ચાબહાર પોર્ટ પર ભારત અને ઇરાનની મહત્વની Deal, પાકિસ્તાનને લાગશે ઝટકો

ભારતે ઈરાનના ચાબહાર પોર્ટ પર એક મોટી સફળતા હાંસલ કરી છે, જેમાં સમુદ્રમાં તેની હાજરી વધી છે. ભારત અને ઈરાને ચાબહાર પોર્ટના વિકાસ માટે બે દાયકાથી વધુ સમયના પ્રયત્નો બાદ લાંબા ગાળાના કરારને અંતિમ સ્વરૂપ આપ્યું છે. રિપોર્ટ અનુસાર, દેશમાં સામાન્ય ચૂંટણીઓ બાદ આ કરાર પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવશે. ચૂંટણી પછી, ભારતીય શિપિંગ પ્રધાનના નેતૃત્વમાં એક ઉચ્ચ સ્તરીય પ્રતિનિધિમંડળ ઈરાનની મુલાકાત લેવાનું આયોજન છે, જ્યાં તે દેશ ભારતની મદદથી વિકસિત આ બંદર પર નિયંત્રણ મેળવશે. નવી દિલ્હીમાં ઈરાની એમ્બેસીએ મિન્ટને આ વાતની પુષ્ટિ કરી છે.

ભારતે સિસ્તાન-બલુચિસ્તાનના સમુદ્ર પર સ્થિત આ વ્યૂહાત્મક રીતે મહત્વપૂર્ણ બંદર વિકસાવ્યું છે. ઈરાન એમ્બેસીના પ્રતિનિધિએ મિન્ટને જણાવ્યું કે, કોન્ટ્રાક્ટ અંતિમ તબક્કામાં છે. અમે ભારતીય પ્રતિનિધિમંડળની ઈરાનની મુલાકાતની રાહ જોઈ રહ્યા છીએ. ઈરાની દૂતાવાસના પ્રવક્તા મહદી અસફંદિયારીએ કહ્યું કે આ બંને પક્ષો માટે ખૂબ જ સારો અને ફાયદાકારક કરાર છે. જો કે, તેમણે કરાર વિશે વધુ વિગતો આપવાનો ઇનકાર કર્યો હતો. ઈરાન અને ભારત વચ્ચેની આ ડીલ પાકિસ્તાન માટે મોટો ઝટકો સાબિત થઈ શકે છે.

ભારત અને ઈરાન 2003 થી ચાબહાર પર સાથે છે
2003માં ઈરાનના રાષ્ટ્રપતિ મોહમ્મદ ખાતમીની ભારત મુલાકાત દરમિયાન ચાબહાર પોર્ટને લઈને નવી દિલ્હી અને તેહરાન વચ્ચે સમજૂતી થઈ હતી. આ અંતર્ગત ભારતે ચાબહાર પોર્ટ તેમજ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરના વિકાસમાં મદદ કરવા સંમતિ દર્શાવી હતી. ચાબહાર પોર્ટ ભારત માટે ખૂબ જ રસ ધરાવે છે કારણ કે તે અફઘાનિસ્તાન અને મધ્ય એશિયાના બજારોમાં ભારતીય માલસામાન માટે એન્ટ્રી પોઈન્ટ પૂરો પાડે છે. સાથે જ આ બંદર ઈરાન માટે પણ ઘણું મહત્વનું છે. તેના ઉદઘાટનથી ઈરાનના બંદર અબ્બાસ પરનું દબાણ ઘટશે, જ્યાંથી દેશનો 80 ટકા દરિયાઈ વેપાર થાય છે. આ ઉપરાંત, ચાબહાર પોર્ટના સંપૂર્ણ સંચાલન સાથે, હોર્મુઝ સ્ટ્રેટ પરનું દબાણ પણ ઘટશે. જો કે, તેમ છતાં, ચાબહાર પર કામ અપેક્ષા મુજબની ગતિએ આગળ વધ્યું નથી.

કરાર 10 વર્ષ માટે હોઈ શકે છે
હવે બે દાયકા બાદ ભારત અને ઈરાન બંદરના વિકાસને વેગ આપવા માટે કરાર કરવા તૈયાર છે. મામલાના જાણકારોના મતે આ કોન્ટ્રાક્ટ 10 વર્ષ માટે હોઈ શકે છે. અત્યાર સુધી, બંને પક્ષોએ ટૂંકા એક વર્ષના કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે. મિન્ટના અહેવાલ મુજબ, આર્બિટ્રેશન પર મતભેદના કારણે લાંબા ગાળાના કરાર પરની વાતચીત અટવાઈ ગઈ હતી, પરંતુ હવે બંને પક્ષો એક કરાર પર પહોંચ્યા છે જે સંયુક્ત રાષ્ટ્ર કમિશન ઓન ઈન્ટરનેશનલ ટ્રેડ લો દ્વારા બનાવેલા નિયમો હેઠળ આર્બિટ્રેશનને મંજૂરી આપશે.

તાલિબાન ભારત સાથે કરશે વેપાર

તાલિબાન પણ રોકાણ કરી રહ્યું છે. આ બંદરના નિર્માણને કારણે પાકિસ્તાન અને ચીનને સૌથી મોટો ફટકો પડવાનો છે. ચાબહાર પોર્ટ પાકિસ્તાનના બલૂચિસ્તાનમાં ગ્વાદર પોર્ટની નજીક છે. ચીને ગ્વાદર પોર્ટના વિકાસમાં ભારે રોકાણ કર્યું છે. પાકિસ્તાન ગ્વાદર પોર્ટ દ્વારા અરબી સમુદ્રથી મધ્ય એશિયામાં પ્રવેશદ્વાર બનવાની કોશિશ કરી રહ્યું હતું, પરંતુ ચાબહારના નિર્માણને કારણે તેની યોજના નિષ્ફળ ગઈ છે. અફઘાનિસ્તાનની તાલિબાન સરકારે પાકિસ્તાન મારફતે થતો વેપાર લગભગ બંધ કરી દીધો છે. તાલિબાન સરકાર આવ્યા બાદ અફઘાનિસ્તાનનો મોટાભાગનો વેપાર ઈરાનના ચાબહાર દ્વારા થઈ રહ્યો છે. એટલું જ નહીં, તાલિબાને ચાબહાર પોર્ટ પર ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરમાં રોકાણની પણ જાહેરાત કરી છે.