ગૌતમ ઋષિના પુત્રનું નામ શરદ્વાન હતું. તેમનો જન્મ બાણ સાથે થયો હતો. તેમને વેદના અભ્યાસમાં જરાય રસ નહોતો અને તે તીરંદાજીના ખુબ શોખીન હતા. તે તીરંદાજીમાં એટલા કુશળ હતા કે, દેવરાજ ઇન્દ્ર પણ તેમનાથી ડરતા હતા. ઇન્દ્રએ તેમને સાધનામાંથી ધ્યાન હટાવવા માટે નમપદિ નામની દેવકન્યા મોકલી હતી. શરદ્વાન તે દેવકન્યાની સુંદરતાની અસરથી એટલા પ્રભાવિત થયા કે તેનું વીર્ય છલકાઈ ગયું અને એક તણખલા ઉપર પડ્યું અને તે બે ભાગમાં વહેંચાઈ ગયું. જેમાંથી કૃપ બીજા ભાગમાંથી ક્રિપી નામની એક છોકરીનો જન્મ થયો હતો. કૃપ પણ પિતાની જેમ તીરંદાજીમાં નિપુણ હતો. ભીષ્મજીએ પાંડવો અને કૌરવોના શિક્ષણ અને દીક્ષા માટે આ કૃપાચાર્યની નિમણૂક કરી હતી અને તેઓ કૃપાચાર્યના નામથી પ્રખ્યાત થયા હતા.
કૃપાચાર્ય દ્વારા પાંડવો અને કૌરવોના પ્રારંભિક શિક્ષણની સમાપ્તિ પછી, ભીષ્મે શસ્ત્રો અને શસ્ત્રોના વિશેષ શિક્ષણ માટે દ્રોણ નામના શિક્ષકની નિમણૂક કરી. આ દ્રોણાચાર્ય જીની વિશેષ કથા પણ છે. એકવાર ભારદ્વાજા મુનિ યજ્ઞ કરી રહ્યા હતા. એક દિવસ તે ગંગા નદીમાં સ્નાન કરી રહ્યો હતા. ત્યાં તેમણે ગંગામાં સ્નાન કર્યા બાદ ધ્રુતાચી નામની અપ્સરાને બહાર આવતાં જોયા. અપ્સરાને જોઈને તેના મનમાં વાસના જાગી ગઈ અને તેનું વીર્ય સ્ખલન થઈ ગયું જેને તેમણે એક પાત્રમાં રાખી મુક્યું હતું.
પાછળથી, દ્રોણનો જન્મ એજ પત્રમાંથી થયો હતો. પિતાના આશ્રમમાં રહીને દ્રોણ ચાર વેદો અને શસ્ત્રોના જ્ઞાનમાં નિપુણ બન્યા. દ્રોણની સાથે પ્રસાદ નામના રાજાનો પુત્ર દ્રુપદ પણ શિક્ષણ મેળવી રહ્યો હતો અને બંને ગાઢ મિત્રો બની ગયા.
તે દિવસોમાં પરશુરામ પોતાની બધી સંપત્તિ બ્રાહ્મણોને દાન આપીને મહેન્દ્રચલ પર્વત પર તપસ્યા કરી રહ્યા હતા. એકવાર દ્રોણા તેની પાસે પહોંચ્યા અને તેમને દાન આપવા વિનંતી કરી. આ તરફ પરશુરામે કહ્યું, “વત્સ! તમે મોડા આવ્યા છો, મેં પહેલેથી જ બ્રાહ્મણોને બધું દાન કરી દીધું છે. હવે મારી પાસે માત્ર શસ્ત્રો બાકી છે. જો તમે ઇચ્છો તો તમે તેને દાનમાં લઇ જઈ શકો છો. ” દ્રોણને આ જોઈતું હતું, તેથી તેણે કહ્યું, “હે ગુરુદેવ! મને તમારા શસ્ત્રો પ્રાપ્ત કરવામાં ખૂબ જ આનંદ થશે, પરંતુ તમારે મને આ શસ્ત્રો વિશે શિક્ષણ અને દીક્ષા આપવી પડશે. આ રીતે, પરશુરામના શિષ્ય બનીને, દ્રોણ અસ્ત્ર અને શસ્ત્રો સહિતના તમામ વિધાઓના જાણકાર બની ગયા હતા.
શિક્ષણ પ્રાપ્ત કર્યા પછી, દ્રોણના લગ્ન કૃપાચાર્યની બહેન ક્રિપિ સાથે થયાં. ક્રિપી થી તેઓને એક પુત્ર થયો. જન્મ સમયે પુત્રના મોંમાંથી ઘોડાનો અવાજ આવ્યો, તેથી તેનું નામ અશ્વત્થામા રાખવામાં આવ્યું. કોઈ પણ પ્રકારનું શાહી આશ્રય ન હોવાને કારણે, દ્રોણ તેની પત્ની ક્રિપી અને પુત્ર અશ્વત્થામા સાથે ગરીબીમાં જીવી રહ્યો હતો. એક દિવસ તેનો પુત્ર અશ્વત્થામા દૂધ પીવા માટે ઉભો થયો, પરંતુ તેની ગરીબીને કારણે, દ્રોણ તેના પુત્ર માટે ગાયના દૂધની વ્યવસ્થા કરી શક્યો નહીં. અચાનક તેમને તેમના બાળપણના મિત્ર, રાજા દ્રુપદની યાદ આવી, જે પંચલાનો રાજા બની ગયો હતો. દ્રોણ દ્રુપદ પાસે ગયા. અને બોલ્યો, “દોસ્ત! હું તમારો મિત્ર રહ્યો છું. મને દૂધ માટે ગાયની જરૂર છે અને હું તમારી સહાય લેવાની ઇચ્છાથી તમારી પાસે આવ્યો છું. ” આ સાંભળીને દ્રુપદ પોતાની જૂની મિત્રતા ભૂલીને પોતાનો રાજા હોવાના અહંકારના આવેશમાં આવીને દ્રોણ પર ગુસ્સે થયા અને કહ્યું, “તને મને તમારો મિત્ર કહેવામાં શરમ નથી આવતી? મિત્રતા ફક્ત એક જ વર્ગના લોકો વચ્ચે છે, તમારા જેવા ગરીબ અને મારા જેવા રાજા વચ્ચે નહીં. “
અપમાનિત થઈને, દ્રોણ ત્યાંથી પાછા ફર્યા અને કૃપાચાર્યના ઘરે ગુપ્તરીતે રહેવા લાગ્યા. એક દિવસ જ્યારે યુધિષ્ઠિર અને અન્ય રાજકુમારો બોલ રમી રહ્યા હતા, ત્યારે તેમનો બોલ કૂવામાં પડી ગયો. ત્યાંથી પસાર થતાં, રાજકુમારોએ દ્રોણ પાસે દડાને કૂવામાંથી બહાર કાઢવામાં મદદ માંગી. દ્રોણે કહ્યું, “જો તમે લોકો મારા અને મારા પરિવાર માટે ભોજનની વ્યવસ્થા કરો તો હું તમારો બોલ કાઢી આપીશ. યુધિષ્ઠિરે કહ્યું, “ભગવાન! જો અમારા દાદાની પરવાનગી હશે, તો તમે કાયમ માટે ભોજન કરી શકશો. ” દ્રોણાચાર્યએ તરત જ તણખલું લીધું તેને મંત્ર સાથે અભિમંત્રિત કરી અને કુવામાંથી બોલ ને બહાર કાઢી આપ્યો.
આ અદભૂત પ્રયોગ અને તમામ વિષયોં પારંગત હોવાના કારણે, તેમને રાજકુમારોના ઉચ્ચ શિક્ષણ માટે નિયુક્ત કર્યા અને રાજવી આશ્રમમાં લઈ ગયા અને તે દ્રોણાચાર્યના નામથી પ્રખ્યાત થયા.
