ગુજરાત વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં ભાજપ-આપ બાદ હવે કોંગ્રેસ પણ આદિવાસીઓની વોટબેંક મજબૂત કરવા મેદાનમાં ઉતરી છે. કોંગ્રેસ પોતાની પરંપરાગત વોટ બેંકને પાછી લાવવાના પ્રયાસમાં આજથી આદિવાસી સત્યાગ્રહ સંમેલન શરૂ કરવા જઈ રહી છે. કોંગ્રેસના પૂર્વ અધ્યક્ષ રાહુલ ગાંધીના નેતૃત્વમાં કોંગ્રેસ આજથી આગામી 6 મહિના માટે ગુજરાતમાં આદિવાસી સત્યાગ્રહ સંમેલન નામનો કાર્યક્રમ શરૂ કરી રહી છે. ઉમરગાંવથી અંબાજી સુધીના આદિવાસી પટ્ટામાં ચાલતો આ કાર્યક્રમ દાહોદથી શરૂ થવા જઈ રહ્યો છે. ગુજરાતની સ્થાપનાથી લઈને 2001 સુધી આ પટ્ટા પર કોંગ્રેસનો ઝંડો લહેરાતો હતો. પરંતુ 2001 પછી ભાજપે આદિવાસી વોટબેંકમાં પણ પોતાના મૂળ જમાવી રાખ્યા છે.
કોંગ્રેસ-ભાજપ જ નહીં, AAPની નજર પણ આદિવાસી મતદારો પર છે
ગુજરાત વિધાનસભાની ચૂંટણી આ વર્ષના અંત સુધીમાં થવાની છે. પંજાબમાં જીત મેળવ્યા બાદ આમ આદમી પાર્ટી ગુજરાતમાં પહેલીવાર બહુમતી બેઠકો પર ચૂંટણી લડવા જઈ રહી છે એટલે સ્વાભાવિક રીતે જ પહેલીવાર ત્રિકોણીય જંગ થવા જઈ રહ્યો છે. નરેન્દ્ર મોદીએ 20 એપ્રિલે દાહોદમાં આદિવાસીઓ વચ્ચે એક કાર્યક્રમ કર્યો હતો. એટલું જ નહીં, પીએમ નરેન્દ્ર મોદીએ આ વિસ્તારમાં 21 હજાર કરોડથી વધુના વિકાસ કાર્યોનું ઉદ્ઘાટન અને શિલાન્યાસ કર્યું છે. આમ આદમી પાર્ટી કે જે ગુજરાતમાં પોતાના મૂળિયા સ્થાપિત કરવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે તેના વતી દિલ્હીના મુખ્યમંત્રી અરવિંદ કેજરીવાલે 1 મેના રોજ આદિવાસી પટ્ટામાં ભરૂચના ચંદેરિયામાં એક મોટી રેલી યોજી હતી. તે જ સમયે, ભારતીય ટ્રાઇબલ પાર્ટીના વડા છોટુભાઇ વસાવા સાથે સ્ટેજ શેર કરીને, AAP સાથે જોડાણની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી. છોટુ વસાવા અને તેમના પુત્ર મહેશ વસાવા ભરૂચ જિલ્લામાં બે આદિવાસી અનામત બેઠકો પર કબજો કરે છે. સ્વાભાવિક રીતે, AAP સાથે જોડાણ કરીને, તેણે તેના આદિવાસી મતદારોને પોતાની તરફ આકર્ષવાનું પ્રથમ પગલું ભર્યું.
ગુજરાતમાં આદિવાસી વોટબેંકનું શું મહત્વ છે
182 બેઠકોની વિધાનસભામાં 27 બેઠકો આદિવાસીઓ માટે અનામત છે. વર્ષ 2002 પહેલા, પછી તે વિધાનસભા હોય કે લોકસભા, પરંપરાગત રીતે આદિવાસીઓ કોંગ્રેસની વોટબેંક હતા. કોંગ્રેસ દરેક ચૂંટણી સમયે આ આદિવાસી વિસ્તારમાંથી પ્રચારની શરૂઆત કરતી હતી. 2001માં નરેન્દ્ર મોદીની એન્ટ્રી બાદ ભાજપે કોંગ્રેસની આ વોટ બેંકમાં મોટો ફેરફાર કર્યો હતો. વન બંધુ યોજનાના નામે તત્કાલિન મુખ્યમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આદિવાસી વિસ્તારમાં વિકાસના અનેક કામો કર્યા હતા જેના કારણે આ વોટબેંક ધીમે ધીમે કોંગ્રેસના હાથમાંથી સરકવા લાગી હતી. જો કે, 2017ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસને આ વિસ્તારમાંથી 17 બેઠકો મળી હતી. પરંતુ 17 બેઠકો જીતનાર કોંગ્રેસના બે ધારાસભ્યો રાજીનામું આપીને ભાજપમાં જોડાયા છે. તે જ સમયે, કોંગ્રેસના આદિવાસી ધારાસભ્ય અનિલ જોશિયારાનું નિધન થયું.
આદિવાસી પટ્ટામાં બહુમતી બેઠકો મેળવવા માટે, 2020 માં ભાજપે જીતુ ચૌધરી નામના કોંગ્રેસના ધારાસભ્યને ટિકિટ આપીને તેમને ધારાસભ્ય બનાવ્યા એટલું જ નહીં, ભૂપેન્દ્ર પટેલની સરકારમાં તેમને મંત્રી પણ બનાવ્યા. સાબરકાંઠાની ખેડબ્રહ્મા બેઠક પરથી સતત ત્રણ ચૂંટણી જીતનાર અશ્વિન કોટવાલે તાજેતરમાં જ ધારાસભ્ય પદેથી રાજીનામું આપ્યું હતું અને કોંગ્રેસ છોડીને ભાજપમાં જોડાયા હતા. ગુજરાતમાં વસ્તીના આધારે કુલ મતદારોમાંથી 14 ટકા આદિવાસી છે.
આજે પણ વિકસીત ગણાતા ગુજરાતમાં આદિવાસી વિસ્તારોમાં પાણી, શિક્ષણ, આરોગ્ય અને રોજગારીનો મોટો પ્રશ્ન છે. સાથે જ આદિવાસી વિસ્તારમાં દરેક ચૂંટણીમાં જંગલ અને જમીનનો મુદ્દો રહ્યો છે.
આ પણ વાંચો: પ્રથમ સ્વતંત્રતા સંગ્રામના 165 વર્ષ, PMએ 1857ના લડવૈયાઓને શ્રદ્ધાંજલિ આપી
