI ના વડા દિબયેન્દુ નંદીએ જણાવ્યું હતું કે હેનલીમાં આવી ખગોળશાસ્ત્રીય ઘટનાઓ દુર્લભ છે કારણ કે તે દક્ષિણમાં ખૂબ દૂર સ્થિત છે. સૌર તોફાનો સૂર્યના AR13664 પ્રદેશમાંથી ઉદ્દભવે છે, જ્યાં ભૂતકાળમાં ઘણા ઉચ્ચ-ઊર્જાવાળા સૌર જ્વાળાઓ ઉદ્ભવ્યા છે. વૈજ્ઞાનિકોના મતે આમાંથી કેટલાક 800 કિલોમીટર પ્રતિ સેકન્ડની ઝડપે પૃથ્વી તરફ આગળ વધ્યા હતા.