Bhindranwale Part 2: 500 વર્ષથી આપણા વડવાઓએ આ ધરતી પર પોતાનું લોહી વહાવ્યું છે. એવા ઘણા લોકો છે જેમણે બલિદાન આપ્યા છે. આપણે આ ધરતીના દાવેદાર છીએ. આ દાવાથી અમને કંઈપણ પાછું લઈ જઈ શકતું નથી. ન તો ઈન્દિરા તેને દૂર કરી શક્યા અને ન તો મોદી કે અમિત શાહ તેને દૂર કરી શક્યા. દુનિયાભરની સેનાઓ આવવા દો, અમે મરતાં મરતાં પણ અમારો દાવો છોડીશું નહીં. જણાવી દઈએ કે આ નિવેદન ખાલિસ્તાન તરફી સંગઠન ‘વારિસ પંજાબ દે’ના વડા અમૃતપાલ સિંહનું છે. વારિસ પંજાબ દે સાથે જોડાયેલા હજારો લોકોએ ગુરુવારે અમૃતસરના અજનાલા પોલીસ સ્ટેશન પર હુમલો કર્યો હતો. તેઓના હાથમાં બંદૂકો, તલવારો અને ભાલા હતા. આ લોકો સંગઠનના વડા અમૃતપાલ સિંહના નજીકના લવપ્રીત સિંહ તુફાનની ધરપકડનો વિરોધ કરી રહ્યા હતા. તેમના હુમલા બાદ દબાણમાં આવી ગયેલી પંજાબ પોલીસે આરોપીઓને મુક્ત કરવાની જાહેરાત કરી હતી.
કોણ છે અમૃતપાલ સિંહ?
પંજાબના રાજકારણમાં અમૃતપાલ સિંહ છેલ્લા કેટલાક સમયથી ચર્ચામાં છે. 29 વર્ષીય અમૃતપાલ સિંહને ખાલિસ્તાન સમર્થક માનવામાં આવે છે. ગયા વર્ષે અભિનેતા-કાર્યકર દીપ સિંહ સિદ્ધુના મૃત્યુ બાદ તેઓ દુબઈથી ‘વારિસ પંજાબ દે’ સંગઠનની જવાબદારી સંભાળવા પાછા ફર્યા હતા. ગયા વર્ષે જ અમૃતપાલ સિંહ દીપ સિંહ સિદ્ધુ દ્વારા રચાયેલી સંસ્થા ‘વારિસ પંજાબ દે’ના વડા તરીકે ચૂંટાયા હતા. પ્રખ્યાત પંજાબી અભિનેતા દીપ સિંહ સિદ્ધુ ખેડૂત આંદોલન દરમિયાન ચર્ચામાં આવ્યા હતા. બાદમાં માર્ગ અકસ્માતમાં તેનું મૃત્યુ થયું હતું.
મીડિયાને આપેલા ઈન્ટરવ્યુમાં અમૃતપાલ સિંહે જણાવ્યું કે તેનો જન્મ અને ઉછેર અમૃતસરના જાદુખેડા ગામમાં થયો છે. તેમના લગ્ન 10 ફેબ્રુઆરી 2023 ના રોજ બાબા બકાલામાં થયા હતા. ગોપનીયતાને ટાંકીને તેણે તેની પત્ની અને પરિવાર વિશે જણાવ્યું ન હતું અને કહ્યું હતું કે મીડિયાએ પણ તેના અંગત જીવનમાં હસ્તક્ષેપ કરવાથી બચવું જોઈએ. અમૃતપાલ સિંહના જણાવ્યા અનુસાર શાળાના અભ્યાસ પછી તે રોજગારની શોધમાં અરબસ્તાન ગયો હતો. તે કહે છે કે તે લોકો સાથે સરળતાથી ભળતો નથી અને તેના ઘણા મિત્રો પણ નથી. એક ઈન્ટરવ્યુ અનુસાર તેણે દાવો કર્યો હતો કે દુબઈમાં રહેતા તેણે ત્યાંની પ્રખ્યાત ઈમારતો પણ જોઈ નથી, જેને જોવા માટે લોકો દૂર-દૂરથી આવે છે.
અભ્યાસ અંગે તે કહે છે કે તેને સ્કૂલ દરમિયાન ભણવામાં મન લાગતું નહોતું અને તે પછી તે દુબઈ ગયો હતો, ત્યારબાદ તેને ફરીથી સમય મળ્યો નથી. જોકે, અન્ય એક ઈન્ટરવ્યુમાં તેણે કહ્યું હતું કે તેણે એન્જિનિયરિંગ કોલેજમાં ત્રણ વર્ષ પણ ગાળ્યા હતા પરંતુ ક્યારેય એન્જિનિયરિંગની ડિગ્રી મેળવી નથી. ગયા વર્ષે ફેબ્રુઆરીમાં દીપ સિદ્ધુના મૃત્યુ બાદ અમૃતપાલ ‘વારિસ પંજાબ દે’ને સંભાળવા માટે પંજાબ પાછો ફર્યો હતો. 29 સપ્ટેમ્બર 2022ના રોજ અમૃતપાલને મોગા જિલ્લાના રોડે ગામમાં ‘વારિસ પંજાબ દે’ના વડા જાહેર કરવામાં આવ્યા હતા. ખાલિસ્તાની આતંકવાદી જરનૈલ સિંહ ભિંડરાનવાલા આ રોડે ગામનો રહેવાસી હતો. આ દરમિયાન અહીં હજારો લોકો હાજર હતા, જેમણે ખાલિસ્તાનના સમર્થનમાં નારા લગાવ્યા હતા.
સોશિયલ મીડિયા એક્ટિવિટી દર્શાવે છે કે અમૃતપાલ છેલ્લા 5 વર્ષથી શીખો સાથે સંબંધિત મુદ્દાઓ પર મોટેથી બોલે છે. તે 3 કૃષિ કાયદાઓ વિરુદ્ધ ખેડૂતોના આંદોલનનો પણ એક ભાગ બન્યો, ખાસ કરીને દીપ સિદ્ધુ સાથે સંકળાયેલ ચળવળ. દીપ સિદ્ધુ શંભુ બોર્ડર પર તેમના ભાષણમાં કહેતા હતા કે કૃષિ કાયદાઓ રદ કરવા છતાં આંદોલન બંધ ન થવું જોઈએ, પરંતુ પંજાબમાં મોટા રાજકીય અને સામાજિક પરિવર્તન તરફ દોરી જવું જોઈએ. અમૃતપાલ સિંહના પોતાના વિચારો પણ સમાન છે, પરંતુ તેમણે દીપ સિદ્ધુથી અલગ રસ્તો અપનાવ્યો છે. અહીં બીજી એક રસપ્રદ વાત એ છે કે અમૃતપાલ અને દીપ સિદ્ધુ દેખીતી રીતે ક્યારેય એકબીજાને મળ્યા નથી અને માત્ર સોશિયલ મીડિયા દ્વારા જ વાતચીત કરતા હતા.
અહીંથી જ અમૃતપાલ સિંહ વિવાદોમાં ફસાય છે. તેમના સમર્થકોનો દાવો છે કે દીપ સિદ્ધુ અમૃતપાલ સિંહની નજીક હતા. એટલે વારિસ પંજાબ દેના વડા બનવા માટે તે સૌથી યોગ્ય હતો. દીપ સિદ્ધુના કેટલાક સહયોગીઓ જેમ કે પલવિંદર સિંઘ તલવારા અને પરિવારના કેટલાક સભ્યો અમૃતપાલને મુખ્ય પદ પર લાવવાનો વિરોધ કરે છે. પત્રકાર ભગત સિંહ દોઆબીનો દાવો છે કે સિદ્ધુએ અમૃતપાલને સોશિયલ મીડિયા પર બ્લોક પણ કરી દીધા હતા. લુધિયાણાના વકીલ અને દીપ સિદ્ધુના ભાઈ મનદીપ સિંહ સિદ્ધુ એક વાતચીતમાં કહે છે કે અમે પહેલા ક્યારેય અમૃતપાલને મળ્યા નથી. દીપ સિદ્ધુ પણ તેને ક્યારેય મળ્યો નથી. તે થોડો સમય ફોન પર દીપ સાથે સંપર્કમાં રહ્યો, પરંતુ બાદમાં દીપે તેને બ્લોક કરી દીધો. અમને ખબર નથી કે તેણે કેવી રીતે પોતાને મારા ભાઈના સંગઠનના વડા તરીકે જાહેર કર્યા. તે અસામાજિક પ્રવૃત્તિઓને પ્રોત્સાહન આપવા માટે અમારા નામનો દુરુપયોગ કરી રહ્યો છે. તેણે કોઈક રીતે મારા ભાઈના સોશિયલ મીડિયા એકાઉન્ટ્સ એક્સેસ કર્યા અને તેના પર પોસ્ટ કરવાનું શરૂ કર્યું.
મનદીપ કહે છે કે મારા ભાઈએ પંજાબના મુદ્દા ઉઠાવવા અને જરૂરિયાતમંદોને કાનૂની સહાય પૂરી પાડવા માટે અને ખાલિસ્તાનનો પ્રચાર કરવા માટે આ સંગઠન બનાવ્યું હતું. અમૃતપાલ પંજાબમાં અશાંતિ ફેલાવવાની વાત કરી રહ્યો છે. તે મારા ભાઈ અને ખાલિસ્તાનનું નામ લઈને લોકોને મૂર્ખ બનાવી રહ્યો છે. મારો ભાઈ અલગતાવાદી નહોતો.
અકાલી દળ અંગે અમૃતપાલે જણાવ્યું કે અકાલી દળ શીખ પંથનું છે અને તેને પંથમાં પરત આવવું જોઈએ. તેઓ માને છે કે શીખ પંથ કોઈ ચોક્કસ પક્ષની ઓળખ પર આધારિત નથી. દેશમાં પોતાની પ્રતિષ્ઠા ગુમાવનારા પુરુષોએ ફરીથી સેવાના માર્ગે ચાલવું જોઈએ અને ઓછામાં ઓછા પાપની ક્ષમા માંગવી જોઈએ. તેમનું કહેવું છે કે જો લોકો એવું વિચારે છે કે દુનિયા મૂર્ખ છે અને પંથને કંઈ સમજાતું નથી તો અમને તેની સામે વાંધો છે. અકાલી દળ પોતાનામાં કોઈ સંપ્રદાય નથી અને ન તો એક પરિવારનો અકાલી દળ છે. જો તેઓ પસ્તાવો કરે છે, તો અમે માની લઈશું કે તેઓએ જે કર્યું છે તેના માટે તેઓ પસ્તાવો કરે છે.
મીડિયા સાથે વાત કરતા અમૃતપાલ પાલે કહ્યું કે, શીખ સાર્વભૌમત્વ શક્ય છે. અમે તેને સમર્થન આપીએ છીએ. શીખ માતૃભૂમિની દિશામાં સૌથી મોટો અવરોધ તેની માંગ પર દર્શાવવામાં આવેલ વર્જ્ય છે. આ વખતે એક ખોટી ચર્ચા શરૂ કરવામાં આવી છે કે શીખો અલગથી ચાલી શકતા નથી અને તેઓ પોતાની માતૃભૂમિને એકલા હાથે ચલાવી શકશે નહીં.
જણાવી દઈએ કે અમૃતપાલ સિંહ પોતાના નિવેદનોને કારણે વિરોધીઓના નિશાના પર રહે છે. તેમના નિવેદનો અને દુબઈ સાથેના તેમના જોડાણને લઈને સોશિયલ મીડિયા પર વિવિધ ચર્ચાઓ થઈ રહી છે. તેમના ટીકાકારો તેમની સરખામણી AIMIM નેતા અસદુદ્દીન ઓવૈસી સાથે કરે છે. તેમનું કહેવું છે કે જે રીતે ઓવૈસી પોતાના તીક્ષ્ણ નિવેદનોથી ધ્રુવીકરણ કરે છે અને તેનો રાજકીય લાભ ભાજપને પહોંચે છે, તેવી જ રીતે અમૃતપાલ સિંહ પોતાના નિવેદનોથી પંજાબનું ધ્રુવીકરણ કરી રહ્યા છે અને તેનો ફાયદો ભાજપને મળી રહ્યો છે.
ઓવૈસી સાથે સરખામણી અંગે અમૃતપાલ કહે છે કે, ઓવૈસી પોતાના દરેક કામમાં રાજકારણને સૌથી આગળ રાખે છે. તેઓ કહે છે કે, તેમના માટે રાજનીતિ સર્વોપરી છે પરંતુ અમે ક્યારેય ચૂંટણીના રાજકારણમાં સામેલ થઈશું નહીં. અમારા માટે ધર્મ સર્વોપરી છે. ત્યારે બાબા બંતા સિંહે થોડા દિવસો પહેલા ભિંડરાનવાલેનું ઉદાહરણ આપતા કહ્યું હતું કે, આજકાલ કેટલાક લોકો હાથમાં તીર લઈને વાહિયાત વાતો કરે છે, પરંતુ કરવાના કંઈ જ નથી.
અમૃતપાલ સિંહ કહે છે કે, કૃષિ કાયદા હોવા જોઈએ, પંજાબમાં જળ સંકટ, ડ્રગનું સંકટ, યુપી અને બિહારથી પંજાબમાં લોકોનું સ્થળાંતર, રાજકીય અસંતુષ્ટોની ધરપકડ, પંજાબી ભાષાને નબળી પાડવી, આ બધું શીખો વિરુદ્ધ છે. તમે પણ આ વાત તેમના નિવેદન પરથી સમજી શકો છો. પંજાબના ઝીરામાં દારૂની ફેક્ટરી સામેના વિરોધમાં અમૃતપાલે ભાગ લીધો હતો. તેમણે આ દરમિયાન કહ્યું હતું કે આવી ફેક્ટરીઓ પંજાબીઓના સાયલન્ટ નરસંહારનો ભાગ છે, કારણ કે આનાથી પાણી દૂષિત થવાની સાથે નશો પણ વધશે. અમૃતપાલ કહે છે કે શીખ મૂલ્યોને ક્ષીણ કરવા અને પોપ કલ્ચરને પ્રોત્સાહન આપવા માટે શીખોને તેમના વાળ કાપવા અને દાઢી કપાવવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવા એ પણ સાયલન્ટ નરસંહારની પ્રક્રિયાનો એક ભાગ છે.
અમૃતપાલ કહે છે કે નરસંહારમાં હત્યા કરવી જરૂરી નથી. જો પૌત્ર તેના દાદા જેવો ન હોય તો શું? જો સિંહની વંશ સિંહ જેવી નહીં, પણ હરણ જેવી દેખાતી હોય, તો શું આ એક પ્રકારનો નરસંહાર નથી? પંજાબ પંજાબીઓ માટે છે અને નોકરીઓ તમામ સ્તરે સ્થાનિકો માટે અનામત હોવી જરૂરી છે. અમૃતપાલના ટીકાકારોનું કહેવું છે કે તે જરનૈલ સિંહ ભિંડરાનવાલેની જેમ પોતાના ભાષણથી યુવાનોને આતંકવાદ તરફ લઈ જઈ શકે છે અને એવા માર્ગ પર લઈ જઈ શકે છે જ્યાં યુવાનોની ધરપકડ થઈ શકે અથવા હત્યા થઈ શકે. તે હિંદુ વિરોધી વાતો કરે છે. આવા આરોપો પર અમૃતપાલ સિંહ જવાબ આપે છે કે શું ગુરુ ગોવિંદ સિંહે પોતાના પુત્રોનું બલિદાન નથી આપ્યું? જો તેઓએ પણ તેના પરિણામો વિશે વિચાર્યું હોત તો? ત્યારે શીખોનું શું થયું હશે? અમૃતપાલ કહે છે, હું નથી ઈચ્છતો કે કોઈનું મૃત્યુ થાય, પરંતુ જો કોઈનો દીકરો શીખ માટે પોતાનો જીવ આપી દે તો તે ગુરુનો દીકરો બની જાય છે.
અનેક રાજકીય પક્ષોએ અમૃતપાલ પર પંજાબને અસ્થિર કરવાનો પ્રયાસ કરવાનો આરોપ લગાવ્યો છે. તો તેમના કેટલાક ટીકાકારો કહે છે કે તેઓ શીખો અને અન્ય સમુદાયો, ખાસ કરીને હિન્દુઓ વચ્ચે વિભાજન વધારી રહ્યા છે. તેમની જાહેર રેલીઓમાં તેઓ યુપી અને બિહારમાંથી હિંદુઓ અને જમ્મુમાંથી ગુર્જર મુસ્લિમોની હિજરત વિશે પણ વાત કરે છે. જણાવી દઈએ કે ખાલિસ્તાન સમર્થક અમૃતપાલ સિંહે કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અમિત શાહને પણ ધમકી આપી છે. પંજાબના મોગા જિલ્લાના બુધસિંહ વાલા ગામમાં અમૃતપાલે રવિવારે કહ્યું હતું કે ઈન્દિરાએ પણ દબાવવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો, શું થયું? હવે અમિત શાહ તેમની ઈચ્છા પૂરી કરશે અને જોશે. અમૃતપાલ પંજાબી ગાયક દીપ સિદ્ધુની પુણ્યતિથિ પર આવ્યો હતો.
અમિત શાહે થોડા દિવસો પહેલા કહ્યું હતું કે અમે પંજાબમાં ખાલિસ્તાન સમર્થકો પર નજર રાખી રહ્યા છીએ. શાહના નિવેદન અંગે અમૃતપાલને પૂછપરછ કરવામાં આવી હતી. તેના પર અમૃતપાલે કહ્યું કે શાહને કહો કે પંજાબનો દરેક બાળક ખાલિસ્તાનની વાત કરે છે. તમારે જે કરવું હોય તે કરો. અમે અમારા શાસન માટે માગીએ છીએ, બીજાનું નહીં.
યુવાનોના ગુસ્સાને રોકી રહ્યા છે
દીપ સિદ્ધુના આકસ્મિક મૃત્યુ અને સિદ્ધુ મુસેવાલાની હત્યાએ પંજાબના યુવાનોના મોટા વર્ગને દુઃખ પહોંચાડ્યું છે. જો કે પંજાબ અને શીખોને લગતા મુદ્દાઓ પર બંનેનો મત અલગ હતો. આવી સ્થિતિમાં પંજાબના યુવાનોમાં રોલ મોડલનો અભાવ છે અને અમૃતપાલ સિંહ શીખ યુવાનોના એક વર્ગ માટે તે ખાલીપો ભરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. અમૃતપાલ પોતાની બોલવાની સ્ટાઈલને કારણે ચર્ચામાં આવ્યો હતો. પોતાના ભાષણમાં તે ખુલ્લેઆમ ખાલિસ્તાનના સમર્થનમાં બોલે છે. એટલું જ નહીં, તે પંજાબના યુવાનોને ડ્રગ્સની જાળમાંથી મુક્ત કરવાના દાવા સાથે જોડી રહ્યો છે. તેઓ અપીલ કરે છે કે પંજાબ પંજાબીઓ માટે છે અને નોકરીઓમાં અનામતની માંગણીનો મુદ્દો પણ ઉઠાવી રહ્યા છે, કારણ કે રાજ્યમાં બેરોજગારી મુખ્ય મુદ્દો છે. તેના યુવા સમર્થકોમાં એક સામાન્ય અવગણના એ છે કે ઓછામાં ઓછું કોઈ કંઈક કરી રહ્યું છે. આ જ કારણ છે કે કેટલાક લોકો અમૃતપાલની સરખામણી જરનૈલ સિંહ ભિંડરાવાલે સાથે કરી રહ્યા છે. જરનૈલ સિંહ ભિંડરાનવાલા પણ 1970ના દાયકામાં આવું જ કંઈક કરતા હતા. તે પોર્નોગ્રાફી, માદક દ્રવ્યોના વ્યસની અને ઉપભોક્તાવાદ વિરુદ્ધ અભિયાન ચલાવતા સમગ્ર પંજાબમાં ફરતો હતો. અગાઉ પણ તેને આ રીતે પ્રમોશન આપવામાં આવ્યું હતું.
જણાવી દઈએ કે ખાલિસ્તાનના સમર્થક હોવાના કારણે અમૃતપાલ સિંહને ભિંડરાવાલા પાર્ટ-2 પણ કહેવામાં આવી રહ્યો છે. અમૃતપાલ ભિંડરાવાલેની જેમ વાદળી પાઘડી પહેરે છે. ગયા વર્ષે 29 સપ્ટેમ્બરે મોગા જિલ્લાના રોડે ગામમાં ‘વારિસ પંજાબ દે’ની પ્રથમ વર્ષગાંઠ પર એક કાર્યક્રમનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. આ ભિંડરાવાલેનું પૈતૃક ગામ છે. અમૃતપાલ કહે છે, ‘ભીંડરાવાલે મારી પ્રેરણા છે. હું તેમના બતાવેલા માર્ગ પર ચાલીશ. હું તેમના જેવો બનવા માંગુ છું કારણ કે દરેક શીખ આ જ ઈચ્છે છે. મને ધર્મની સ્વતંત્રતા જોઈએ છે. મારા લોહીનું દરેક ટીપું આને સમર્પિત છે. ભૂતકાળમાં આ ગામમાંથી અમારું યુદ્ધ શરૂ થયું હતું. ભવિષ્યનું યુદ્ધ પણ આ ગામમાંથી શરૂ થશે. આપણે બધા હજુ પણ ગુલામ છીએ. આપણે આપણી આઝાદી માટે લડવું પડશે. આપણું પાણી લૂંટાઈ રહ્યું છે. આપણા ગુરુનું અપમાન થઈ રહ્યું છે. પંજાબના દરેક યુવાનોએ સંપ્રદાય માટે પોતાનો જીવ આપવા તૈયાર રહેવું જોઈએ.
જરનૈલ સિંહ ભિંડરાવાલા કોણ હતા, જેમને અમૃતપાલ તેમની પ્રેરણા કહે છે?
જરનૈલ સિંહ ભિંડરાવાલા આનંદ સાહિબ ઠરાવના કટ્ટર સમર્થક હતા. રાગી તરીકે પોતાની સફર શરૂ કરનાર ભિંડરાનવાલા પાછળથી આતંકવાદી બની ગયા. જાણીતા શીખ પત્રકાર ખુશવંત સિંહે કહ્યું કે ભિંડરાનવાલા દરેક શીખને 32 હિંદુઓને મારવા માટે ઉશ્કેરતો હતો. તેમણે કહ્યું કે આનાથી શીખોની સમસ્યા કાયમ માટે હલ થઈ જશે. 1982માં ભિંડરાનવાલેએ શિરોમણી અકાલી દળ સાથે હાથ મિલાવ્યા અને અસહકાર ચળવળ શરૂ કરી. આ અસહકાર ચળવળ પાછળથી સશસ્ત્ર વિદ્રોહમાં ફેરવાઈ ગઈ. આ દરમિયાન જે કોઈ ભિંડરાવાલેનો વિરોધ કરે છે તે તેના હિટ લિસ્ટમાં આવી ગયા હતા. જેના કારણે ખાલિસ્તાની આતંકવાદીઓએ પંજાબ કેસરીના સંસ્થાપક અને સંપાદક લાલા જગત નારાયણની હત્યા કરી હતી. આતંકવાદીઓએ અખબાર વેચનારા હોકરને પણ છોડ્યા ન હતા. વડાપ્રધાન ઈન્દિરા ગાંધીના પુત્ર સંજય ગાંધીએ તે સમયે અકાલી દળના વધતા રાજકીય પ્રભાવનો સામનો કરવા ભિંડરાવાલેને ટેકો આપ્યો હોવાનું કહેવાય છે.
આ પછી ભિંડરાવાલા સુરક્ષા દળોથી બચવા માટે સુવર્ણ મંદિરમાં ઘૂસી ગયો હતો. સરકારે બે વર્ષ સુધી કોઈ પગલું ભર્યું ન હતું. આ દરમિયાન, ભિંડરાનવાલાએ સુવર્ણ મંદિર પરિસરમાં બનેલા અકાલ તખ્ત પર કબજો જમાવ્યો. અન્ય વિકલ્પોની ચર્ચા અગાઉ કરવામાં આવી હતી. વડા પ્રધાન ઇન્દિરા ગાંધીએ ભિંડરાવાલેને પકડવા માટે ગુપ્ત ‘સ્નેચ એન્ડ ગ્રેબ’ ઓપરેશનને લગભગ મંજૂરી આપી દીધી હતી. આ ઓપરેશન માટે 200 કમાન્ડોને પણ તાલીમ આપવામાં આવી હતી. જ્યારે ઈન્દિરા ગાંધીએ પૂછ્યું કે આ સમયગાળા દરમિયાન સામાન્ય લોકોને કેટલું નુકસાન થઈ શકે છે, ત્યારે તેમને કોઈ જવાબ મળ્યો ન હતો. આ પછી ઓપરેશન સનડાઉન બંધ કરવામાં આવ્યું હતું. આ પછી સરકારે સેના મોકલવાનો નિર્ણય કર્યો.
કોંગ્રેસના તમામ સાંસદો અને ધારાસભ્યોને મારી નાખવાની ધમકીઓ અને ગામડાઓમાં હિન્દુઓની સામૂહિક હત્યા શરૂ કરવાની યોજના જાહેર થયા બાદ 5 જૂને આ નિર્ણય લેવામાં આવ્યો હોવાનું કહેવાય છે. ઓપરેશનનો પ્રથમ તબક્કો 5 જૂન 1984ના રોજ રાત્રે 10:30 વાગ્યે શરૂ કરવામાં આવ્યો હતો. ગોલ્ડન ટેમ્પલ સંકુલની અંદરની ઇમારતો પર વધુ હુમલો કરવામાં આવ્યો. આ દરમિયાન ખાલિસ્તાની આતંકવાદીઓએ પણ સેના પર ભારે ગોળીબાર કર્યો હતો. 7 જૂન સુધીમાં ભારતીય સેનાએ કમ્પાઉન્ડનો કબજો મેળવી લીધો. ઓપરેશન બ્લુસ્ટાર 10 જૂન 1984ના રોજ બપોરે સમાપ્ત થયું. આ સમગ્ર ઓપરેશન દરમિયાન સેનાના 83 જવાનો શહીદ થયા હતા અને 249 ઘાયલ થયા હતા. સરકારના જણાવ્યા અનુસાર આ હુમલામાં 493 આતંકીઓ અને નાગરિકો માર્યા ગયા હતા. જો કે, કેટલાક શીખ સંગઠનોનો દાવો છે કે ઓપરેશન દરમિયાન ઓછામાં ઓછા 3,000 લોકો માર્યા ગયા હતા.
આ પણ વાંચો: Onion Crisis/ ઘણા દેશોમાં ડુંગળીની કિંમત આસમાને, ભારતના ખેડૂતોને મળે છે કોડીના ભાવ
