ન્યૂઝીલેન્ડની રાજકીય પાર્ટી માઓરી પાર્ટીએ દેશનું નામ બદલવાનું અભિયાન શરૂ કર્યું છે. પાર્ટી ઈચ્છે છે કે દેશનું સત્તાવાર નામ ઓટેરોઆ રાખવામાં આવે. પણ કેમ?
ગયા અઠવાડિયે માઓરી પાર્ટીએ બે માંગણીઓ સાથે એક ઓનલાઈન અરજી શરૂ કરી હતી. પ્રથમ ન્યુઝીલેન્ડનું નામ બદલીને ઓટેરોઆ રાખવાનું છે. અને બીજું, દેશના તમામ શહેરો, નગરો અને સ્થાનોના નામ અંગ્રેજોના આગમન પહેલા માઓરી કાળમાં જે હતા તે પરત કરવા જોઈએ. અરજીમાં કહેવાયું છે કે, “તે રિયો માઓરીને દેશની પ્રથમ અને સત્તાવાર ભાષાનો દરજ્જો આપવાનો સમય આવી ગયો છે. અમે પોલિનેશિયન દેશ છીએ. અમે ઓટેરોઆ છીએ.” અરજીમાં દેશની સંસદ પાસેથી માંગણી કરવામાં આવી છે કે દેશનું નામ બદલવાની સાથે સાથે એક પ્રક્રિયા શરૂ કરવી જોઈએ જેના હેઠળ 2026 સુધીમાં દેશના તમામ સ્થળોને સમાન નામ આપવામાં આવે, પછી તે રિયો માઓરી ભાષામાં વપરાય છે.
માંગને સમર્થન
માઓરી પક્ષની આ માંગને ભારે સમર્થન મળી રહ્યું છે. અરજી શરૂ થયાના બે દિવસમાં 50 હજારથી વધુ લોકોએ તેના પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા. પાર્ટીના એક નેતા રવિરી વેઇટિટીએ પત્રકારોને જણાવ્યું હતું કે ન્યૂઝીલેન્ડમાં આટલા ઝડપી દરે ભાગ્યે જ કોઈ અરજીને સમર્થન મળ્યું છે. તેમણે કહ્યું, “ગયા વર્ષની ચૂંટણીએ અમને કહ્યું હતું કે 80 ટકા લોકો તે રિયો માઓરીને તેમની ઓળખનો એક ભાગ બનાવવામાં ગર્વ અનુભવે છે. અમારી અરજીને જે સમર્થન મળ્યું છે તે તેની પુષ્ટિ કરે છે. અમારો અવાજ સાંભળવા દેશે.”
માંગ કેમ વધી?
માઓરી લોકો ન્યૂઝીલેન્ડના વતની છે. તેઓ માને છે કે પૂર્વીય પોલિનેશિયાના પ્રવાસી કુપે દ્વારા ઓટેરોઆ નામ આપવામાં આવ્યું હતું. આ નામ 1200-1300 એડીમાં માઓરી લોકકથાઓમાં જોવા મળે છે. આ લોકકથાઓ અનુસાર, કૂપે તેની પત્ની કુરામારોતિની અને તેમના જહાજના ક્રૂ ક્ષિતિજની બહારની જગ્યાની શોધમાં નીકળ્યા. પછી તેને આ જગ્યા સફેદ વાદળમાં લપેટાયેલી મળી. તેને જોઈને કુરામારોતિનીએ બૂમ પાડી, “ઓ આવો! ઓ આવો! ઓ ઓટિયા! ઓ ઓટેરોઆ !.”
(એક વાદળ, એક વાદળ! એક સફેદ વાદળ! ઊંચું સફેદ વાદળ!)
આ જ વાર્તાનું બીજું સંસ્કરણ છે જેમાં એવું કહેવામાં આવે છે કે કૂપની પુત્રીએ જમીન જોનાર સૌપ્રથમ હતી અને તે સ્થળનું નામ નાની બોટ પરથી પાડ્યું જે તે સમયે કૂપ ચલાવી રહી હતી.
વર્તમાન નામ ન્યુઝીલેન્ડ 1640 ના દાયકાનું છે જ્યારે ડચ પ્રવાસી અબેલ તસ્માન ન્યુઝીલેન્ડના દક્ષિણ ટાપુની મુલાકાત લીધી હતી. પછી આ ટાપુ નેધરલેન્ડના ઝીલેન્ડ પ્રાંતના નામ પરથી ન્યુઝીલેન્ડ એટલે કે ન્યુઝીલેન્ડ તરીકે ઓળખાતું હતું. એક સદી પછી, બ્રિટિશ સંશોધક અને પ્રવાસી કેપ્ટન જેમ્સ કૂકે ઓસ્ટ્રેલિયા અને ન્યુઝીલેન્ડનો સચોટ નકશો બનાવવાનો પ્રયાસ કર્યો અને પછી આ સ્થળને ન્યુઝીલેન્ડ તરીકે નોંધ્યું.
વિવાદ શું છે?
જેમ કે, ઓટેરોઆ નામ સામાન્ય રીતે ન્યુઝીલેન્ડમાં વપરાય છે. તેનો ઉપયોગ પાસપોર્ટમાં પણ થાય છે. પરંતુ ઘણા લોકો દેશનું નામ બદલવા માટે અસંમત છે કારણ કે તેઓ ઓટેરોઆ નામની ઐતિહાસિકતા અને અધિકૃતતા પર વિશ્વાસ કરતા નથી. ઘણા માને છે કે ઓટેરોઆ નામનો ઉપયોગ ન્યુઝીલેન્ડમાં માત્ર એક જ ટાપુ માટે કરવામાં આવ્યો હતો, આખા દેશ માટે નહીં. બીજી બાજુ એવું પણ કહેવામાં આવે છે કે માઓરી લોકોએ ક્યારેય જમીનનું નામ લીધું નથી, તેથી આ નામ થોડાક સો વર્ષ પહેલા જ અમલમાં આવ્યું.
દેશના પૂર્વ વડાપ્રધાન વિન્સ્ટન પીટર્સે પણ નામ બદલવાની અપીલનો વિરોધ કર્યો છે. તેમણે ટ્વિટર પર જણાવ્યું હતું કે, “આ માઓરી કટ્ટરપંથી ડાબેરીઓનો કચરો છે. દેશો અને શહેરોનું નામ બદલવું એ એક મૂર્ખ ઉગ્રવાદ છે. અમે એવા નામનું નામ લેવા જઈ રહ્યા નથી કે જેની કોઈ ઐતિહાસિક વિશ્વસનીયતા નથી. અમે પોતાને ન્યૂઝીલેન્ડ રાખીશું.”
હવે શું થશે?
જુલાઈમાં નેશનલ પાર્ટીના સભ્ય સ્ટુઅર્ટ સ્મિથે નામ બદલવાના મુદ્દે લોકમતની હાકલ કરી હતી. તેમણે કહ્યું કે જ્યાં સુધી લોકમત યોજાય નહીં ત્યાં સુધી ઔપચારિક દસ્તાવેજોમાં આ નામના ઉપયોગ પર પ્રતિબંધ મૂકવો જોઈએ. માઓરી અરજીના જવાબમાં ઘણી અરજીઓ શરૂ થઈ છે જેમાં નામ બદલવાનો વિરોધ થઈ રહ્યો છે. જો કે દેશના વડા પ્રધાન જેસિન્ડા આર્ડર્ને આ અરજી પર હજુ સુધી કોઈ ટિપ્પણી કરી નથી, પરંતુ 2020 માં તેણીએ કહ્યું હતું કે ન્યૂઝીલેન્ડ સાથે એકબીજાના બદલે ઓટેરોઆનો ઉપયોગ કરવો સારી બાબત છે. પછી તેમણે કહ્યું, “જોકે, અમે હજુ સુધી સત્તાવાર નામ બદલવાની બાબત પર વિચાર કર્યો નથી.”
