હોળીએ હિન્દુ ધર્મના મુખ્ય તહેવારોમાંનો એક છે. આપણા સમાજમાં આ તહેવારને લગતી ઘણી કથાઓ અને માન્યતાઓ પ્રચલિત છે. આ તહેવારને અનિષ્ટ પર સારાની જીત તરીકે પણ જોવામાં આવે છે. આ વખતે હોલિકા દહન 17 માર્ચ, ગુરુવારે થશે અને હોળી 18 માર્ચ, શુક્રવારના રોજ રમાશે. ભારતના વિવિધ ભાગોમાં હોળીના વિવિધ સ્વરૂપો જોવા મળે છે. હોળીનું આવું જ એક અનોખું સ્વરૂપ બરસાનાની લઠ્ઠમાર હોળી છે. હોળી સાથે જોડાયેલી આ પરંપરા માત્ર દેશમાં જ નહીં પરંતુ વિદેશમાં ખૂબ જ પ્રખ્યાત છે. તેને જોવા માટે દર વર્ષે હજારો પ્રવાસીઓ બ્રજ ધામની મુલાકાત લે છે. આ પરંપરા કેવી રીતે શરૂ થઈ અને આટલું મોટું સ્વરૂપ કેવી રીતે લીધું? આ સાથે જોડાયેલી ઘણી રસપ્રદ વાતો છે. આજે અમે તમને આ પરંપરા સાથે જોડાયેલી કેટલીક ખાસ વાતો જણાવી રહ્યા છીએ…
લઠ્ઠમાર હોળીની પરંપરા કેવી રીતે શરૂ થઈ?
બરસાનાની લઠ્ઠમાર હોળીની પરંપરા ભગવાન કૃષ્ણ સાથે જોડાયેલી છે. બાલ્યાવસ્થા દરમિયાન ભગવાન કૃષ્ણ નંદા ગામમાં રહેતા હતા. પછી તે બરસાનાની રાધાને મળ્યો અને બંને પ્રેમમાં પડ્યા. હોળી પહેલા ભગવાન કૃષ્ણ તેમના સાથીઓ સાથે બરસાનામાં હોળી રમવા જતા હતા. જ્યારે શ્રી કૃષ્ણ રાધા સહિત અન્ય ગોપીઓનું ચિત્ર દોરતા ત્યારે ગોપીઓ તેમને લાકડીઓ વડે મારવાનો ઢોંગ કરતી. શ્રી કૃષ્ણ, રાધા અને બીજી બધી ગોપીઓ આનો ખૂબ આનંદ લેતી. આ રીતે લઠ્ઠમાર હોળી રમવાની પરંપરા શરૂ થઈ જે આજે પણ ચાલુ છે.
આ પરંપરા કેવી રીતે પૂર્ણ થાય છે?
જે દિવસે બરસાનામાં લઠ્ઠમાર હોળી રમવામાં આવે છે તે દિવસે અહીંની શેરીઓમાં પગ મુકવાની પણ જગ્યા નથી કારણ કે લાખો પ્રવાસીઓ બરસાના પહોંચે છે. દરેક જણ લથમાર હોળી રમી શકતું નથી. તેમાં નંદગાંવના માણસો ભાગ લે છે જેમને હુરિયારે કહેવામાં આવે છે. બીજી તરફ બરસાનાની મહિલાઓ જેને હુરિયાર્ન કહેવામાં આવે છે તે ભાગ લે છે. બરસાનાના હુરિયરો નંદગાંવના હુરિયરો પર લાકડીઓ વડે હુમલો કરે છે જ્યારે નંદગાંવના હુરિયરો લાકડીઓથી પોતાને બચાવવા માટે તેમને રંગવાનો પ્રયાસ કરે છે.
હોળી રમવા માટે આમંત્રણ આપવામાં આવે છે
હોળી રમતા પહેલા, બરસાનાના હુરિયાર્ને નંદગાંવ જાય છે અને ત્યાંના ગોસ્વામી સમુદાયને ગુલાલ ચઢાવે છે અને હોળી રમવા માટે આમંત્રણ આપવામાં આવે છે. આને ફાગ ઇન્વિટેશન કહેવામાં આવે છે.
આ પછી, બધા હુરિયારો બરસાના ગામમાં પાછા ફરે છે અને ત્યાંના શ્રીજી મંદિરમાં તેની જાણ કરે છે. પછી સાંજે, નંદગાંવના હુરિયારે પણ બરસાનાના લોકોને નંદગાંવમાં હોળી રમવાનું આમંત્રણ આપે છે અને તે પણ સ્વીકારવામાં આવે છે.
બીજા દિવસે, નંદગાંવના હુરિયરો હાથમાં રંગો અને ઢાલ લઈને બરસાને ગામ પહોંચે છે. તેઓએ બરસાનાના શ્રીજી મંદિર પર ધ્વજા લગાવવાની છે, ગોપીઓની લાકડીઓ ટાળીને તેના પર રંગો લગાવવાના છે.
બરસાનામાં લાકડીઓ લઈને તેમને રોકવાનો પ્રયાસ કરે છે. આ રીતે, તે આખા બરસાનામાં ચાલુ રહે છે અને જગ્યાએ જગ્યાએ લાઠી ચલાવવાનો અને તેની ઢાલ પર પડવાનો અવાજ આવતો રહે છે. પછી આવી જ કંઈક હોળી બીજા દિવસે નંદગાંવમાં રમવામાં આવે છે જેમાં નંદગાંવની મહિલાઓ અને બરસાનાના પુરુષો ભાગ લે છે.
