ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડે ભારતીય દંડ સંહિતા (IPC), ફોજદારી પ્રક્રિયાની સંહિતા (CRPC) અને પુરાવા અધિનિયમ (Evidence Act)ને બદલવા માટે કેન્દ્રની મોદી સરકાર દ્વારા લાવવામાં આવેલા ત્રણ નવા કાયદાઓની પ્રશંસા કરી છે. કાયદા અને ન્યાય મંત્રાલય દ્વારા નવા કાયદાઓ અંગે આયોજિત એક કોન્ફરન્સને સંબોધિત કરતી વખતે, તેમણે કહ્યું કે ત્રણેય નવા કાયદા સમાજ માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે અને ભારત તેની ફોજદારી ન્યાય પ્રણાલીમાં મહત્વપૂર્ણ ફેરફારો માટે તૈયાર છે.
કાયદાકીય માળખામાં સુધારો જરૂરી
CJI ચંદ્રચુડે કહ્યું, ‘નવા કાયદાઓએ ફોજદારી ન્યાય પર ભારતના કાયદાકીય માળખાને નવા યુગમાં પરિવર્તિત કર્યું છે. જો આપણે નાગરિકો તરીકે તેને અપનાવીએ તો નવા કાયદા ચોક્કસપણે સફળ થશે. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે પીડિતોના હિતોનું રક્ષણ કરવા અને ગુનાઓની તપાસ અને કાર્યવાહીને અસરકારક રીતે ચલાવવા માટે આ ત્રણ કાયદાઓમાં ખૂબ જ જરૂરી સુધારાઓ દાખલ કરવામાં આવ્યા છે. CJIએ કહ્યું, ‘સંસદ દ્વારા આ કાયદાઓ પસાર થવું એ સ્પષ્ટ સંકેત છે કે ભારત બદલાઈ રહ્યું છે અને આગળ વધી રહ્યું છે, અને વર્તમાન પડકારોનો સામનો કરવા માટે નવી કાનૂની જરૂરિયાતોને અપનાવી રહ્યું છે.’
આ કોન્ફરન્સમાં કેન્દ્રીય કાયદા મંત્રી અર્જુન રામ મેઘવાલ, એટર્ની જનરલ આર વેંકટરામણી અને સોલિસિટર જનરલ તુષાર મહેતા પણ હાજર હતા. ત્રણેય નવા કાયદા – ભારતીય ન્યાયિક સંહિતા, ભારતીય નાગરિક સંરક્ષણ સંહિતા અને ભારતીય પુરાવા અધિનિયમ 1 જુલાઈ, 2024 થી અમલમાં આવશે. તેમના અમલીકરણ સાથે, દેશની ફોજદારી ન્યાય વ્યવસ્થા સંપૂર્ણપણે બદલાઈ જશે. જો કે, હિટ-એન્ડ-રન કેસ સંબંધિત જોગવાઈનો તાત્કાલિક અમલ કરવામાં આવશે નહીં. આ ત્રણેય કાયદા ગયા વર્ષે 21 ડિસેમ્બરે સંસદ દ્વારા પસાર કરવામાં આવ્યા હતા અને રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુએ 25 ડિસેમ્બરે તેમને મંજૂરી આપી હતી.
જૂના કાયદામાં હતી ખામી
CJIએ કહ્યું, ‘જૂના કાયદાઓ (IPC, CRPC, એવિડન્સ એક્ટ)ની સૌથી મોટી ખામી એ હતી કે તે ઘણા જૂના હતા. આ કાયદા અનુક્રમે 1860 અને 1873 થી અમલમાં હતા. સંસદ દ્વારા નવા કાયદાઓ પસાર થવું એ સ્પષ્ટ સંદેશ છે કે ભારત બદલાઈ રહ્યું છે અને વર્તમાન પડકારોનો સામનો કરવા માટે આપણને નવા માર્ગોની જરૂર છે, જે આપણે નવા કાયદા દ્વારા મેળવવા જઈ રહ્યા છીએ. તેમણે કહ્યું કે નવા કાયદા અનુસાર, દરોડા દરમિયાન પુરાવાઓનું ઓડિયો વિઝ્યુઅલ રેકોર્ડિંગ હશે, જે ફરિયાદની તેમજ નાગરિકોની સુરક્ષાને સુનિશ્ચિત કરશે.
એક સુખદ પરિવર્તન
જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડે કહ્યું કે ભારતીય નાગરિક સુરક્ષા સંહિતા (BNSS)માં ટ્રાયલ અને નિર્ણય માટે સમયરેખા નક્કી કરવી એ એક સુખદ પરિવર્તન છે. તેમણે કહ્યું, ‘પરંતુ અદાલતોમાં પણ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર હોવું જોઈએ, નહીં તો નવા કાયદા હેઠળ નિર્ધારિત લક્ષ્યાંકો હાંસલ કરવા મુશ્કેલ બનશે. તાજેતરમાં, મેં દેશના તમામ હાઈકોર્ટના મુખ્ય ન્યાયાધીશોને પત્ર લખીને વિનંતી કરી છે કે ન્યાયાધીશો, પોલીસ, વકીલો સહિત તમામ હિતધારકોને નવા કાયદા અંગે તાલીમ આપવામાં આવે. આપણી જૂની ફોજદારી ન્યાય પ્રણાલીમાં ખામી એ રહી છે કે ગંભીર અને નાના ગુનાઓને સમાન દ્રષ્ટિકોણથી જોવામાં આવે છે. નવા કાયદામાં આ બદલાવ કરવામાં આવ્યો છે.
નવા કાનૂન લાગુ કરવો એક પડકાર
CJIએ કહ્યું કે ભારતીય નાગરિક સંરક્ષણ સંહિતા જણાવે છે કે ટ્રાયલ 3 વર્ષની અંદર પૂર્ણ થવી જોઈએ અને ચુકાદો અનામત રાખ્યાના 45 દિવસની અંદર સંભળાવવો જોઈએ. પેન્ડિંગ મામલાઓને ઉકેલવા માટે આ એક સારી પહેલ છે. નવા કાયદા અનુસાર, એફઆઈઆરની નકલો પીડિતોને પ્રદાન કરવાની રહેશે અને તેમને ડિજિટલ માધ્યમ દ્વારા તપાસની પ્રગતિ વિશે જાણ કરવાની રહેશે. અપરાધની બદલાતી પ્રકૃતિ અને નવા ડિજિટલ ગુનાઓને ધ્યાનમાં રાખીને, આપણા પોલીસ દળોની માળખાકીય સુવિધાઓ અને ક્ષમતાને વેગ આપવો હિતાવહ છે. નવા કાયદાનો અમલ હાલના લોકો દ્વારા જ કરવામાં આવશે. હવે આ આપણા બધા માટે એક પડકાર હશે, કારણ કે આ કાયદાઓ માટે વર્તનમાં પરિવર્તન, માનસિકતામાં પરિવર્તન અને નવી સંસ્થાકીય વ્યવસ્થાની જરૂર પડશે.
આ પણ વાંચો:પૂર્વમાં ટીડીઓના મેળાપીપણામાં ગેરકાયદે બાંધકામોનો રાફડો
આ પણ વાંચો:બેંક મેનેજરે બેંક સાથે કરી છેતરપિંડી, 15 કરોડનો દંડ અને સાત વર્ષની કેદ
આ પણ વાંચો:ક્રાઇમ કેપિટલ સુરતમાં ઓનલાઇન ટાસ્કના નામે 12 લાખનો ફ્રોડ
આ પણ વાંચો:ગીર સોમનાથમાં શિક્ષિકાનું અમાનવીય વર્તન, બાળકીને હોસ્પિટલાઇઝ કરવી પડી
