દિલ્હી,
લોકસભા ચૂંટણી માટે તારીખોની જાહેરાત થઈ છે અને રાજકીય દળો એ ચૂંટણી જીતવા પોતાની કમર કસી લીધી છે. આમ તો બધા જ રાજકીય પક્ષો મતદારોને ધ્યાનમાં રાખીને તેમની ચૂંટણીના મુદ્દાને પસંદ કરશે, પરંતુ તો પણ કેટલાક મુદ્દાઓ એવા છે જેની ચિંતા દેશનો દરેક નાગરિક કરી રહ્યો છે.આ તે મુદ્દાઓ છે, જે ચૂંટણી પરિણામ પણ મોટા પ્રમાણમાં પ્રભાવિત કરશે. ક્યાં છે એ મુદ્દાઓ.. જાણો અહિયાં.
રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા/આતંકવાદ
1990 ના સમયથી જ ચુંટણીમાં રાષ્ટ્રીય સલામતી અને આતંકવાદ જેવો મોટો ઇસ્યુ ઉભો થતો હોય છે,પરંતુ આ વખતે પુલવામામાં સીઆરપીએફના જવાનોની શહાદત અને અને તેના પછી ભારતીય વાયુસેના દ્રારા પાકિસ્તાનના બાલાકોટમાં એર સ્ટ્રાઈક જેવા એવા મુદ્દાઓ પણ અવી ગયા છે કે આ ચુંટણીની દિશા પણ બદલી શકે છે. ભાજપને પ્રોત્સાહન આપવા માટે આ મુદ્દો મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી શકે છે. બીજેપી એ બતાવવાનો પ્રયાસ કરશે કે નરેન્દ્ર મોદી એકમાત્ર નેતા છે જે સખત નિર્ણયો લઈ શકે છે અને પાકિસ્તાન અને આતંકવાદ સાથે મુકાબલો કરી શકે છે.
મોંધવારી
સામાન્ય રીતે કોઈ પણ ચૂંટણીમાં મોંધવારી દરેકને અસર કરે તેવો મુદ્દો રહ્યો છે, પરંતુ આ ચુંટણીમાં આ મુદ્દો કઈ ખાસ જોર પકડતો નથી જોવા મળી રહ્યો. મોદી સરકાર ક્યાંક ને ક્યાંક મોંધવારી પર લગામ લગાવામાં સફળ રહી છે. મોંધવારીના મુદ્દાને લઈને વિરોધ પક્ષો ભાજપને ઘેરી શક્યા નથી. તો કેટલાક નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે મોંધવારી પર અંકુશ લગાવાનું એક મુખ્ય કારણ એ છે કે માલ ખેડૂત પાસેથી ઓછી કિંમતે ખરીદવામાં આવ્યા. આવી પરિસ્થિતિમાં સરકાર કદાચ મોંધવારીને અંકુશમાં રાખવામાં સફળ થઈ છે. પરંતુ ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં પક્ષને તેની કિંમત ચૂકાવી પડશે.
નોકરી
મોદી સરકાર વિરુદ્ધ વિરોધ પક્ષના ચોપડે ‘રોજગારી’ નું તીર સૌથી મહત્વપૂર્ણ છે. કૉંગ્રેસ સહિતના તમામ વિરોધ પક્ષોએ આ મુદ્દા પર ઘણીવાર સરકારને ઘેરી લીધી છે. મોદી સરકારે 2014 માં નોકરીઓના વચનોમાં મોટી સફળતા મેળવી હતી, પરંતુ ક્યાંક તેઓ આ વચન પૂરા કરવામાં સક્ષમ નથી. સરકારે આ ડેટાને હેરફેર કરીને આ મુદ્દાને ગંભીર નોંધ ન લેવા બદલ પણ આરોપ મૂક્યો છે. સરકારે ઇપીએફઓની સંખ્યામાં વધારો કરીને અને મુદ્રા લોનની સંખ્યામાં વધારો કરીને રોજગારીના વચનને પૂરા કરવાના પુરાવા આપવાનો પ્રયાસ કર્યો છે, પરંતુ વિરોધીઓ આનાથી ક્યાં પણ સહમત નથી.
ગ્રામીણ મતદારો અને ખેડૂતોની સમસ્યાઓ
ખેડૂતો- અથવા કહીએ કે ગ્રામીણ મતદારોએ 2014 માં મોદી સરકારની જીતમાં મોટી ભૂમિકા ભજવી હતી. આ સમયે, ગ્રામીણ મતદારોમાં કૃષિ રોકાણમાં વધુ સારા વળતર ન મળ્યાનો અસંતોષ છે. નોટબંધી જેવા પગલાંઓએ આ મુદ્દો ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં મહત્વપૂર્ણ બનાવ્યો છે. રાજસ્થાન, છત્તીસગઢ અને મધ્યપ્રદેશની ચૂંટણીઓમાં કૉંગ્રેસે આ મુદ્દાને સંપૂર્ણ લાભ લેવાનો પ્રયાસ કર્યો અને તેમને સફળતા મળી. આ પછી ભાજપ ખેડૂતોને ઘણી રીતે મદદ કરીને આ ખામીને પરિપૂર્ણ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે.
ધ્રુવીકરણ
આ ચૂંટણીઓમાં ધ્રુવીકરણ જોવા મળી રહ્યું છે. દેશમાં પહેલાં ક્યારેય જોવા મળ્યું નથી. તેણે 2014 માં ભાજપને મદદ કરી હતી અને કોંગ્રેસને સીમાચિહ્ન તરફ દોરી ગઈ હતી. કૉંગ્રેસની ‘લઘુમતી તરફી પક્ષ’ ની છબીથી તેણીને મોટી હારનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. સામાન્ય રીતે, હિન્દુ રાષ્ટ્રવાદી ભાજપનો લાભ તેના ફાયદા મેળવે છે.
જાતીય સમીકરણ
ભારતમાં અત્યાર સુધી યોજાયેલી ચૂંટણીઓમાં જાતીય સમીકરણ કોઈ પણ પક્ષની શક્તિના આધારે અનુમાન કરવો ખૂબ જ સરળ છે. પરંતુ આ વખતે ચૂંટણી આ કેસમાં તદ્દન અલગ હશે. વિરોધ હવે મોદીને હરાવવા માટે જાતીય સમીકરણનો આધાર બનાવે છે. વિરોધ પક્ષનું માનવું છે કે યુપીમાં યાદવ, જાટવ અને મુસ્લિમો સાથે આવતા ભાજપને હરાવવા સરળ બનાવશે. બિહારમાં કોંગ્રેસ સહિતના ઘણા વિરોધ પક્ષોએ લાલુને એકીકૃત કરવાનો અને ઓબીસી અને મુસ્લિમ મતોને એકીકૃત કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. 2014 માં બીજેપીએ મોટી જીત મેળવી હતી કારણ કે મોદીને તે જાતિઓમાંના કેટલાકને ટેકો મળ્યો હતો, જેને સામાન્ય રીતે વિરોધ પક્ષોનો આધાર માનવામાં આવે છે. મધ્યપ્રદેશ અને રાજસ્થાનમાં બીજેપીની હાર એ હકીકતને આપવામાં આવી હતી કે ઉચ્ચ વર્ગ ભાજપથી દૂર થઈ રહી છે. આવી પરિસ્થિતિમાં, ભાજપે ગરીબ વર્ગને 10% અનામત હેઠળ રાખવા અને તેમને તેમના કેમ્પમાં રાખવા પ્રયાસ કર્યો છે.
ભષ્ટાચાર
2014 ની ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસને સૌથી વધુ નુકસાન થયું હતું. આ પછી કોંગ્રેસને અત્યાર સુધીની સૌથી મોટી હારનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. વડા પ્રધાન મોદીએ તેમના કાર્યકાળમાં પોતાનો શ્રેષ્ઠ પ્રયાસ કર્યો છે કે ભાજપ આવા આક્ષેપો કરી શકે નહીં. પીએમએ પણ ઘણાં સ્થળોએ કહ્યું છે કે તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન તેમની સરકારે ભ્રષ્ટાચારના કોઈ આરોપો કર્યા નથી. લોકો નોટબાંધી જેવા કડવા ઘુંટડા એટલા માટે પી ગયા કે તેમને લાગે છે કે પીએમ મોદી ભ્રષ્ટાચારને દૂર કરવા આ પગલું લઈ રહ્યા છે. જો કે, રાહુલ ગાંધી દ્વારા રાફેલ કૌભાંડના આરોપો જાહેર કરવાથી લોકો પર અસર થશે તે હકીકત વિશે કંઈ પણ કહી શકાય નહીં.
સોશિયલ મીડિયા
આ મુદ્દાની વર્ષ 2014 માં પ્રથમ વાર એન્ટ્રી થઇ હતી. તે ચૂંટણીમાં એક મહત્વપૂર્ણ ખેલાડી જેવું લાગી રહ્યું છે. સોશિયલ મીડિયાનો ઉપયોગ એજન્ડા સ્થાપવામાં વ્યાપકપણે કરવામાં આવતો હતો. પાંચ વર્ષ પહેલાં, મોદીની જીત માટેનો સૌથી મોટો ધિરાણ ફક્ત સોશિયલ મીડિયાને જ આપવામાં આવ્યો હતો. આ પછી કૉંગ્રેસે આ ખામીને પરિપૂર્ણ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો. કોંગ્રેસે આ મોરચો હાથ ધરવા માટે સમય લીધો હતો, પરંતુ હવે તે ખૂબ અસરકારક રીતે આવી છે.
કલ્યાણકારી સ્કીમ્સ
મોદી સરકારે તેના કાર્યકાળ દરમિયાન ઘણી કલ્યાણ અને વિકાસ યોજનાઓને લોન્ચ કરી. ઉજ્જવલા, સ્વચ્છ ભારત, પીએમ ખેડૂત, આયુષમાન ભારત આમાં પ્રખ્યાત છે. તો નોટબંધી જેવા પગલાની નોંધ દ્વારા સરકારને ‘સૂટ બૂટ કી સરકાર’ નામના વિરોધ પક્ષને આઘાત પહોંચાડવામાં મદદ મળી છે. તાજેતરના વિધાનસભાની ચૂંટણીઓમાં કૉંગ્રેસની ધારણા છે. આ પછી, તેમણે લોકોને સમજાવવા માટે ત્રણ રાજ્યોમાં દેવા માફી જાહેર કરી છે. રાહુલએ સરકારમાં આવ્યાં પછી મૂળભૂત આવક આપવાનું પણ વચન આપ્યું છે. તે કોંગ્રેસને લાભ આપી શકે છે.
મોદી ફેક્ટર
ભારતીય જનતા પક્ષને ખાતરી છે કે અમિત શાહના નેતૃત્વ હેઠળ, પક્ષ વડાપ્રધાન મોદીની શુભકામનાઓને મતમાં રૂપાંતરિત કરવામાં સફળ થશે. બાલાકોટ હવાઇ હુમલા પછી ભાજપનો ઉત્સાહ વધ્યો છે. તો કૉંગ્રેસ માને છે કે મોદીનું કરિશ્મા 2014 જેવું નથી કારણ કે ચૂંટણીનાં વચનો પૂરા થયા નથી. કૉંગ્રેસનું શીર્ષક ફક્ત મોદી સરકાર દ્વારા પૂરા પાડવામાં ના આવેલા વચનો પર જ રહેશે, જે બ્રાન્ડ નમોના ‘જાદુ’ ને ઘટાડે છે. કૉંગ્રેસ માટે પણ આવશ્યક છે કારણ કે છેલ્લી કેટલીક વિધાનસભાની ચૂંટણીઓમાં ભાજપ સામે મત આપતા લોકોએ એમ પણ કહ્યું હતું કે તેઓ માત્ર લોકસભામાં મોદીને મત આપશે.
ગૌરક્ષા
2014 ની ચૂંટણીઓમાં, ભાજપે ગેરકાયદે ગૌહત્યા પર પ્રતિબંધ મૂકવાની વાત કરી હતી. તે પાર્ટીના પક્ષમાં કામ કરતો હતો, પરંતુ તેના અમલીકરણ પછી લોકોમાં અસંતોષ હતો. ખેડૂતો દ્વારા પોતાના ઘરો ચલાવતા આ નિંદા જોવા મળી હતી. બીજી બાજુ, ગેરકાયદેસર ગુવા પરના પ્રતિબંધ દ્વારા મુસ્લિમ સમુદાયના લોકો પણ હેરાન થયા હતા. ગેરફાયદાને પૂર્ણ કરવા માટે, સરકારે ગૌવ કેન્દ્ર સ્થાપવાની વાત કરી, પરંતુ તેના લાભો વિશે તે કહી શકાતું નથી. તે સ્પષ્ટ છે કે ખેડૂતોને ગાય સંરક્ષણ સાથે સમસ્યા નથી, પરંતુ તેઓ તેમના ભંડોળના હિસ્સાને દૂર કરવા દેશે નહીં.
સ્થિત અને મજબૂત નેતા બનામ વિવિધતા અને લીડરશીપ
2014 ની જેમ, આ ચૂંટણી ભાજપના નરેન્દ્ર મોદીના ચહેરા પર લડશે. તો વિરોધ પક્ષ એ બતાવવા માંગે છે કે લોકોના કામમાં વિતરણ કરીને લોકશાહી કરવી જોઈએ. બીજેપી પણ આ મુદ્દો ઉઠાવશે કે વિરોધ પક્ષોને વડાપ્રધાન માટે કોઈ ચહેરો નથી. તે જ સમયે કોંગ્રેસ તેનો બચાવ કરી શકે છે અને કહે છે કે ગઠબંધન ભારતના વિવિધ સમાજ માટે વધુ સારું છે.
યુવા મતદારો
આ ચૂંટણીમાં યુવા મતદારો મહત્વની ભૂમિકા ભજવશે. નવી યુવા રજૂઆત કરીને યુવાને નવા વચનો લાવશે તે પક્ષ, યુવાનો તેમના તરફ આકર્ષિત થઈ શકે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે યુવા, જે સોશિયલ મીડિયા દ્વારા મુદ્દાઓની નજીકથી દેખરેખ રાખે છે, કોઈકને કુશળતાથી પસંદ કરશે. જો એવું માનવામાં આવે છે કે પહેલી વાર કોઈ વ્યક્તિ જે મતદાન કરે છે તે રોજગાર વિશે એટલી ચિંતાતુર રહેશે નહીં, તે અન્ય વસ્તુઓ દ્વારા પણ પ્રભાવિત થઈ શકે છે. કારણ કે તે સંગઠનમાં જઈ શકે છે કે જેનાથી તે પહેલેથી જોડાયેલ છે.
મહિલાઓ
દેશની અડધી વસ્તી એટલે કે, આ ચૂંટણીમાં મહિલાઓ મહત્વની ભૂમિકા ભજવશે. કેન્દ્ર સરકારે શૌચાલય ઉત્પાદન, એલપીજી ગેસ અને સખત બળાત્કારના કેસો જેવા પગલાં લીધાં છે. આ તેમને મહિલાના મતનો વિશ્વાસ આપે છે. મોટી નેતા એમજીઆર, એનટીઆર, જયલલિતા, શિવરાજ સિંહ ચૌહાણ અને નીતિશકુમારે અત્યાર સુધી મહિલાઓને ભારે ટેકો આપ્યો છે.
દલિત અને આદિવાસી
રોહિત વેમુલાની આત્મહત્યાથી લઈને ઉનામાં ગૌરક્ષક દ્વારા દલિતોની પીટાઈ સુધી સરકાર લક્ષ્યાંકિત કરી રહી છે. એસસી-એસટી એક્ટ પર આ વિવાદ પછી, દલિતોનો આ ગુસ્સો વધુ વધ્યો. છત્તીસગઢમાં બીજેપીની હાર અને ઝારખંડમાં જંગલની જમીનમાંથી આદિવાસીઓને કાઢી મૂકવાનો નિર્ણય સરકાર માટે સરળ રહેશે નહીં.
