ભારત વિશ્વના 11 દેશોમાંથી એક છે જેની પર અમેરિકાની ગુપ્તચર સંસ્થાઓ દ્વારા નજર રાખવામાં આવે છે. એક અહેવાલ મુજબ, અમેરિકા માની રહ્યું છે કે આબોહવા પરિવર્તન આ દેશો પર સૌથી વધુ તબાહી મચાવી શકે છે.
ભારત, પાકિસ્તાન અને અફઘાનિસ્તાન 11 દેશોની આ યાદીમાં સામેલ છે. આ યાદી એવા દેશોની છે જે આબોહવા પરિવર્તનથી ખૂબ ખરાબ રીતે પ્રભાવિત થઈ શકે છે. અમેરિકી એજન્સીઓના મતે આ દેશો આબોહવા પરિવર્તનને કારણે થતી કુદરતી અને સામાજિક આપત્તિઓનો સામનો કરવા માટે તૈયાર નથી. ડિરેક્ટર ઓફ નેશનલ ઇન્ટેલિજન્સ (ODNI) ની ઓફિસ દ્વારા તાજેતરનો રિપોર્ટ ‘નેશનલ ઇન્ટેલિજન્સ એસ્ટીમેટ’ આગાહી કરે છે કે ગ્લોબલ વોર્મિંગને કારણે 2040 સુધીમાં ભૌગોલિક રાજકીય તણાવ વધશે, જેની અસર અમેરિકાની સુરક્ષા પર પણ પડશે.
અમેરિકાની વિવિધ જાસૂસી એજન્સીઓ દ્વારા આ આગાહી કરવામાં આવી છે. ગુરુવારે જાહેર થયેલા રિપોર્ટમાં 11 દેશો વિશે ખાસ ચિંતા વ્યક્ત કરવામાં આવી છે. જેમાં અફઘાનિસ્તાન, ભારત અને પાકિસ્તાન ઉપરાંત મ્યાનમાર, ઇરાક, ઉત્તર કોરિયા, ગ્વાટેમાલા, હૈતી, હોન્ડુરાસ, નિકારાગુઆ અને કોલંબિયાનો સમાવેશ થાય છે. આ ODNI રિપોર્ટનો એક ભાગ સાર્વજનિક કરવામાં આવ્યો છે.
દક્ષિણ એશિયામાં યુદ્ધ
રિપોર્ટમાં કહેવાયું છે કે અફઘાનિસ્તાનમાં ગરમી, દુષ્કાળ, પાણીની અછત અને બિનઅસરકારક સરકારના કારણે સ્થિતિ ખૂબ જ ચિંતાજનક છે. ભારત અને બાકીના દક્ષિણ એશિયામાં પાણીની અછતને કારણે વિવાદો ભા થઈ શકે છે. આ તણાવ આ દેશો વચ્ચે ગંભીર વિવાદમાં ફેરવાઈ શકે છે. દક્ષિણ એશિયાની જેમ, પાકિસ્તાન તેના ભૂગર્ભજળ માટે ભારતમાંથી નીકળતી નદીઓ પર આધાર રાખે છે. પરમાણુ સમૃદ્ધ બંને દેશો 1947 માં આઝાદ થયા પછી ઘણા યુદ્ધો લડ્યા છે. ભારતની બીજી બાજુએ, બાંગ્લાદેશની 160 મિલિયનની કુલ વસ્તીનો લગભગ 10 ટકા પહેલેથી જ આવા દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાં રહે છે જે દરિયાનું સ્તર વધવાનું જોખમ ધરાવે છે. અહેવાલમાં અનુમાન લગાવવામાં આવ્યું છે કે વધતા તાપમાન આગામી ત્રણ દાયકાઓમાં દક્ષિણ અમેરિકા, દક્ષિણ એશિયા અને આફ્રિકાના સહારા પ્રદેશની ત્રણ ટકા વસ્તી અથવા લગભગ 143 મિલિયન લોકોને વિસ્થાપિત કરી શકે છે. આ લોકો અન્ય દેશોમાં સ્થળાંતર કરશે.
નવા વિવાદો ઉદ્ભવવાની શક્યતા
રિપોર્ટ અનુસાર, અમેરિકન એજન્સીઓ વધુ બે ક્ષેત્રોને લઈને ચિંતિત છે. આ અહેવાલમાં આબોહવા પરિવર્તનને કારણે “મધ્ય આફ્રિકા અને પ્રશાંત મહાસાગરના નાના ટાપુઓ” વિશે ખાસ ચિંતા વ્યક્ત કરવામાં આવી છે અને કહ્યું છે કે તેઓ વિશ્વના બે સૌથી જોખમી વિસ્તારોમાં સમાવિષ્ટ છે. આ રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે જળવાયુ પરિવર્તન સામે લડવા માટે અપનાવવામાં આવી રહેલી વ્યૂહરચનામાં મોટો તફાવત છે. અહેવાલમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે જે દેશો તેમની અર્થવ્યવસ્થા માટે અશ્મિભૂત ઇંધણની નિકાસ પર આધાર રાખે છે તેઓ “શૂન્ય કાર્બન વિશ્વ તરફ આગળ વધવાનું પ્રતિકાર ચાલુ રાખશે કારણ કે તેઓ આમ કરવાથી આર્થિક, રાજકીય અથવા ભૌગોલિક રાજકીય ખર્ચથી ડરે છે.” આર્કટિક અને નોન-આર્કટિક દેશો વચ્ચે વધતી વ્યૂહાત્મક કટોકટીને પણ ધમકી તરીકે રજૂ કરવામાં આવી છે. રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે બંને પક્ષો વચ્ચેની દુશ્મનાવટ “ચોક્કસપણે વધશે કારણ કે તાપમાનમાં વધારો અને બરફ પડવાથી પ્રવેશ સરળ બનશે.” રિપોર્ટમાં આગાહી કરવામાં આવી છે કે આર્કટિક ક્ષેત્રમાં આંતરરાષ્ટ્રીય સ્પર્ધા મોટા પ્રમાણમાં આર્થિક હશે, પરંતુ “2040 સુધીમાં ખોટી ગણતરીનું જોખમ સાધારણ વધશે કારણ કે વ્યાપારી અને લશ્કરી પ્રવૃત્તિઓ વધશે અને તકો માટે વધુ સંઘર્ષ થશે.”
નીતિઓ હવે બનાવવી પડશે
વર્ષોથી અમેરિકી એજન્સીઓ આબોહવા પરિવર્તનને તેમના દેશની સુરક્ષા માટે ખતરારૂપ ગણાવી રહી છે, પરંતુ આ રિપોર્ટમાં પ્રથમ વખત આ વિસ્તારોની સ્પષ્ટ રીતે ઓળખ કરવામાં આવી છે. અન્ય એક અહેવાલમાં, આવા પગલાંની શોધ કરવામાં આવી રહી છે, જેના દ્વારા આવા લોકો પર નજર રાખી શકાય કે જેઓ આબોહવા પરિવર્તનને કારણે સ્થળાંતર કરવા માટે મજબૂર થશે. યુનાઇટેડ નેશન્સ હાઇ કમિશન ફોર રેફ્યુજીઝ અનુસાર, દર વર્ષે વિશ્વમાં સરેરાશ 25 મિલિયન લોકો તોફાનો, મોસમી વરસાદ અને અચાનક કુદરતી આફતોને કારણે વિસ્થાપિત થાય છે. રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, “આજે અને આવનારા વર્ષોમાં બનાવેલી નીતિઓ અને યોજનાઓ આબોહવા પરિવર્તન જેવા પરિબળોને કારણે લોકોના વિસ્થાપિત થવાના અંદાજને અસર કરશે.”
અમેરિકાની જાસૂસી એજન્સીઓ તારણ કાે છે કે પેરિસ કરાર દ્વારા નિર્ધારિત તાપમાનની મર્યાદામાં આપણા ગ્રહને રાખવા માટે કદાચ પહેલેથી જ મોડું થઈ ગયું છે. યુએસ અને યુનાઇટેડ નેશન્સ બંનેનું સત્તાવાર લક્ષ્ય સમાન 1.5 ° સે છે, તેમ છતાં ઘણા વૈજ્ઞાનિકો ચેતવણી આપી રહ્યા છે કે તાપમાન આના કરતા વધારે વધશે અને ભારે વિનાશ લાવશે.
