ઈઝરાયેલ-પેલેસ્ટાઈન પર ભારતની નીતિ શું રહી છે અને બંને વચ્ચેના સંબંધો કેવા છે?

ઈઝરાયલ અને પેલેસ્ટાઈનના આતંકવાદી સંગઠન હમાસ વચ્ચે છેલ્લા ઘણા દિવસોથી યુદ્ધ ચાલી રહ્યું છે. અત્યાર સુધીમાં લગભગ 2,500 લોકો માર્યા ગયા છે અને 8,900 લોકો ઘાયલ થયા છે. આ દરમિયાન ભારતે ઈઝરાયલ પર હમાસના હુમલાની નિંદા કરી છે. ભારતે કહ્યું કે તે ઈઝરાયલની સાથે છે. તો એ સમજીએ કે ઈઝરાયલ અને પેલેસ્ટાઇન સાથે ભારતના સંબંધો કેવા રહ્યા છે.

ઈઝરાયલ-હમાસ વચ્ચે યુદ્ધ અંગે ભારતનું વલણ શું છે?

વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ તાજેતરના સંઘર્ષ પર ઈઝરાયલને સમર્થન આપ્યું છે. તેમણે સોશિયલ મીડિયા સાઈટ X પર લખ્યું, ‘ઈઝરાયલમાં આતંકવાદી હુમલાના સમાચારથી સંપૂર્ણપણે આઘાત. અમારા વિચારો અને પ્રાર્થના નિર્દોષ પીડિતો અને તેમના પરિવારો સાથે છે. અમે આ મુશ્કેલ સમયમાં ઇઝરાયલ સાથે એકતામાં ઊભા છીએ. આ બાદ ઈઝરાયલના પીએમ બેન્જામિન નેતન્યાહુએ પણ વડાપ્રધાન મોદી સાથે ફોન પર વાત કરી હતી.

શરુઆતમાં ભારત-ઈઝરાયલ સંબંધો કેવા હતા?

ઈઝરાયલે વર્ષ 1948માં પોતાને એક સ્વતંત્ર દેશ જાહેર કર્યો હતો. જોકે, તે સમયે ભારતે તેને માન્યતા આપી ન હતી. ભારતે 2 વર્ષ બાદ એટલે કે 1950માં ઈઝરાયલને માન્યતા આપી હતી, પરંતુ કોઈપણ પ્રકારના રાજદ્વારી કે રાજદ્વારી સંબંધો સ્થાપિત કર્યા ન હતા. 1953માં ભારતે ઈઝરાયલને મુંબઈમાં કોન્સ્યુલેટ ખોલવાની મંજૂરી આપી. 42 વર્ષ બાદ એટલે કે 1992માં ભારતે ઈઝરાયલ સાથે તેના રાજદ્વારી સંબંધો સ્થાપિત કર્યા હતાં.

ભારત અને ઈઝરાયલ વચ્ચેનો વેપાર કેવો છે?

ભારત અને ઈઝરાયલ વચ્ચે મોટા પાયે વેપાર થાય છે. ભારત એશિયામાં ઈઝરાયલનું ત્રીજું સૌથી મોટું અને વૈશ્વિક સ્તરે 7મું સૌથી મોટું વેપારી ભાગીદાર છે. ગયા નાણાકીય વર્ષમાં બંને દેશો વચ્ચે 62,000 કરોડ રૂપિયાથી વધુનો વેપાર થયો હતો. ભારત ઈઝરાયલ પાસેથી પણ મોટા પાયે હથિયાર ખરીદે છે. બંને દેશો વચ્ચે મુખ્યત્વે કિંમતી પથ્થરો, ધાતુઓ, રાસાયણિક ઉત્પાદનો, કાપડ, મશીનરી અને રસાયણો જેવી વસ્તુઓનો વેપાર થાય છે.

પેલેસ્ટાઈન સાથે ભારતના સંબંધો કેવા હતા?

ભારતનું વલણ શરૂઆતથી જ પેલેસ્ટાઈનની તરફેણમાં રહ્યું છે. 1947માં ભારતે સંયુક્ત રાષ્ટ્ર મહાસભામાં પેલેસ્ટાઈનના વિભાજન વિરુદ્ધ મતદાન કર્યું હતું. 1974માં જ્યારે પેલેસ્ટાઈન લિબરેશન ઓર્ગેનાઈઝેશન (PLO)ની રચના થઈ ત્યારે ભારત તેને માન્યતા આપનારો પ્રથમ બિન-આરબ દેશ હતો.

ભારત 1988માં પેલેસ્ટાઈનને માન્યતા આપનાર પ્રથમ દેશોમાંનો એક હતો. પીએલઓ નેતા યાસિર અરાફાતે ઘણી વખત ભારતની મુલાકાત લીધી અને ઈન્દિરા ગાંધીથી લઈને અટલ બિહારી વાજપેયીને પણ મળ્યા હતાં.

પેલેસ્ટાઈન સાથે ભારતના વેપાર સંબંધો કેવા છે?

2020માં ભારત અને પેલેસ્ટાઈન વચ્ચે 555 કરોડ રૂપિયાનો વેપાર થયો હતો. ભારતે પેલેસ્ટાઈનને 550 કરોડના માલની નિકાસ કરી હતી અને 4.9 કરોડના માલની આયાત કરી હતી.

ભારત પેલેસ્ટાઈનને માર્બલ, પ્લાસ્ટર, સિમેન્ટ, બાસમતી ચોખા, વનસ્પતિ ઉત્પાદનો અને તબીબી સાધનોની નિકાસ કરે છે, જ્યારે તે પેલેસ્ટાઈનમાંથી ખજૂર, ઓલિવ તેલ, ધાતુની વસ્તુઓની આયાત કરે છે. ભારતે પેલેસ્ટાઈનના બેસ્ટ બેંકમાં 2 સ્કૂલ પણ બનાવી છે.

પેલેસ્ટાઈન અંગે ભારતની નીતિ શું છે?

પેલેસ્ટાઈન ભારતની વિદેશ નીતિનો મહત્વનો ભાગ રહ્યો છે. પેલેસ્ટાઈનથી ભારતને કોઈ સીધો ફાયદો નથી, પરંતુ તે આરબ દેશો અને ભારત વચ્ચેની કડી સમાન છે.

ભારત આરબ દેશોમાંથી પેટ્રોલિયમ પેદાશોની આયાત કરે છે, જ્યારે બીજી તરફ લાખો ભારતીયો ખાડી દેશોમાં કામ કરે છે. ભારતે હમાસના આતંકવાદી હુમલાનો વિરોધ કર્યો છે, જે દર્શાવે છે કે ભારત આતંકવાદને લઈને તેની નીતિઓમાં ખૂબ સ્પષ્ટ છે.

ઈઝરાયલ અંગે ભારતની નીતિ શું છે?

ઈઝરાયલ સાથે ભારતના સંબંધો સુધર્યા છે, પરંતુ આજ સુધી ભારતે ઈઝરાયલની વિસ્તરણવાદી નીતિઓને સમર્થન આપ્યું નથી.

તેની પાછળનું એક કારણ એ છે કે જો ભારત વેસ્ટ બેંક ઈઝરાયલના કબજાને સમર્થન આપે છે, તો પાકિસ્તાન અને ચીન અનુક્રમે પાકિસ્તાન ઓક્યુપાઇડ કાશ્મીર (PoK) અને અક્સાઈ ચીન પર દાવો કરી શકે છે.

ઈઝરાયલ સાથે રાજદ્વારી જાળવી રાખીને ભારત ચીન અને પાકિસ્તાનને શાંત પાડવાનો પણ પ્રયાસ કરે છે.